پریود یا قاعدگی، بخش طبیعی از چرخهی زیستی زنان است که هر ماه رخ میدهد. در این دوران، دیوارهی داخلی رحم ریزش کرده و از بدن خارج میشود. معمولاً دورهی قاعدگی میان ۳ تا ۷ روز طول میکشد. برخی زنان تنها ناراحتیهای خفیفی را تجربه میکنند؛ اما عدهای نیز دردهای شدید جسمی را در این مدت احساس میکنند.
به گفتهی متخصصان، دردهای شدید دوران قاعدگی میتواند نشانهای از مشکلات جدیتری مانند کیست، فیبروید رحم یا اختلالهای هورمونی باشد؛ تجربهای که در جامعهی سنتی افغانستان با امکانات محدود زیستی، نادیدهگرفتهشدن و شرمپنداشتن این روند، سلامت جسمی آنان را متأثر میکند.
سلاموطندار را در اکس دنبال کنید
ملالی جویا، پزشک متخصص نسایی_ولادی در تخار، میگوید که دردهای غیرطبیعی قاعدگی از عاملهای اصلی ضعف جسمانی و کاهش فعالیت زنان است. به باور او، تشخیص به موقع دردهای غیرطبیعی میتواند در کاهش عوارض آن مؤثر باشد.
او، میافزاید: «ما دو نوع درد داریم؛ یکی دردهای طبیعی است و دیگری دردهای غیرطبیعی. دردهای طبیعی، دردهایی است که در جریان عادت ماهوار دخترخانمها و زنان از درد در قسمت کمر و پاها شکایت میکنند و دردهای غیرطبیعی هم دردهایی است که غیرقابل تحمل میباشد و باعث کندکاری و عدم فعالیت روزمرهی شخص میشود. این دردها باید خیلی جدی گرفته شود.»
ثریا احمدی، دیگر پزشک متخصص نسایی_ولادی در تخار، میگوید که نادیدهگرفتن دردهای غیرطبیعی قاعدگی میتواند سبب بهوجودآمدن کیست، نازایی، سرطان رحم، قطع ناگهانی قاعدگی، ضعف، افسردگی و تهوع شود.
او، هشدار میدهد که این پیامدها سلامت جسمی و توان باروری زنان را تهدید میکند. «هر دردی که در دوران عادت ماهوار به دخترخانمها رخ میدهد، باید اینها نزد یک داکتر/پزشک متخصص مراجعه کنند؛ به خاطری که دردهای شدید به وجود میآید و این دردها طبیعی نمیباشد. باید تداوی کنند؛ اگر تداوی نشود، این کیستها و آبلهها به سرطان رحم تبدیل شده یا رحم شان کشیده میشود یا نازا میشوند و نادیدهگرفتن آن میتواند پیامدهای جسمی روانی، افسردگی، ضعف و بعضاً استفراغ و تهوع و همچنین قطعشدن ناگهانی قاعدگی را با خود داشته باشد.»
دختران جوان در تخار که تجربهی دردهای شدید قاعدگی را داشته اند، آگاهینداشتن، عادیپنداشتن دردها و سنتهای حاکم را، از عاملهای مراجعهنکردن به پزشک عنوان میکنند؛ دلیلهایی که بر سلامت جسمی آنان تأثیر منفی داشته است.
زحل ۲۸ساله، باشندهی «نهر چمن» ولایت تخار و سمای ۲۴ساله که پس از تجربهی دردهای شدید درمان را آغاز کرده اند، میگویند.
زحل، میگوید: «اولین بار ۱۶ساله بودم که متوجه شدم دردهای من با بقیه دوستانم فرق دارد؛ خجالت میکشیدم که به کسی بگویم، فکر میکردم عادی است. بعد از چهار سال وقتی دیگر توان کارکردن را نداشتم، داکتر به من گفت که کیست تخمدان داری و باید درمان را زودتر شروع میکردم.»
سما، نیز میگوید: «دل و کمرم و قسمتهای پایینی شکمم درد میکرد؛ به خانواده گفته نمیتوانستم. اگر میگفتم هم میگفتند همه دختران این قسم میشوند. حالا ۲۴ساله هستم، عروسی کردهام و اولاددار نمیشوم. میگویند رحمت آبله دارد؛ تقریباً دوسال میشود زیر تداوی هستم، حمل نمیگیرم.»
مروهی ۲۰ساله که یک سال از ازدواجش میگذرد، میگوید که پس از درمان، دردهای شدیدی که در زمان قاعدگی داشت، اکنون بهبود یافته است. «در ۱۸سالگی متوجه شدم که داکتران گفتند کیست داری در تخمدانت و عروسی کنیف مادر نمیشوی. مریض ماهوار که میشدم، سرم ضعف و دلبدی میآمد؛ به مادرم نمیگفتم از شرم.»
با این همه، مرسل محمدی، فعال مدنی در تخار، نادیدهگرفتن دردهای قاعدگی به دلیل شرم یا تابوهای اجتماعی را چالشی جدی در برابر سلامت زنان عنوان میکند و میگوید که راهاندازی کارزارهای آموزشی، آگاهیدهی در رسانهها و ایجاد مرکزهای مشاوره برای زنان میتواند در کاهش این مشکل مؤثر باشد.
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
او، میافزاید: «از نگاه حقوق مدنی و انسانی، نادیدهگرفتن دردهای دوران قاعدگی توسط زنان و دختران به دلیل شرم، حیا یا تابوهای اجتماعی، چالش مهم در زمینهی سلامت و عدالت جنسیتی است. برای کاهش این مشکل میتوان اقدامات ذیل را انجام داد؛ آگاهیدهی و آموزش عمومی، راهاندازی کمپاینهای آموزشی در بارهی سلامت قاعدگی از طریق رسانهها، مکاتب و مراکز صحی برای شکستن تابو و عادیسازی و صحبت در این مورد، فراهمسازی خدمات روانشناسی و مشاورهی ایجاد مراکز مشاورهای تا زنان با خیال راحت بتوانند بدون قضاوتشدن در بارهی مشکلات مربوط به قاعدگی مشوره بگیرند.»
این در حالی است که صندوق پشتیبانی از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، در سال ۲۰۱۸ دریافته بود که ۷۰ درصد دختران مکتبهای افغانستان به دلیل ترس از نازایی در دورهی عادت ماهیانه حمام نمیکنند.
