پس از حاکمیت امارت اسلامی، افغانستان سومین دور کانکور را برگزار کرد که دومین کانکور بی‌حضور دختران بود. یافته‌های سلام‌وطندار نشان می‌دهد که با وجود تحولات پسین و محدودیت‌های آموزشی بر دختران، شمار شرکت‌کنندگان پسر نیز کاهش یافته است. در ۱۳۹۹ خورشیدی، شمار شرکت‌کنندگان کانکور بیش از ۲۴۰ هزار تن بود که نزدیک به ۱۶۰ هزار تن آن‌ها پسران بودند. این رقم در ۱۴۰۰ به ۱۸۰ هزار تن، در ۱۴۰۱ به ۱۲۵ هزار تن و در ۱۴۰۲ به ۸۵ هزار تن رسید.
استادان آمادگی کانکور در کابل، از کاهش انگیزه و علاقه‌مندی فارغان مکتب به کانکور خبر می‌دهند و می‌گویند که ضمن کاهش شمار داوطلبان در کانکور، آموزش‌گاه‌ها نیز گواه کاهش سرسام‌آور رقم دانش‌آموزان آمادگی کانکور بوده اند.
واجد رادفر، استاد آمادگی کانکور در آموزش‌گاه رئوفی در کابل، میگوید: «اگر ما با آخرین دوره‌ی جمهوری مقایسه کنیم که ۱۳۹۹ بود، آخرین آمارش ۲۴۰ هزار نفر بوده که در ۲۴۰ هزار نفر، حدود ۸۵ تا ۹۰ هزار متقاضی دختر بوده اند. بیاییم این آمار را منفی کنیم یا همین متقاضی دختران را اگر ۱۰۰ هزار هم در نظر بگیریم، حدود ۱۴۰ هزار پسر بوده و اگر حالا ببینیم، نصف شده است.»
رادفر، از کاهش حضور داوطلبان کانکور در صنف‌های آمادگی چنین میگوید: «ما در دوره‌ی جمهوری در صنف‌های آمادگی ۴۲۰ تن جذب داشتیم؛ در حالی که حالا در صنف‌های ما ۱۷۰ تا ۱۸۰ نفر است و ۱۷۰ تا ۱۸۰ نفر به معنای این است که میزان علاقه‌مندی به کانکور نصف شده است.»
رقابت میان شرکت‌کنندگان کانکور یک اصل است که همه‌ساله میان شرکت‌کنندگان وجود دارد؛ اما شرکت‌کنندگان آزمون این دور از نبود رقابت حرف می‌زنند.
مدثر، یک تن از شرکت‌کنندگان کانکور در کابل، میگوید: «بدون شک نظر به دوران جمهوری، اکنون انگیزه برای تحصیل کم شده است و رقابتی که سابق بود، حالا وجود ندارد.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
عبدالهادی، یک تن دیگر از شرکت‌کنندگان کانکور در کابل، نیز میگوید: «داوطلبان کانکور امسال کم بودند و باید بگویم که نسبت به سال‌های گذشته چندان رقابتی وجود نداشت؛ آن چنان رقابتی که باید می‌بود، امسال وجود نداشت. ما انتظار داشتیم رقابتی می‌بود که همه کوشش و تلاش کنند؛ اما چنان رقابتی وجود نداشت.»
جمال‌الدین سلیمانی، کارشناس آموزش‌وپرورش، از عامل‌های مؤثر در کاهش رقم اشتراک‌کنندگان کانکور چنین میگوید: «عوامل مختلفی در افت تحصیلی ما داریم؛ یکی این که بحث نبود کار است و دوم این که بحث تخصص‌گرایی در افغانستان متأسفانه رخت سفر بسته و جوانان خود را در اداره‌ها نمی‌بینند و به همین دلیل، افت تحصیلی داریم. دیگر خود وضعیت سیاسی-اجتماعی که وضعیت بغرنجی است و کسی آینده‌ی خود را در آن دیده نمی‌تواند؛ به همین دلیل افت تحصیلی داریم.»
این کارشناس آموزش‌وپرورش، از پیامدهای کاهش رقم اشتراک‌کنندگان کانکور نگرانی دارد و میگوید که کاهش علاقه‌مندی جوانان به تحصیل، زیان‌بار خواهد بود. «شما ببینید که ما پس از سال ۱۳۹۹ تا کنون در یک درصدی بالا آمار شرکت‌کنندگان را در کاهشش داریم و این واقعاً فاجعه‌بار است و اگر وضعیت همین گونه ادامه یابد، ما متأسفانه مهاجرت‌های دسته‌جمعی و بالارفتن گراف جرم را داریم و از طرفی دیگر، خیلی گروه‌هایی که علاقه‌مند به جنگ اند و به این فکر استند که مسئله‌ی افغانستان باید از راه جنگ حل شود، زمینه را برای سربازگیری مساعد می‌کنند.»
