از این‌که به دخترم دربارۀ پریود بگویم، خجالت می‌کشم

وقتی می‌بینید دختری لباسش لکه شده، دختری از درد به خود می‌پیچد؛ ولی دلیلش را گفته نمی‌تواند و گاهی بدون دلیل عصبی می‌شود، حمایتش کنید و به‌جای این‌که در مقابلش قرار گیرید، در کنارش بایستید.

شاید یازده یا دوازده ساله بودم که عادت ماهوار شدم. پیش از آن بارها در مدرسه توصیه‌هایی در این باره از استادانم شنیده بودم؛ اما در خانه هرگز کسی مستقیم به من چیزی در این باره نگفت.

نخستین و حتی تا چندمین عادت ماهوار برای دختران تجربه‌های وحشت‌ناکی دارند و این برای دخترانی مثل من که در کودکی مادران‌شان را از دست می‌دهند، شاید دشوارتر باشد. زیرا مادران به دختران‌شان نزدیک هستند و دختران راحت می‌توانند دربارۀ مشکلات‌شان با آن‌ها صحبت کنند. البته این مورد برای تمام مادران و دختران صدق نمی‌کند.

سلام‌وطندار را در یوتیوب دنبال کنید

من از آن‌جایی که در کودکی مادرم را از دست دادم، تقریباً دربارۀ تمام چیزهایی که باید در مورد بلوغ، نوجوانی و جوانی می‌دانستم محروم بودم. در خانۀ ما گاهی زنان در گوش هم‌دیگر چیزهایی را زمزمه می‌کردند که برایم آشنا به‌نظر می‌رسید. من تمام این زمزمه‌ها را که می‌دیدم و می‌فهمیدم که چه می‌گویند. آن‌ها دربارۀ پدیدۀ ناآشنایی صحبت می‌کردند که من نمی‌دانستم دقیقاً چه زمانی و چه‌گونه به سراغم خواهد آمد.

من برای نخستین‌بار در صبح یک روز تابستانی عادت ماهوار شدم، البته نمی‌دانستم که این دقیقاً همان‌ چیزی‌ هست که منتظرش هستم. در نخست وقتی خون دیدم، فکر کردم اسهال خونی شده‌ام، اما از آن‌جایی که با درد هم‌راه بود و ادامه داشت، فهمیدم چه اتفاقی افتاده است.

با وجود این‌که می‌دانستم یک اتفاق عادی‌ست و برای همۀ دختران اتفاق می‌افتد، اما جرأت نتوانستم با مادربزرگم و زنان دیگر خانواده در میان بگذارم. نخستین‌ باری که پریود شدم، کارم این شده بود که شلوار و لباس زیرم را هرچند لحظۀ بعد بشورم و همان‌طور خیس دوباره بپوشم.

شب‌ها وقتی می‌خوابیدم برای این‌که دوشک و کمپلم لکه نشوند، تکه‌های بی‌کاره را روی هم روی دوشکم می‌انداختم.

باری وقتی از روی میز مدرسه بلند شدم، متوجه لکه‌یی روی میزم شدم و این وحشت‌ناک‌ترین تجربه‌ام بود. شاید آن‌روز حس ترحم‌ و ترس در دل تمام هم‌صنفانم ایجاد شده بود.

جامعۀ افغانستان یک جامعۀ سنتی‌ست و زنان بیش‌تر در قید و بند این سنت‌ها زنده‌گی می‌کنند. در کنار این‌که جامعه هم‌واره به زنان پشت برمی‌گرداند، خود زنان نیز در برابر هم‌جنس‌شان رو برمی‌گرداند. این را دخترانی می‌دانند که پیش از پریود چیزی از مادران‌شان نشنیده‌اند.

