یافتههای سلاموطندار از گفتوگو با ۴۰ نوجوان و جوانی که برنامهها و ابزارهای جدید ساخته اند، نشان میدهد که شمار بسیاری از آنها از سوی نهادهای دولتی و غیردولتی پشتیبانی نشده اند و به همین دلیل، نوآوریهای آنها به گونهی گسترده مورد استفادهی مردم قرار نگرفته است. از میان این ۴۰ نوجوان و جوان، نُه تن در بخش فنآوری، ۲۲ تن در بخش فرهنگی، چهار تن در بخش هنر، دو تن در بخش بهداشت، دو تن در بخش کشاورزی و یک تن دیگر در بخش اجتماعی، برنامهها و ابزارهای جدید ساخته اند و نوآوریهای شان شامل دوربین دید در شب، پهپاد، ابزارهای کشاورزی، کتابخانهی سیار و برخی از برنامههای دیجیتالی، میشود.
بر بنیاد یافتههای این گزارش، از میان این ۴۰ نوجوان و جوان، ۲۵ تن در بخشهای فرهنگی و فنآوری توانسته اند برنامههای شان را به اجرا بگذارند؛ اما دیگر جوانان به ویژه در بخش ساختن ابزارهای جدید، نتوانسته اند نوآوریهای شان را در میان مردم به اجرا بگذارند. بیشتر گفتوگوشدگان در این گزارش، از ۱۸ تا ۳۲ سال دارند و پنج تن کمتر از ۱۵ سال دارند. ابتکارها و نوآوریهای هر یک از این نوجوانان و جوانان ابتدایی؛ اما کاربردی بوده است. گفتوگوشدگان، میگویند که پشتیبانی مالی و ایجاد زمینهها برای رشد ابتکارهای شان به توسعهی فعالیتهای نوآورانهی آنان و پیشرفت جامعه در بخشهای مختلف خواهد انجامید.
در این میان، محمدظاهر ۳۲ساله، جوانی که با هزینه و امکانات شخصی و با چندین سال زحمت و تلاش دوربین دید در شب ساخته است، میگوید که در این مدت هیچ گونه پشتیبانی مادی یا معنوی دریافت نکرده است. «تنها همین دوربین را هنوز ساختهام و روی دوربین دیگر کار نکردهام. شماری از ارگانهای دولتی مرا خواستند؛ وقتی مراجعه کردم، گفتند همین وسایل از خارجیها برای ما مانده؛ دلسرد شدم و حتا برنامهای برای آینده ندارم. تشویق که نباشد، جوانان دلسرد میشوند.»
قلمیار، باشندهی پروان، نیز با هزینهی شخصی پهپادی ساخته که قادر به تصویربرداری به شکل زنده از تصویرهای مشخص است؛ اما نبود پشتیبانی مالی سبب شده که قلمیار از توسعهی پروژهاش دست بردارد. «با وجود تمامی تلاشها، پس از تکمیل این پروژه هیچ نوع حمایت یا امتیازی از سوی حکومت یا نهادها دریافت نکردهام؛ البته تماسها از سوی دوستان برای خرید و سرمایهگذاری روی این پروژه دریافت کردهام؛ اما متأسفانه نبود حمایت مالی و منابع، باعث شد برنامهای برای توسعهی پروژه نداشته باشم.»
با این که جوانان با علاقهمندی اقدام به نوآوری و ابتکار در بخشهای فرهنگی، فنآوری و دیگر بخشها میکنند؛ اما به گفتهی خود شان، نبود پشتیبانی مالی و معنوی دولت، نهادها و در برخی موردها اطرافیان، انگیزهی آنها را کاهش میدهد و ادامهی فعالیت آنان را مانع میشود. رحمانالله ۲۵ساله، باشندهی ننگرهار، با هزینهی شخصی کتابخانهی سیاری را به هدف رشد علمی جوانان ایجاد کرده است. رحمانالله، میگوید که برای تهیهی امکانات ناچار شده است گوشی شخصیاش را بفروشد. «از یک طرف مشکلات اقتصادی خودم بود؛ حتا به خاطر اجراکردن این برنامهها تلفن شخصیام را فروختم در یک جا و جای دیگر برنامههایم را اجرا میکردم و با کمبود کتابها به خصوص کتابهای دری مواجه بودم و وقتی که در پارکها برنامهی خود را اجرا میکردم، با مشکلات میز و چوکی مواجه بودیم و همین گونه، مشکلاتی دیگر.»
