امروز وقتی سوار موتر دفتر شدم، داستانهای عجیبی از همکارانم شنیدم. دوستی ساعتها در راهبندی گیر کرده بود، دیگری مسیر دفتر تا خانه را به دلیل راهبندی و آبهایی که از جادهها سرازیر شده بود، پیاده طی کرده بود، دیگری مجبور شده بود سوار بر کراچی دستی از میان آبها عبور کند و….
از اینکه دیروز رخصت بودم، خوشحال شدم، گرچند من هم دیروز روزگار چندان خوشی نداشتم، اما از اینکه به موتر احتیاج نداشتم و مجبور نبودم ساعتها راهبندی را تحمل کنم، حس خوبی داشتم.
از آنجایی که برف و باران هم زمان در کابل شروع به باریدن کرد، اکثر شهروندان به شمول خودم آمادهگی قبلی نداشتم. از عصر روز جمعه که باران شروع به باریدن کرد، تصمیم گرفتم بخاری را فعال کنم، صادقانه بگویم نه توان پرداخت صرفیۀ برق را دارم و نه برقی است که خانۀمان را گرم کند و قیمت گاز هم که در زمستان سر به فلک میکشد. از نهادهای که در تلویزیون تبلیغات عدم استفاده از چوب و ذغال برای گرمکردن خانههایتان را نیز نشر میکنند، متنفرم، چون میدانم خودشان هم این کار را نمیکنند.
بهخاطر ساختن یک نل بخاری بیشتر از دو ساعت را زیر برف و باران سپری کردم. تمام جویچههای محل زندهگی ما پر آب شده بودند. زنی را دیدم که از رفتن منصرف شد و به طرف خانهاش برگشت. پسر نوجوانی با بایسکلش دخترها و پسرهای مکتبی را از آب میگذراند، پیرمردی با کراچی دستیاش مردم را از آب عبور میداد و در بدلش پول میگرفت. (از اینکه باران بیوقفه میبارید و جویچهها بند شده بود، خوشحال به نظر میرسید.)
از شروع دورۀ حکومت حامد کرزی تاکنون دو دهه میگذرد، اما وضعیت شهر کابل هر روز بد و بدتر میشود. شمار شهردارهایی که در این دو دهه از سوی حکومت برای شهرداری کابل برگزیده شدهاند، بیشتر از تعداد انگشتان دو دست بوده، اما هیچ کدام کار قابل توجهی برای این شهر نکردهاند.
عبدالله حبیبزی، یکی از افرادی است که به تاریخ ۲۹ ثور ۱۳۹۵ بهعنوان سرپرست شهرداری کابل تعیین شد. او بیش از دو سال به عنوان سرپرست شهر کابل ایفای وظیفه کرد، اما بدون اینکه حتا یک وعدهاش را در قسمت نظم دادن به شهر عملی کند، استعفا داد. گرچند کارهایی را برای بهبود وضعیت در داخل شهرداری و بالا بردن عواید این نهاد انجام داد، اما وعدههایی که برای بهبود نظم شهری داده بود، عملی نشد. ساخت متروبس و بهسازی دشت برچی از بزرگترین وعدههای آقای حبیبزی بود. ساخت ایستگاهها، خریداری ملی بس، ساخت سرکهای فرعی، وعده ایجاد بازارهای سر پوشیده برای دستفروشان کابل و طرح بازگشایی جادههای مسدودشده نیز از وعدههایی بود که عملی نشد و اگر عملی هم شد، تطبیق نشد.
در سال ۲۰۱۶ اشرف غنی در نشست ملی شهرداران گفت که دیگر شهردارها منزوی نخواهند بود و مسئولیتهایشان بیشتر خواهد شد. آقای غنی گفته بود که شهردارها پس از این قدرتمند خواهد بود و برای بهبود وضعیت شهر تحرک خواهند داشت.
آقای غنی گفته بود که وضعیت شهر در ۱۴ سال گذشته (دورۀ حکومت حامد کرزی) هیچ بهبود نیافته است. آقای غنی این را نیز گفته بود که پس از این شهردارها تحت حمایت مستقیم ریاست جمهوری خواهند بود و میتوانند آزادانه کار کنند.