نزدیک به سه سال از حاکمیت امارت اسلامی در افغانستان می‌گذرد و این دومین دور کانکور است که بی‌حضور دختران برگزار شد. در سال نخست حاکمیت امارت اسلامی، دختران با محدودیت در انتخاب رشته‌ها در کانکور توانستند اشتراک کنند. با این همه، دیده می‌شود که با ممنوعیت دختران از آموزش، روند کانکور نیز متأثر و حضور پسران نیز کم‌رنگ شده است.
سانیا، دختری که از روند آموزش محروم شده است، میگوید: «تقریباً سه سال می‌شود که مکتب نمی‌رویم. من خیلی دوست داشتم مثل دیگر دختران که کانکور امتحان می‌دادند، امتحان بدهم و داکتر/پزشک شوم؛ ولی متأسفانه پس از آمدن امارت اسلامی مکتب‌ها بسته شد و خیلی جگرخون هستم که به خواسته‌ام که می‌خواستم داکتر شوم، رسیده نتوانستم.»
عفت، دیگر دختری که از روند آموزش محروم شده است، نیز میگوید: «بسیار آرزو داشتم که امتحان بدهم و وارد دانش‌گاه شوم. به من خیلی حس ناامیدی می‌دهد وقتی دیدم نتایج اعلام شد که پسران کامیاب شدند، خیلی ناراحت شدم. اگرچه برای آن‌ها خیلی خوش شدم، به خودم و دیگر دختران ناراحت شدم که ما نمی‌توانیم امتحان بدهیم.»
با این که حضور داوطلبان در کانکور کم‌رنگ شده و آموزش‌گاه‌های کانکور در کابل نیز از کاهش علاقه‌مندی به آمادگی کانکور خبر می‌دهند؛ اما نمره‌های کانکور در مقایسه با چهار سال پیش افزایش یافته است.
بر اساس آمارها، بلندترین نمره در کانکور سال ۱۳۹۹، ۳۵۳ نمره بوده که دختری به نام «شمسیه» گرفته بود. هم‌چنان بلندترین نمره در سال ۱۴۰۰، ۳۵۲ نمره بوده که دختری به نام «سلگی» گرفته بود؛ اما امسال با وجودی که استادان از کاهش انگیزه به درس‌های کانکور خبر می‌دهند، اول‌نمره‌ی کانکور نزدیک به نمره‌ی کامل را که ۳۵۹.۶۱ بوده، کسب کرده است.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
مسئولان و استادان شماری از آموزش‌گاه‌ها، دلیل بلندرفتن نمره‌ها را تغییرها در پرسش‌های کانکور می‌دانند و می‌گویند که اداره‌ی ملی امتحانات با درک شرایط، پرسش‌ها را «ساده و آسان» تهیه کرده است.
واجد رادفر، استاد آمادگی کانکور در آموزش‌گاه رئوفی در کابل، میگوید: «این که چرا نمره‌ها بالا رفته، دلیل واضح آن این است که امتحان سوالاتش آسان شده، سبک آن تغییر کرده و نسبت به سال‌های گذشته سوالات آسان‌تر شده است. آن قدر که قبلاً سوالات مشکل و رقابتی بود، در سال‌های اخیر چنین نیست؛ چون اداره‌ی ملی امتحانات نیز درک کرده که از یک سو علاقه‌مندی کم است و از سوی دیگر، مشکلاتی که جوانان دارند، به همین دلیل سوالات را تغییر داده و آسان کرده است.»
محمدطارق نور محمدی، دیگر استاد آمادگی کانکور در آموزش‌گاه رئوفی در کابل، نیز میگوید: «سوالات تغییر کرده بود؛ بعضی فرم‌ها تغییرات داشته، سوالات آسان بوده و تعادل نداشته است.»
با وجود تمام این چالش‌ها، مسئولان اداره‌ی ملی امتحانات حکومت سرپرست امارت اسلامی، از شفافیت در روند کانکور امسال خبر می‌دهند و می‌گویند که شمار بسیاری از شرکت‌کنندگان به تحصیلات عالی و نیمه‌عالی راه یافته اند.
عبدالباقی حقانی، سرپرست اداره‌ی ملی امتحانات، در مراسم اعلام نتیجه‌ی کانکور ۱۴۰۳، روند کانکور را «امانت مردم» می‌داند و میگوید: «امسال شمار شرکت‌کنندگان کانکور خوب‌تر بوده و پروسه/روند شفاف بوده است. ۴۱ هزار و ۲۹۳ تن به تحصیلات عالی و ۲۱۴۴ تن به تحصیلات نیمه‌عالی راه یافته اند. ۱۳۰۱ تن به مدارس دینی راه یافته اند؛ ۲۴۳۹ تن واجد شرایط استند و ۱۷ هزار و ۷۲۱ تن بی‌نتیجه مانده اند.»
گفتنی است که کانکور ۱۴۰۳ با اشتراک بیش از ۸۷ هزار تن و بی‌حضور دختران برگزار شد؛ در حالی که تنها آمار شرکت‌کنندگان پسر در سال‌های گذشته بیش از ۱۵۰ هزار تن بوده است.