با این که ابزارهای ساختهشده از سوی جوانان ابتدایی بوده؛ اما شماری از شهروندان، میگویند که این ابزارها به سادهسازی کارهای شان کمککننده بوده است. آنان، خواستار پشتیبانی بیشتر دولت و نهادها از فعالیتهای مثبت جوانان استند. رضا سلحشور، جوان ۲۹ساله از دایکندی که برای سهولت در کارهای کشاورزی در منطقهاش، بیش از ۲۰ ابزار کشاورزی دستساخت ساخته، سهولتهای چشمگیری در کار کشاورزان ایجاد کرده است. اکبر، یکی از کشاورزان در دایکندی، میگوید که ابزارهای ساختهشده از سوی رضا، کارهای او را آسان کرده و هزینههای اضافی در روند برداشتش را نیز کاهش داده است. «ابزارهای ساختهشده توسط این جوان برای قلبه به کشاورزی به درد میخورد؛ خوب زمین قلبه میکند؛ خوب که میده میکند، حاصل خوب هم میدهد. خیلی ارزان است؛ دیگران ۶۰ تا ۷۰ هزار افغانی میفروشند، این در ۲۰ یا ۲۵ هزار افغانی.»
آگاهان مسائل آموزشی و اقتصادی، نیز پشتیبانی از جوانان خلاق و نوآور را فرصت برای رشد علمی، اقتصادی و اجتماعی جامعه عنوان میکنند. امیدالله قاسمزی، آگاه مسائل اقتصادی، میگوید: «یکی از عمدهترین راهکارها برای حل بحران بیکاری، حمایت از افکار خلاق است. برای شمار زیادی زمینهی کار را ایجاد کرده و کارآفرینی رشد میکند و سهولتهایی را نیز در کشور ایجاد کرده، اقتصاد محلی رشد کرده، فقر از بین میرود و سبب رشد اقتصاد ملی میشود.»
محمد فهیمی، آگاه مسائل آموزشی، میگوید: «تنها حمایت استعدادها را رشد میدهد که مداوم باشد. اگر حمایتها دوامدار نباشد و مقطعی باشد، خلاقیت لازم را نخواهد داشت. رشد و توسعهی اجتماعی، بستگی دارد به رشد نیروهای انسانی. حمایت از انسانهای خلاق، جامعهی سالم را تضمین میکند.»
مسئولان در ادارهی تعلیمات تخنیکی و مسلکی افغانستان، میگویند که با برنامههای جامع برای پشتیبانی از جوانان خلاق و نوآور، به گونهی چشمگیر حمایتهای لازم داشته اند. سفیر منصوری، مسئول همآهنگی با رسانهها در ادارهی تعلیمات تخنیکی و مسلکی، میگوید که از مجموع این پروژهها و نوآوریها، ۱۸ پروژهی برتر توسط آنان برای اجرا انتخاب شده است.
منصوری، میافزاید: «در ۱۴۰۴، ۳۶۲ پروژه از ۲۴۴ نوآور داشتهایم که در بخشهای تولید برق، ماشینآلات برقی، ماشینهای کشاورزی، تکنولوژیکی، هنرهای تجسمی، مدلهای ساختمانی و تجهیزات نظامی بوده است. برای تطبیق پروژههای نوآوری برنامههای این اداره، ۱۸ پروژهی برتر برای تطیق و اجرای آن، دوم کار بالای نُه پروژه در همآهنگی با نوآوران جریان داشته، چهار آن تکمیل شده است و کار بالای تجارتیسازی و جلب سرمایهگذاری برای انبوه این پروژهها جریان دارد.»
مسئولان در ادارهی تعلیمات تخنیکی و مسلکی، میافزایند که این اداره برای رشد نوآوریها و کارآفرینیهای جوانان با تهیهی محل کار، ماشینآلات فنی، برق مورد نیاز، حمایت معنوی و رسمی از پروژهای جوانان، از آنان حمایت میکند.