با وجود اینکه شش سال از حکومت اشرف غنی میگذرد، اما هیچ تغییری در ظاهر شهر رونما نشده است. اشرف غنی وعده سپرده بود که املاک غیرقانونی و زمینهای غضبشده به تصرف دولت درخواهند آمد، اما داوود سلطان زوی، شهردار برحال شهر کابل در جلسه استجوابیۀ مجلس نمایندهگان گفت که شهرداری توان مبارزه با زورمندان را ندارد و بلندمنزلها به زور سلاح آباد میشوند.
از شروع دورۀ اول حکومت حامد کرزی تاکنون هر شهرداری که برای شهر کابل تعیین شده است، نتوانسته چالشهای روزمرۀ باشندهگان شهر کابل را حل کند. این چالشها در فصل زمستان افزایش پیدا میکند. سرازیر شدن آب در جادههای شهر کابل، مسدودشدن جادهها، آلودهشدن هوا بر اثر استفاده از مواد سوختی دودافزا از جمله مواردیاند که در هر زمستان بیشتر و بیشتر میشود.
سرعت تبدیلشدن شهردارها به حدی زیاد است که هیچ شهرداری نمیتواند حتا یک برنامۀ کوچک را به سر برساند، شهردار جدید که مقرر شد، تمام برنامههای شهردار گذشته را از بین برده و برنامههای خودش را میچیند. هنوز چیدن برنامههایش تمام نمیشود که شهردار جدید تعیین میشود.
زمانی هم که شهروندی از کارکرد شهرداری کابل انتقاد میکند، سران حکومت فعلی آن را میراث حکومت گذشته میخواند.
وضعیت فعلی جادههای کابل غیرقابل وصف است. رهگذران به مشکل میتوانند از جادهیی به جادهیی عبور کنند؛ اما این وضعیت به سرگرمی کاربران شبکههای اجتماعی نیز تبدیل شده است. کاربران شبکههای اجتماعی برای نقد وضعیت، عکس شهردار کابل را سوار بر قایقی «فوتوشاپ» کردهاند. عکسهای در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود که نشان میدهد شهردار کابل در وسط یکی از جادههایی پر آب سوار بر قایقی لبخند بر لب دارد و ظاهراً از وضعیت راضی است.
برخی از کاربران فیسبوک، عکسی از هفت سال پیش (۲۳ مارچ ۲۰۱۳) را که در آن زمان شاهحسین مرتضوی، مشاور فرهنگی رئیسجمهور نبود، نشر کردهاند. مشاور فرهنگی رئیسجمهور در پیوند به آن عکس نوشته بود: «به اثر سعی و تلاش شبانهروزی شاروال کابل، افغانستان به بحر راه یافت.» حالا آقای مرتضوی زیر آن عکس نوشته است که: «میراث حکومت گذشته است.»
در تازهترین مورد، امرالله صالح، معاون نخست ریاستجمهوری در جلسۀ صبحگاهیاش گفت که دلیل سرازیر شدن آب به جادهها، بندش جریان آب در ساحۀ سلیم کاروان است.
معاون نخست ریاستجمهوری در یادداشتی شهرداری کابل را برائت داده و گفته است که شهرداری کابل مقصر وضعیت فعلی نیست.
او همچنان گفته است که ساختمان دادستانی در منطقه دارالامان کابل غیرمعیاری است و راه عبور آبهای سطحی را بند ساخته است.
در کنار اینکه شهرداری کابل نتوانسته در قسمت بهبودی وضعیت شهر اقدام عملی انجام دهد، اما بخشی از این مشکل به مردم نیز برمیگردد.
همین چند روز پیش زنی را دیدم که یک سطل آشغال را داخل جویچۀ نزدیک خانۀشان ریخت، در حالیکه کمتر از ۲۰ متر با زبالهدانی شهری فاصله داشت.
پس از این مردم از کوچه و پسکوچه به عنوان برفانداز استفاده میکنند؛ حتا کسانی که در حویلیشان جایی برای برف انداختن دارند.
به باور من، چالشهای شهری در کابل تا زمانی قابل حل نخواهد بود که مسئولان شهرداری از فساد و چور و چپاول دست بردارند، بر علیه مافیا ایستاد باشند نه در کنارشان. خودشان را در قبال مردم پاسخگو و مسئول بدانند و مردم نیز برای نظمدادن به شهرشان با شهرداری همکار باشند.