مؤسسۀ رسانه‌یی سلام افغانستان (رادیو سلام‌وطندار) در جریان ماه‌های ثور و جوزای سال روان یک نظرسنجی دربارۀ وضعیت تحصیلی در کشور انجام داده است. براساس این نظرسنجی که در آن با ۲۷۵ دانش‌جوی دختر و پسر از ۱۸ دانشگاه دولتی و خصوصی در ولایت‌های کابل، هرات، بلخ، کندهار و ننگرهار گفت‌و گو شده است، ۷۳ درصد دانش‌جویان گفته‌اند که انگیزۀ درسی‌شان کاهش یافته است یا هیچ انگیزه‌یی به درس ندارند.
از میان دانش‌جویان، ۷۵ درصد آنان از کاهش و نداشتن امید به آیندۀ کاری و ۷۷ درصد از کاهش و نبود امید به آیندۀ تحصیلی‌شان خبر داده‌اند. در این نظرسنجی ۴۷ درصد را دانش‌جویان دختر و ۵۳ درصد را دانش‌جویان پسر تشکیل می‌دهد و همین‌گونه ۵۷ درصد از مصاحبه‌شونده‌گان را دانش‌جویان دانشگاه‌های دولتی و ۴۳ درصد آن را دانش‌جویان دانشگاه‌های خصوصی شکل می‌دهد.
مسئولان در دانشگاه‌های خصوصی با تأیید کاهش میزان انگیزۀ درسی دانش‌جویان و کاهش در رقم داوطلبان تحصیل در نهادهای‌شان، از حکومت خواهان توجه جدی به وضعیت نظام تحصیلی کشور اند.
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
از سویی هم، در این نظرسنجی با ۳۸ استاد گفت‌وگو شده است که نتایج آن نشان می‌دهد با حاکمیت امارت اسلامی علاقه‌مندی ۶۳ درصد استادان به تحقیق و تهیۀ مواد درسی کاهش یافته یا به کلی از میان رفته است.
۷۴ درصد استادان نیز فرصت کم‌تر یا هیچ فرصتی برای تحقیق و تهیۀ مواد درسی ندارند. در بخش انگیزۀ دانش‌جویان به درس، ۸۲ درصد از این استادان گفته‌اند که در انگیزۀ درسی دانش‌جویان‌شان کاهش آمده است و ۱۶ درصد هم گفته‌اند که دانش‌جویان اصلاً انگیزۀ درسی ندارند.
در کنار این، ۷۱ درصد از استادان گفته‌اند که انگیزۀ درس‌خوانی و حضور به صنف دانش‌جویان کاهش یافته است و ۱۰ درصد هم گفته‌اند که پس از تحولات پسین در کشور، دانش‌جویان اصلاً علاقه‌یی به درس ندارند.
در همین حال، مسئولان دانشگاه‌های خصوصی و شماری از استادان نیز کاهش انگیزۀ درسی و میزان امیدواری به آیندۀ تحصیلی و کاری در تحصیلات عالی را تأیید می‌کنند.
ابوبکر مدقق، معاون علمی دانشگاه خصوصی سلام، در این باره به سلام‌وطندار می‌گوید: «وضعیت نرمال نیست، ضربۀ شدیدی بر نهاد ما وارد شده است. مردم از وضعیت پیش‌آمده سراسیمه شده‌اند، تعداد دانش‌جویان ما کم شده است.»
بهیر زلاند، معاون دانشگاه خصوصی باختر، نیز در این باره به سلام‌وطندار می‌گوید: «ناامیدی زیاد شده است، ما برای تشویق و ذهنیت‌سازی دانش‌جویان کار می‌کنیم، تعداد دانش‌جویان کم شده است، فیس را هم ۵۰ درصد کاهش دادیم.»
ظریف شریفی، از استادان دانشگاه کابل، در این قسمت باور دارد که شرایط اقتصادی و امنیتی تأثیر منفی بر انگیزۀ درسی دانش‌جویان و انگیزۀ تدریسی استادان داشته است.
با این حال، سیمانه سحر محمدی، دانش‌جوی دانشگاه پولی‌تخنیک کابل، برداشت خود از بی‌انگیزه‌گی درسی در میان هم‌صنفی‌ها و هم‌دوره‌های تحصیلی خود را چنین بیان می‌کند: «ما هفتۀ سه روز دانشگاه می‌رویم، با این وضعیت چه‌گونه می‌شود با شوق و علاقه درس خواند. در ضمن، رفتار مناسب در محوطۀ دانشگاه و در هنگام داخل‌شدن به دانشگاه صورت نمی‌گیرد و هم‌چنان وضعیت اقتصادی نیز در این مورد تأثیر دارد و همۀ این دلایل سبب شده است تا دانش‌جویان در قبال درس بی‌انگیزه شوند.»
سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید
با این همه، مسئولان در وزارت تحصیلات عالی این وضعیت را ناشی از عواقب یک تحول بزرگ در کشور می‌دانند و از تلاش‌ها برای عادی‌سازی روند تحصیلی در کشور خبر می‌دهند.
سیداسماعیل روحانی، سرپرست معینیت امور محصلان وزارت تحصیلات عالی، به سلام‌وطندار می‌گوید: «تا یک‌ونیم سال دیگر سیستم تحصیلی در کشور نرمال خواهد شد، انگیزه هم در حال بهترشدن است. در قسمت انکشاف در ۱۶ یا ۱۷ دانشگاه برنامه‌های ماستری راه‌اندازی شده است و دانشکده‌های جدید در دانشگاه‌ها ایجاد می‌شود.»
تحولات یازده ماه پیش کشور که منجر به سقوط نظام جمهوری و روی‌کارآمدن امارت اسلامی شد، تمامی بخش‌ها را متأثر کرد. فرار کادرها به‌ویژه کادرهای آکادمیک در پی این تحولات، مهم‌ترین زیانی بود که نظام تحصیلی و آموزشی کشور با آن روبه‌رو شد.
