امارت اسلامی پس از بازگشت به قدرت در ۲۴ اسد ۱۴۰۰، تا کنون با وضع محدودیت‌ها در فرمان‌های جداگانه‌ای، آنان را از حق حضور در ساختار سیاسی و بخش‌های مهم ساختارهای اداری و اجتماعی منع کرده است که در نتیجه‌ی آن، درصدی زیاد زنان از متن جامعه به حاشیه رانده شده اند.
امارت اسلامی در ۱۶ سنبله‌ی ۱۴۰۰، با اعلام کابینه‌ی بدون سرپرست وزیر زن، زنان را به گونه‌ی رسمی از ساختار سیاسی حذف کرد؛ در حالی که وزارت امور زنان نیز در فهرست کابینه جای نداشت.
در اقدام دیگری، امارت اسلامی در ۲۶ سنبله‌ی ۱۴۰۰، ساختمان وزارت امور زنان را به وزارت امر به معروف و نهی از منکر و باغ زنانه‌ی کابل را، به آمریتی از این وزارت بدل کرد.
در واکنش به این اقدام، شماری از زنان در کابل، به خیابان‌ها برآمدند و با سردادن شعار «نان، کار، آزادی»، خواستار جای‌گرفتن وزارت امور زنان در کابینه‌ی امارت اسلامی شدند.
سلام‌وطندار فارسی را در تویتر دنبال کنید
از سویی هم، با آمدن امارت اسلامی، دانش‌آموزان دختر بالاتر از صنف ششم، از رفتن به مکتب منع شدند که با آغاز سال آموزشی ۱۴۰۱ نیز، این محدودیت ادامه یافت.
بر اساس آمار صندوق پشتیبانی از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، با بسته‌شدن مکتب‌های دخترانه، سه میلیون دانش‌آموز دختر در افغانستان، از دست‌رسی به آموزش باز مانده اند.
در ادامه‌ی محدودیت‌ها بر زنان، امارت اسلامی در ماه‌های عقرب و قوس سال روان، زنان را از رفتن به تفریح‌گاه‌ها و ورزش‌گاه‌ها منع کرد.
سخن‌گوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر، در قوس سال روان، گفته بود که به دلیل رعایت‌نشدن تفکیک جنسیتی، زنان از رفتن به تفریح‌گاه‌ها و ورزش‌گاه‌ها منع شده اند.
همین گونه، در ۲۹ قوس امسال، وزارت تحصیلات عالی در نامه‌ی رسمی‌ای به دانش‌گاه‌های دولتی و خصوصی در سراسر افغانستان، از مسئولان آن‌ها خواست که به دانش‌جویان دختر اجازه‌ی ورود ندهند. در همین روز، دروازه‌‌های همه مرکزهای آموزشی نیز، به روی دانش‌آموزان دختر بسته شد.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، در واکنش به این اقدام امارت اسلامی، در بیانیه‌ای گفته است: «وقتی نیمی از جمعیت اجازه‌ی ادامه‌ی تحصیل و مشارکت در زندگی عمومی را نداشته باشند، هیچ پیش‌رفتی برای کشور ممکن نیست.»
یونسکو، هم‌چنان گفته که مشارکت زنان در دانش‌گاه‌ها، از نزدیک به پنج هزار در ۲۰۰۱ به بیش از ۹۰ هزار در ۲۰۱۹ افزایش یافت که این رقم در ۲۰۲۱ با بسته‌شدن دانش‌گاه‌ها در کشور، به صفر رسیده است
در سوی دیگر، وزارت اقتصاد در ۳ جدی سال روان، به همه‌ی مؤسسه‌های غیردولتی داخلی و خارجی فعال در کشور، دستور داد که تا اطلاع بعدی کار زنان را تعطیل کنند. یک هفته پس از این دستور، بخش زنان سازمان ملل متحد، اعلام کرد که کار ۱۵۱ سازمان امدادرسان در افغانستان، ۸۶ درصد متوقف شده یا کاهش یافته است.
تهمینه حمید، کارمند در یکی از مؤسسه‌های داخلی که به دنبال منع کار زنان بی‌کار شده است، می‌گوید: «در یکی از انجوها/مؤسسه‌ها کار می‌کردم و ما در چهار ولایت و در قسمت توان‌مندسازی زنان فعالیت داشتیم. در روزهای اول بسته‌شدن کار ما بسیار برایم سخت می‌گذشت. حالت روانی خوبی نداشتم، نه تنها من؛ بل به زنانی که ما برای شان کار می‌کردیم هم شرایط سخت شد؛ چون سفره‌ی/دسترخوان بیشتر آنان امروز خالی می‌شود و آنان تنها نان‌آوران خانه‌ی شان بودند.»
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
در یک سال‌ونیم پسین، زنان از سفرهای زمینی طولانی و هوایی بدون محرم، از اجرای برنامه در رسانه‌های دیداری بدون پوشیدن ماسک، منع شده اند.
زرغونه ولی، یک تن از فعالان حقوق زن، می‌گوید که محدودیت‌های وضع‌شده بر زنان از سوی امارت اسلامی، با «رفع هر گونه تبعیض در مقابل زنان» و «اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر» در تضاد است. او می‌افزاید: «از وقتی که امارت اسلامی در ۱۵ آگست به قدرت رسید، محدودیت‌های بزرگی را بر زنان وضع کرد که آنان از کار و آموزش منع شدند. حتا اگر صدا بلند کردند، با ضرب‌وشتم روبه‌رو شدند و این با مندرجات اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد، مغایرت صریح دارد که مصوبه‌ی ۱۹۴۸ کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض در مقابل زنان است و هم‌چنان مصوبه‌ی ۱۹۷۹ که افغانستان در سال ۱۹۸۰ به آن ملحق شد و پایین قانون امضا کرد.»
در یک سال‌ونیم پسین، زنان آهسته اما پیوسته، از حضور در اجتماع باز داشته شده و به نشستن در خانه محکوم شده اند؛ چیزی که زنان را از این که این وضعیت به فرهنگ حاکم بدل شده و تعریف زن را در اذهان عمومی دگرگون کند، از آینده‌ی شان نگران کرده است.
