این تصویر وحشتناک نشاندهندۀ بیش از ۲۰ جسد با یونیفورم نظامی است که در یک دشت خشک و خالی بهزور کشیده شدهاند. لباسهایشان آغشته به خاک و صورتهایشان با پارچههای ژولیده و خونآلود پیچانده شده است. این تصویر که بهگونۀ گسترده در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود، در ولایت غربی نیمروز گرفته شده است؛ جایی که مقامهای نظامی میگویند، طالبان عصر پنجشنبه بیش از ۲۰ سرباز را کشتند؛ اما این اتفاق میتوانست در هر جای افغانستان رخ دهد.
در چند هفته گذشته حملات زمینی و بمبگذاری جنگجویان طالبان در ۲۴ ولایت از ۳۴ ولایت افغانستان شماری را کشت و فراوان آدمهای دیگر را زخمی کرد. کمین این گروه در ولایت تخار منجر به کشتهشدن دستکم ۴۰ سرباز شد و حملۀ موتر بمبگذاریشدۀ این گروه در ولایت غور جان ۱۹ غیرنظامی را گرفت. جنگجویان این گروه که دو هفته پیش بر مرکز ولایت جنوبی هلمند حمله کردند، تاکنون با نیروهای امنیتی افغانستان درگیرند.
پیام این خروش روشن و عاری از عاطفه است. با وجود اینکه نمایندهگان طالبان در گفتوگوهای صلح با رهبران افغانستان در قطر شرکت کردهاند، شورشیان هیچ میلی برای کاهش خشونت نشان ندادهاند؛ در عوض آنان ظاهراً میخواهند ثابت کنند که میتوانند هر جایی را به ویرانی بکشانند.
مقامهای امنیتی افغانستان روز شنبه گفتند که طالبان تنها در یک هفته گذشته ۳۵۶ حمله زمینی، ۲ حمله انتحاری و ۵۲ ماینگذاری در سراسر کشور انجام دادهاند که در نتیجۀ آن ۵۱ غیرنظامی کشته و ۱۵۷ تن دیگر مجروح شدند. این مقامها در مورد تلفات نیروهای امنیتی افغانستان آماری ارائه نمیکنند، اما میگویند که بیشتر از ۴۰۰ شورشی کشته شدهاند. روز شنبه یک حملۀ انتحاری در کابل رخ داد که در نتیجۀ آن ۲۴ دانشآموز کشته شدند که مسئولیت آن را گروه دولت اسلامی موسوم به داعش به عهده گرفت.
گسترش خشونتها سبب خشم مردم افغانستان شده و چندین عالم دینی مشهور خاورمیانه این حملات، بهویژه حمله بر نظامیان را محکوم کرده و آن را «غیراسلامی» خواندهاند. رهبران طالبان در پاسخ به انتقادها، مکرراً گفتهاند که آنان حق دارند هر کسی را که با حکومت افغانستان و حامیان آن ارتباط دارد، بکشند.
ذبیحالله مجاهد سخنگوی ارشد طالبان در مصاحبهیی که روز شنبه در وبسایت این گروه منتشر شد، گفته است: «تمام نیروهای نظامی و کارمندانی که در ادارۀ کابل خدمت میکنند در ۲۰ سال گذشته علیه مسلمانان جنگیدهاند و آنان یک مشت مزدور و جنایتکار اند. این افراد تا زمانی که ابراز پیشیمانی نکرده و یک نظام اسلامی را نپذیرند، کشتارشان باید ادامه یابد و کسانی که این افراد را میکشند از طرف خداوند پاداش بزرگی دریافت میکنند.»
مجاهد گفته است که گروه مطبوعش دو هدف درازمدت را دنبال می کند: بهزور خارجکردن جنگجویان خارجی و ایجاد دوبارۀ یک حکومت اسلامی. او گفته است، حالا که ایالات متحده به خروج کامل نیروهایش توافق کرده است، هدف دوم، الزامیت جهاد علیه حکومت کنونی کابل است.
او هیچ اشارهیی به گفتوگوهای صلح نکرد؛ اما هیأت طالبان مشروعیت حکومت تحت حمایت امریکا را نپذیرفته و این حکومت را دستنشاندۀ خارجیهای کافر میگویند. هیأتی که به نمایندهگی حکومت افغانستان تشکیل شده، بخش بزرگی از جامعۀ افغانستان را شامل میشود که همۀ آنان مسلمان اند.
یکی از اعضای هیأت به شرط افشانشدن نامش روز شنبه گفت: «ما حس فوری برای پایان جنگ در طالبان را نمیبینیم. آنها به کسی گوش نمیدهند، آنها مردم را میکشند.»
مقامهای محلی ۵ ولایت که به تازهگی مورد حملۀ طالبان قرار گرفتهاند در مصاحبههایشان از افزایش شورشگری و احتمال شکست گفتوگوهای قطر ابراز نگرانی کردند. محمد مهدوی، عضو شورای ولایتی غور میگوید، ۹۰ درصد خاک این ولایت زیر حاکمیت یا تاثیر طالبان قرار دارد. طالبان مسئولیت انفجار موتر بمبگذاریشده را که هفته گذشته مرکز این ولایت را تکان داد، به عهده نگرفتند؛ اما مهدوی میگوید، روشن است که این حمله کار طالبان بوده است.