چند سال پیش از دختر کاکایم دربارۀ پریود پرسیدم، گفت چیزی نمی‌دانم. برایش توضیح دادم و از مادرش پرسیدم که چرا تاکنون چیزی به دخترش نگفته است. همسر کاکایم گفت که از گفتنش خجالت می‌کشد و شرم می‌کند این‌گونه موارد را به دخترش در حالی که هنوز عادت ماهوار نشده، بگوید. این یک نمونۀ کوچک از ذهنیت تمام مادران افغانستانی‌ست.

سلام‌وطندار را در اینستاگرام دنبال کنید

روزی با یکی از مادران در یکی از شفاخانه‌‌ها در این باره صحبتی داشتم. صحبت کردیم و سرانجام بحث بر سر پریود کشید. برایم گفت که دخترش هژده ساله شده؛ اما هنوز پریود نشده و این موضوع سبب نگرانی‌اش شده است. ازش پرسیدم که نزد پزشک مراجعه کرده؟ با چشمانی از حدقه‌برآمده گفت که نمی‌تواند این موضوع را با پزشک در میان بگذارد و می‌شرمد.

زرینه، یکی دیگر از مادرانی‌ست که هفت دختر دارد و به سه دختر آخرش دربارۀ پریود گفته است. از زرینه پرسیدم چه چیزی سبب شده است پس از این‌که پنج دخترش پریود شدند، تصمیم گرفت به دختران دیگرش در این باره بگوید.

او می‌گوید، دختر بزرگش باسواد است و پس از این‌که درس‌هایش تمام شد و صاحب وظیفه شد، از مادرش پرسیده بود که چرا هیچ چیزی دربارۀ پریود برایش در نوجوانی نگفته است و این سبب شد دیدگاه زرینه نسبت به این فرایند طبیعی تغییر کند.

زهرا، دختر بزرگ زرینه به تمامی خواهرانش دربارۀ پریود گفته و خواهران خُردترش هرگز تجربۀ تلخی که زهرا از پریود داشته است را تکرار نکرده‌اند.

زهرا برایم گفت که مادرش را بسیار به سختی قانع کرده تا در این باره دیدگاهش تغییر کند و پریود را شرم و تابو نشمارد.

زهرا می‌گوید، پیش از این زمانی که در ماه رمضان پریود می‌شد، باید سحری بیدار می‌شدند، اما از چند سال به این‌سو مادرش این موضوع را به پدر و برادرانش می‌گوید و دختران مجبور نیستند وقتی پریود هستند، برای سحری برخیزند.

زنان کمی مانند زرینه به این درک رسیده‌اند که پریود شرم نیست و برای همۀ دختران اتفاق می‌افتد؛ اتفاقی که باید پدران و برادران در موردش بفهمند.

سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید

در کنار این‌که زنان در این دوره درد می‌کشند، با اختلالات روانی بسیار شدید هم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این‌که دلیل افسرده‌گی دوران قاعده‌گی چیست، دقیقاً مشخص نیست؛ اما بیش‌تر به تغییرات سطح هورمون‌ها در نیمۀ نخست سیکل قاعده‌گی وابسته است.

پزشکان می‌گویند که تغییرات در سطح هورمون‌های پروژسترون و استروژن بر سطح سروتونین در بدن تأثیر می‌گذارد. سروتونین یک انتقال‌دهندۀ عصبی‌ست که به تنظیم اشتها، چرخۀ خواب و خلق‌وخو کمک می‌کند. سطح کم هورمون‌های سروتونین می‌تواند به عصبی‌شدن، ناراحتی، حساسیت غذایی غیرمعمول و مشکلات در خواب منجر شود.

ناجیه، یکی دیگر از دختران می‌گوید، زمانی که تازه پریود شده بود، با وجود این‌که در موردش چیزهایی شنیده بود؛ اما از جزئیاتش آگاهی نداشت. همین موضوع سبب شد تا هر باری که خون می‌دید، با آب تمیز می‌کرد و سپس می‌آمد و به بازی‌اش با کودکان ادامه می‌داد.

ناجیه می‌گوید که در نخستین تجربۀ پریودش، هیچ چیزی دربارۀ مراقبت و بهداشت این دوره نمی‌دانست.