مانند همیشه، زنان در افغانستان چه بر اساس عرف حاکم و چه از روی شوق، بیشتر و پیش‌تر از مردان به پیشواز عید می‌روند؛ از پاک‌کاری خانه و تهیه‌ی لباس نو به خود و کودکان شان گرفته تا خریداری‌هایی برای پذیرایی از مهمان‌های شان در روزهای عید. این روزها زنان زیادی با رخت‌های رنگارنگ و نوی که خریده اند، به سمت خیاطی‌ها می‌روند تا برای عید شان لباس تهیه کنند.
در مندوی شهر کابل، از بزرگ‌ترین بازارهای افغانستان، حضور زنان بیش از هر زمانی دیگر پررنگ است؛ زنانی که برای خریدن لباس به خود و فرزندان شان به این جا آمده اند. در این گزارش با ۱۲ زن در موقعیت‌های مختلف گفت‌وگو شده است که برای عید آمادگی گرفته اند.
هدیه رحمانی و فضیله احمدی، دو باشنده‌ی کابل که با خانواده‌های شان برای خرید به بازار مکروریان سوم آمده اند، می‌گویند که دوست دارند در روزهای عید با پوشیدن لباس‌های نو، خود را بیارایند و همین گونه با تهیه‌ی ظرف‌های تزیینی، با چیدن سفره‌ای متفاوت و زیبا، از مهمانان شان پذیرایی کنند.
هدیه می‌گوید: «فعلاً من در بازار هستم؛ بازار مکروریان سوم، بازار بسیار پر جمع‌وجوش است. همگی مصروف خرید اند؛ من هم امروز بازار آمده‌ام، یک چند جوره لباس به خودم خریدم؛ ظرف و وسایلی که به خاطر سفرهی عیدی نیاز است، خریدم. زیاد خرید کرده‌ام و بازار بیروبار و پر جمع‌وجوش است.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
فضیله، نیز می‌گوید: «چون آمدآمد عید نزدیک است، معمولاً هر خانواده یک آمادگی به عید می‌داشته باشد و من هم‌چنان به عید آمادگی گرفته‌ام؛ از لحاظ پاک‌کاری، صفایی و هم‌چنان بعضی چیزها مثل ظروف به عید خریده‌ام. طبعاً هر شخص به عید یک آمادگی خاص می‌داشته باشد؛ مخصوصاً خانم‌ها و عید با موجودیت زنان زیباست.»
عید را می‌توان نماد پاکی نیز تعریف کرد. رسم بر این است که زنان در سراسر کشور، پیش از فرارسیدن عید، خانه‌های شان را تمیز کرده و درودیوار آن را رنگی تازه بزنند.
مدینه، باشنده‌ی ناحیه‌ی نهم شهر کابل که از آغاز رمضان سرگرم پاک‌کاری خانه‌‌اش است، می‌گوید: «در نزدیک عید مصروفیت بیشتر خانم‌ها پاک‌کاری خانه می‌باشد که از جمله خودم به خاطر این که عید نزدیک است، تمام خانه‌ها را پاک‌کاری کرده‌ام، فرش‌ها را شسته‌ام، پرده‌ها، پوش توشک‌ها و ظرف‌های عید را تبدیل کردیم؛ این تمامش مصروفیت‌هایی است که دخترخانم‌ها در آن مصروف اند.»
سحر حکیم‌زاده، دیگر باشنده‌ی ناحیه‌ی نهم شهر کابل که از آغاز رمضان سرگرم پاک‌کاری خانه‌‌اش است، نیز می‌گوید: «من زیاد تلاش دارم که چهار طرف را پاک‌کاری بکنم؛ همه جا را پاک می‌کنم و کوشش می‌کنم که تنظیم باشد، همه چیز منظم باشد و اگر امکان داشته باشد، وسایل نو بخرم به خاطری که خانه‌ی ما زیبا به نظر برسد.»
خانواده‌ها در افغانستان، در سفره‌های عیدی، با چیدن گونه‌های میوه‌های تازه، خشک، کیک و کلوچه، از مهمانان شان پذیرایی می‌کنند. شماری از زنان پیش از فرارسیدن عید، گونه‌های کلوچه‌های خانگی می‌پزند و شماری دیگر نیز دوست دارند با گذاشتن دسته‌گلی وسط سفرهی عیدی، به زیبایی آن بیفزایند.
سیتا جیهون، بانویی که آمادگی ویژه‌ای برای تزیین سفرهی عیدی گرفته است، می‌گوید: «من بسیار توجه خاص به سفره عیدی دارم؛ من سفرهی خود را با دست‌هایم زیبا میسازم؛ من کلوچه، کیک، خجور، گوش فیل و تمام چیز را برای سفرهی عید به دست‌های خودم آماده می‌کنم. عید خیلی ارزش دارد؛ افراد یا دو دوستی که خفه هستند را باهم آشتی می‌سازد.»
