هم‌زمان با فرارسیدن سال نو، شهروندان در نقاط مختلف افغانستان، با رسوم مختلف، نوروز را جشن می‌گیرند که یکی از آن‌ها، رسم سمنک‌پزی است. سمنک یا سمنو، خوردنی شیرین و چسب‌ناک است که از جوانه‌ی گندم و آرد تهیه می‌شود؛ خوردنی‌ای که مردم، از آن به عنوان اصلی‌ترین جزو «سفره‌ی هفت سین» در سال نو، استفاده می‌کنند. سمنک‌پزی که از سال‌ها به این سو، جایگاه فرهنگی و سنتی خود را در میان شهروندان افغانستان به ویژه باشندگان حوزه‌های شمالی کابل، پروان، کاپیسا و پنجشیر، حفظ کرده است. زنان، در کنار دیگر آمادگی‌های سال نو، گرد هم می‌آیند و با این سنت دیرینه، به شادمانی می‌پردازند. زهره‌ی ۲۲ ساله، باشنده‌ی پنجشیر، می‌گوید که دختران جوان در هنگام پختن سمنک، سرودهایی را زمزمه می‌کنند. او می‌افزاید: «سمنک که جزو سفره‌ی هفت سین است، بیشتر مردم در شب سال نو، از آن استفاده می‌کنند. در همان شبی که سمنک می‌پزند، دختران آهنگ می‌خوانند. سمنک غیر از افغانستان، در ایران، تاجیکستان و حتا در کشورهای اروپایی هم تهیه می‌شود.»
در کنار آن، هم‌چنان باورهای مختلفی در باره‌ی رسم سمنک‌پزی در میان مردم وجود دارد. شاه‌جهان ۵۵ ساله، باشنده‌ی شهر چاریکار، مرکز پروان، در باره‌ی این سنت دیرینه و باورهای دینی مردم نسبت به آن، می‌گوید: «مردم از هشت صبح به پختن سمنک آغاز می‌کنند و آن را تا دوازده شب، دم می‌دهند. پس از نماز صبح، سرپوش دیگ را باز می‌کنند و نقش مهتاب، ستاره و تسبیح پیامبر روی آن می‌افتد یا نام الله نوشته می‌شود که مردم به این باور دارند برای برخی خوش‌اقبالی دارد و برای برخی ندارد؛ مثلاً برای کسی که فرزند نداشته باشد یا کسی که آرزویی دارد؛ مانند دختران که برای ازدواج شان فال می‌گیرند.»
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
از سویی هم، مسئولان در ریاست اطلاعات و فرهنگ پروان، به سلام‌وطندار می‌گویند که این رسم در میان خانواده‌ها، عامل اصلی هم‌دیگرپذیری، اتحاد و اتفاق است. عبدالغفار رووفی، آمر فرهنگ و گردش‌گری ریاست اطلاعات و فرهنگ پروان، می‌گوید: «سمنک‌پزی، رسم دیرینه در میان مردم افغانستان به ویژه در حوزه‌ی شمالی کابل، به شمار می‌رود. مردم، سمنک را به هدف‌های مختلفی مانند نذر، می‌پزند که نزد مردم باارزش است و این می‌تواند برای اتحاد و هم‌دیگرپذیری بهتر در میان خانواده‌ها باشد.»
در سوی دیگر، محمداکرم خموش، شاعر و نویسنده در کاپیسا، پیشینه‌ی رسم سمنک‌پزی را به صدها سال پیش در کشورهای آسیای میانه، پیوند می‌دهد. او می‌گوید: «این رسم، پیشینه‌ی خیلی طولانی در کشورهای آسیای میانه و نیم‌قاره‌ی هند دارد. بر اساس بعضی روایت‌ها، ۴۰۰ سال پیش، نخستین بار در هند، رواج یافت و سپس، به نقاط دیگر جهان گسترش یافت.»
سلام‌وطندار فارسی را در تویتر دنبال کنید
گفتنی است که بخشی از فرهنگ‌های بومی در کشورهای آسیای میانه، به دلیل‌های مختلفی از بین رفته است؛ اما هنوز هم نهادها و انجمن‌هایی نیز وجود دارند که برای پاس‌داری و پشتیبانی از این ارزش‌های فرهنگی مشترک، برنامه‌های مناسبتی را راه‌اندازی می‌کنند.