او میگوید: «مردم در اینجا شوکه شدهاند، آنان از حکومت ناامید شدهاند. طالبان اکنون اکثریت شاهراههای منطقه را زیر کنترل دارند، از موترهای باربری مالیه میگیرند و از مسافران اخاذی میکنند. آنان هر وقتی که بخواهند تحریمهای اقتصادی وضع میکنند، مردم از این نگران اند که وضعیت بدتر خواهد شد.»
گل احمد نورزاد از قانونگذران ولایت دورافتادۀ نیمروز که هممرز ایران و پاکستان است، میگوید: «در حالی که سربازان هر روز شهید میشوند، نیروهای امنیتی محلی به دلیل فساد گسترده تضعیف شدهاند. روحیه سربازان پایین آمده و کسی به این موضوع اهمیتی نمیدهد.»
حملۀ اخیر طالبان بر ولایت نیمروز بیپیشینه بوده است. در نتیجۀ انفجار بمب کنارجادهیی در هفته گذشته، ۱۲ سرباز پولیس و یک فرمانده پولیس کشته شدند. ۲۳ سرباز دیگر در نتیجۀ حملۀ طالبان بر یک پاسگاه نظامی کشته شدند و شورشیان ۷ سرباز پولیس را که محافظ یک بند آب بودند، کشتند.
نورزاد میگوید: «طالبان برای گرفتن امتیازات بیشتر در میز گفتوگو، خشونتهایشان را افزایش دادهاند. امیدواری مردم تبدیل به ناامیدی شده است.»
خشونتهای تازه موجب ایجاد سردرگمی و جنجال شده است. از ولایت تخار که بیش از ۴۰ سرباز در نتیجۀ کمین طالبان کشته شدند، گزارش شده است که نیروی هوایی افغانستان به جای هدف قراردادن مواضع طالبان، مسجدی را بمباران کردند که در نتیجۀ آن بیش از ۱۰ کودک کشته شدند.
حکومت اعلام کرده است که این موضوع را بررسی میکند و کمیسیون مستقل حقوق بشتر تأیید کرد که در این حمله کودکان کشته شدهاند. با این حال، امرالله صالح، معاون رئیسجمهور این گزارش را «زهرآلود» و «جعلی» خواند و فرمان بازداشت کسی را صادر کرد که این گزارش را منتشر کرده بود. دیدهبان حقوق بشر که نهاد بینالمللی است، صالح را به تلاش در خاموشی صدای کسی متهم کرد که حملۀ هوایی غیرقانونی علیه غیرنظامیان را افشا کرده است.
جنجالهایی نیز در مورد حملات هوایی ایالات متحده در ولایت هلمند وجود داشته است. طالبان این حملات را به شدت محکوم کرد و آن را ناقض توافقنامۀ این گروه با امریکا خواند، در حالی که مقامهای افغانستان میگویند که شورشیان با حمله بر یک شهر، پیمانشان را نقض کردهاند.
مجید آخندزاده، عضو شورای ولایتی هلمند روز شنبه گفت: «درگیری پایان نیافته و مردم نمیتوانند بخوابند. طالبان با سلاحهای «ایکی۴۷»شان در برخی مناطق جنگلی شهر گردش میکنند. شاهراه کندهار در اختیار آنان است. حکومت به هیچ وجه امنیت را برقرار نکرده است.»
ناظران افغانستان از حملات گستردۀ طالبان ارزیابیهای متفاوتی ارایه میکنند. اکثر آنان معتقدند که هدف از این خشونتها به دستآوردن امتیاز در گفتوگوهای دوحه است؛ اما شماری میگویند، به نظر میرسد این خشونتها در راستای تخریب این روند انجام میشود.
چند تن از این ناظران هشدار میدهند و میگویند که شورشیان با فشارآوردن، خطرات مهیبی را به جان میخرند، زیرا افزایش خشونت پیروزی آنان در میدان جنگ یا میز گفتگو را در پی ندارد.
داوود مرادیان، رئیس موسسۀ مطالعات استراتژیک افغانستان میگوید، راهبرد طالبان الهامگرفته از تاریخ است – زمانی که نیروهای شوروی از افغانستان خارج شدند و دولت سقوط کرد. به باور او، اگر شورشیان فکر کنند که افزایش خشونتها پس از خروج نیروهای امریکایی به آنان فرصت به قدرت رسیدن را میدهد، اشتباه میکنند.»
او میگوید، هرچند طالبان اکنون نیرومند به نظر میرسند، اما شورشیان با این همه مخالفت داخلی و خارجی قادر نیستند قدرت را به دست بیاورند. او میافزاید: «در صورت عدم توافق سیاسی، گزینۀ دوم بازگشت طالبان نخواهد بود. احتمالاً افغانستان به سوریۀ دیگری تبدیل میشود که طالبان یکی از گروههای جنگی خواهد بود.»