شماری از زنان در ولایتهای مختلف، میگویند برای این که از سوی بستگان شان بیشتر دیده شوند، تلاش میکنند پیوسته پوشاک تازه بخرند و اسباب خانهی شان را عوض کنند.
در این گزارش، با ۱۳ زن در ولایتهای مختلف، گفتوگو شده است و بیشتر آنها گفته اند که به دلیل همچشمی با بستگان شان، برابری با دیگران، بهروزبودن و تلاش برای حفظ جایگاه اجتماعی شان، همیشه بیشتر از نیاز خود لباس خریداری میکنند.
مروهی ۲۸ساله، باشندهی کابل، میگوید که به دلیل نوع نگاه بستگانش، ناچار است برای هر محفل، لباس تازه تهیه کند و این گونه، بیشتر مورد احترام قرار بگیرد. «فشار اجتماعی باعث شده که بیشتر از نیاز خود لباس بگیرم. چیزی که تشویق میکند، این است که زیادتر عروسی میباشد، نمیخواهم لباسم تکرار باشد یا هم پشتدرپشت عروسی میباشد، خویشاوندها یا اقارب میباشند، نمیشود که تکرار پوشید؛ باز مجبور لباس جدید بخرم. لباس بر جایگاه اجتماعی تأثیر داشته؛ کسی که لباس خوبتر و منظم داشته باشد، برایش قدر داده میشود.»
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
کاملهی ۲۷ساله، یکی دیگر از گفتوگوشوندگان در این گزارش که در کاپیسا زندگی میکند، میگوید که هر ماه بیشتر از نیازش لباس میخرد؛ زیرا دوست ندارد در محیط کاری، میان دوستان و بستگانش با لباسهای تکراری و ازمُدافتاده حضور پیدا کند. «بیشتر از ضرورت بعضی اوقات میگیرم، استایلم، وظیفهام، خویشاوندان، بیرونبودن با دوستهایم و نظر به این که در کجا هستم و چه میکنم، تشویق میشوم که لباسهای خوب بگیرم، بهروز بگیرم و به استایل خودم برابر باشد.»
گفتوگوشوندگان در این گزارش، تحصیلات عالی و نیمهعالی دارند و شماری از آنها مجرد اند و شماری هم زندگی زناشویی را میگذرانند و فرزندانی نیز دارند. این زنان، باور دارند که پوشیدن لباسهای مُد روز و شیک و همین گونه نوسازی مداوم اسباب خانه، سبب میشود که در میان دوستان و بستگان شان جایگاه بهتری داشته باشند؛ چیزی که سبب شده برخی از این زنان، برای خرید لباسهای نو و اسباب خانه، هزینههای بسیاری را متحمل شوند.
تبسم ۲۴ساله و صدف ۲۹ساله، باشندگان کابل که هر دو ازدواج کرده اند، تلاش میکنند همیشه اسباب خانهی شان را در حالی که سالم اند تغییر دهند؛ چون دوست دارند این طوری بهروز باشند.
تبسم، میگوید: «هر سال باید وسایل خانهام را تبدیل کنم. گرچه زیاد کهنه هم نمیباشد، خوب چون نمیتوانم وسایلی که از مُد افتاده اند یا هم در خانههای کسی حالا نیست را داشته باشم. هر چه لوکستر و جدیدتر باشد، حس بهتری دارم.»
صدف، نیز میگوید: «من بسیار حساس هستم در لوازم خانه و لباسهای خود و فرزندانم. همیشه کوشش میکنم بهترینها را داشته باشم، من عادت دارم خانهام را رنگ کنم، کوچ، پرده، فرشها را زودزود تبدیل کنم؛ چون خوش دارم از آخرین مدل هر چیز باید داشته باشم.»
گفتوگو با زنان در این گزارش، نشان میدهد که تجملگرایی به شماری از آنها تنها یک عادت نبوده، بل تلاشی است برای حفظ جایگاه اجتماعی که به ایجاد اعتمادبهنفس و حس رضایت گره خورده است.
مرسل ۲۳ساله از کابل و ملالی ۳۰ساله از بلخ، میگویند که خرید لباس و وسایل تازه برای خانه، به آنها احساس برتری و اعتمادبهنفس را به همراه دارد.
مرسل، میگوید: «وقتی لباسها و وسایل خانه و آشپزخانهی خود را هر سال تبدیل میکنم و مدلهای جدیدتر و گرانتر میگیرم، احساس میکنم از دوستان و قوم خویش بالا هستم و زندگی بهتری دارم.»
ملالی، نیز میگوید: «کهنهبودن وسایل خانه، مثل این است برایم که با اشخاصی که همراه شان آشنایی دارم و چیزهایی که نو به بازار میآید، از آن عقب افتادهام. هر وقت لباس نو یا کدام وسیلهی جدید به خانه میخرم، اعتمادبهنفس پیدا میکنم و فکر میکنم از چیزی کمبودی ندارم.»
سلاموطندار را در اکس دنبال کنید
این زنان در حالی درگیر تجملگرایی اند که به باور جامعهشناسان، گیرکردن در تجملگرایی ناشی از همچشمی با دیگران، میتواند به رقابت ناسالم میان خانوادهها منجر شود.
احمدراشد صدیقی، جامعهشناس، با اشاره به ناداری در افغانستان میگوید که تجملگرایی بیشتر از بار مثبت، بار منفی داشته و نسل آینده را نیز متأثر میکند. «در جامعهای که وضعیت اقتصادی خانوادهها با مشکل روبهرو باشد، تجملگرایی و رقابت میتواند بار منفی بیشتر را دامن بزند؛ میتواند مصارف گزاف را در پی داشته باشد؛ میتواند بالای نسل آینده تأثیر منفی داشته باشد؛ میتواند رقابتهای ناسالم را ایجاد کند.»
به باور جامعهشناسان، با آگاهکردن زنان از پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی تجملگرایی، میتوان آنها را به سمت مصرف آگاهانه و دوری از رقابتهای ناسالم سوق داد.