ژیلا، دیگر بانویی که آمادگی ویژه‌ای برای تزیین سفرهی عیدی گرفته است، نیز می‌گوید: «من یک روز پیش از این که عید باشد، بعضی شیرینی‌باب مثل بغلاوه، کلوچه‌های خانگی و بعضی چیزهایی دیگر که سفرهی ما را تزیین می‌کنیم، کوشش می‌کنیم که آماده بسازیم. عید یک خلاقیت است به دخترخانم‌ها؛ هر قدر دسترخوان زیباتر داشته باشند، دلگرمی شان بیشتر می‌باشد.»
در حالی که همه‌ی زنان دوست دارند از روزهای عید به بهترین نحوه‌ی آن تجلیل کنند؛ اما شماری از آن‌ها، می‌گویند که به دلیل ناتوانی اقتصادی نمی‌توانند آن طور که دوست دارند، برای سپری‌کردن عید آمادگی بگیرند.
سمیرا، یک تن از این زنان، می‌گوید: «عید از کجا شد؟ عید به آدم‌های سرمایه‌دار و پول‌دار است. ما یک وقت وظیفه داشتیم، کار داشتیم، عید هم به ما خوش‌آیند بود؛ هر روز که پول داشتی، سرمایه‌دار بودی، همان روز به آدم عید است. نه پول میوه‌ی خشک را داریم که بخریم، نه کدام سرمایه‌ی دیگر داریم که روزگار ما پیش برود.»
خاتمه، یک تن دیگر از این زنان، نیز می‌گوید: «روزهای عید است؛ هیچ آمادگی به عید نداریم. هر چیز به هر صورت، همین که طفل‌ها از بیرون می‌آیند، می‌گویند که مادر هم‌صنفانم برای خود لباس آورد، دیگرش می‌آید و می‌گوید که رفیقم رفت با پدر خود لباس خرید؛ یکی‌اش می‌آید که هم‌صنفی‌ام میوه‌ی خشک گرفت؛ مادر ما و شما کی می‌گیریم.»
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
به دلیل پررنگ‌بودن نقش زنان در تجلیل از روزهای عید، مردان از آن‌ها قدردانی می‌کنند. محسن‌خان تابش، باشنده‌ی کابل، در این باره می‌گوید: «در قدم نخست در فامیل خود ما نقش تدبیر منزل را دخترخانم‌ها، خانم‌ها، خواهرهای ما و مادر ما دارند؛ آمادگی به خاطر عید می‌گیرند مثل تزیین خانه، پاک‌کاری خانه و … تمام آمادگی‌هایی که به خاطر عید گرفته می‌شود، توسط خانم‌ها صورت می‌گیرد.»
در همین حال، شماری از فعالان حقوق زن، می‌گویند که به دلیل ضعف اقتصادی و محدودیت‌های وضع‌شده بر زنان از سوی حکومت سرپرست، اشتیاق زنان برای تجلیل از عید در مقایسه با گذشته کاهش یافته است. یلدا عزیزی، فعال حقوق زن، در این باره می‌گوید: «آن مزایایی که دو سال قبل در عیدها داشتیم، آن مزایا فعلاً وجود ندارد؛ آن محبت‌ها و دیدوبازیدهایی که قبلا داشتیم، کم‌رنگ شده؛ چون وضع اقتصاد مردم بی‌حد پایین شده و حتا دختران از طریق شبکه‌های مجازی می‌گویند که ما لباس عید نخریدیم. تجلیل از عید به طور عموم کم‌رنگ شده است.»
با این همه، ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی حکومت سرپرست امارت اسلامی، از کار و زحمت‌های زنان برای فرارسیدن عید در روزهای رمضان قدردانی می‌کند و فرارسیدن عید را نیز به زنان تبریک می‌گوید: «به تمام هم‌وطنان ما به خصوص خواهرهای ما عید را تبریک می‌گویم. آن‌ها در این رمضان که گذشت، زحمات فراوان را در بخش خدمت به خانواده‌های خود داشتند. از خداوند لایزال برای شان اجر کامل می‌خواهیم و می‌خواهیم که عید آرام و پرآسایش داشته باشند و عیدهای آینده را هم در فضای امن و آرامش ببینیم. به همه هم‌وطنان ما عید را تبریگ می‌گویم.»
زنان که نقش اصلی و سازنده را برای داشتن عید خوب و خوش در خانواده‌ها دارند، زحمت پاک‌کاری پس از عید و برچیدن سفره‌های آن نیز با آن‌هاست؛ چیزی که در پایان عید رمضان، شوق آمادگی برای عید قربان را با خود به هم‌راه دارد.
