پس از فروپاشی جمهوری و به‌حاشیه‌رفتن زنان، اعتراض‌ها و دادخواهی‌های بسیاری به شکل گردهم‌آیی‌ها و برگزاری نشست‌ها در سطح بین‌المللی برای پشتیبانی از حقوق زنان افغان انجام شده است. اکنون با گذشت بیشتر از سه سال از روی‌کارآمدن حکومت سرپرست و محدودیت‌ها بر زنان، این پرسش پیش می‌آید که آیا برگزاری نشست‌های بین‌المللی در پشتیبانی از زنان افغان، نتیجه‌ای به هم‌راه داشته است یا خیر؟
از ۲۰۲۲ تا کنون، ۲۲ نشست بین‌المللی با محوریت وضعیت زنان در افغانستان برگزار شده است. دو نشست در ۲۰۲۲، ۱۰ نشست در ۲۰۲۳، نُه نشست در ۲۰۲۴ و یک نشست نیز در نخستین ماه سال روان میلادی برگزار شده است. این نشست‌ها به میزبانی نهادهای اثرگذاری چون شورای امنیت سازمان ملل متحد، سازمان همکاری اسلامی، پارلمان اروپا، سازمان عفو بین‌الملل، گروه ۷، کمیسیون حقوق بشر کانگرس امریکا و برخی دولت‌ها و نهادهای حقوق بشری جهانی برگزار شده اند.
گفت‌وگوهای اسلو در ناروی (۲۰۲۲)، نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در نیویورک (۲۰۲۳)، نشست ویژه‌ی پارلمان اروپا در بروکسل (۲۰۲۴) و نشست رهبران کشورهای اسلامی در پاکستان (۲۰۲۵)، از مهم‌ترین گردهم‌آیی‌هایی بوده که در آن‌ها سرنوشت زنان افغان به بحث گذاشته شده است.
افزون بر نهادهای بین‌المللی، زنان فعال افغان در بیرون از افغانستان نیز نشست‌هایی را برای دادخواهی به حقوق زنان برگزار کرده اند. به عنوان نمونه، نشست زنان فعال افغان در ترکیه (۲۰۲۳)، نشست مادرید اسپانیا (۲۰۲۴) با حضور ۵۰ زن حقوق‌دان افغان و نشست سه‌روزه در تیرانا، پایتخت البانیا (۲۰۲۳) که ۱۳۰ زن افغان در آن شرکت داشتند، از جمله تلاش‌هایی بوده که برای حفظ حقوق زنان افغان صورت گرفته است.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
این که آیا این نشست‌ها توانسته است گرهی از مشکلات زنان افغان را باز کند، محبوبه سراج، فعال حقوق زن، می‌گوید: «اگر این نشست‌ها واقعاً تأثیرگذار می‌بودند، ما تا حالا نتیجه‌ای را می‌دیدیم. این‌ها تنها برای زنده‌نگه‌داشتن صداها مفید بوده اند؛ اما تغییر واقعی ایجاد نکرده اند.»
از سوی دیگر، شکریه بارکزی، نماینده‌ی پارلمان در حکومت پیشین، باورمند است که بسیاری از این نشست‌ها ماهیت نمادین داشته و شرکت‌کنندگان آن، بیشتر بر اساس روابط شخصی انتخاب می‌شوند، نه بر مبنای نمایندگی واقعی از زنان افغان. «دشوار است که بگویم همه‌ی این نشست‌ها مؤثر بوده، همه‌جانبه بوده، همه‌شمول بوده؛ البته مربوط تمام کتگوری‌ها که می‌شود. یک تعداد این نشست‌ها نشست‌های لازم بوده؛ اما نتیجه‌ی مطلوب نداشته است. بیشتر این نشست‌ها، نشست‌های کاری است، دوستانه است، خواهرخواندگی و شناخت حرف اول را می‌زند. در این جای شک نیست؛ متأسفانه به همین دلیل نتیجه‌ی ملموس ندارد.»
با این حال، برخی دیگر از فعالان حقوق زن مانند راحله صدیقی، برگزاری نشست‌های بین‌المللی در پیوند به حقوق زنان را ضروری می‌دانند و بر ادامه‌ی روند دادخواهی تأکید دارند. او، باورمند است که «تغییر یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد و این نشست‌ها، هرچند آهسته، اما در مسیر عدالت و حساب‌دهی حکومت سرپرست گام برمی‌دارند.»
پس از برگزاری نشست‌های بین‌المللی در پیوند به حقوق زنان، ۱۵ قطع‌نامه و بیانیه‌ی رسمی از سوی سازمان ملل متحد، کشورهای اسلامی، سازمان بین‌المللی کار، دیدبان حقوق بشر و دیگر نهادها پخش شده است. درخواست برای لغو فوری محدودیت‌های تحصیلی و شغلی زنان؛ انتقاد از سیاست‌های وزارت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر؛ هشدار در باره‌ی تعامل‌نداشتن عادی با حکومت سرپرست و تأکید بر نقش زنان در گفت‌وگوهای بین‌المللی در باره‌ی آینده‌ی افغانستان، مهم‌ترین موضوع‌های این قطع‌نامه‌ها استند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
حکومت سرپرست اما به این قطع‌نامه‌ها وقعی نگذاشت و آن را بی‌نتیجه خوانده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی حکومت سرپرست، در واکنش به این نشست‌ها می‌گوید که «چون نمایندگان رسمی افغانستان در آن‌ها حضور ندارند، نتایج آن‌ها برای حکومت قابل قبول نیست.»
نتیجه‌گیری؛ نشست‌های جهانی، سکوی امید یا تکرار بی‌حاصل؟
با وجود برگزاری ۲۲ نشست بین‌المللی و صدور بیانیه‌های متعدد در پشتیبانی از حقوق زنان، زنان در افغانستان اما در وضعیت دشواری به سر می‌برند. بسیاری از فعالان حقوق زن، این نشست‌ها را فاقد تأثیر عملی می‌دانند و برخی دیگر، می‌گویند که این نشست‌ها سبب شد زنان در سطح جهانی به فراموشی سپرده نشوند.
شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر در حکومت پیشین، در این باره می‌گوید: «نشست‌های بین‌المللی به تنهایی کافی نیستند؛ اما در برخی موارد گام‌های مهمی برداشته شده است.»
طوری که از نتیجه‌ی نشست‌های بین‌المللی در پیوند به حقوق زنان پیداست، این نشست‌ها تأثیر چندانی روی زندگی زنان در افغانستان نداشته و نتوانسته محدودیت‌ها در برابر آن‌ها را کاهش دهد.
