تعریف ازدواج
ازدواج، پایه‌ی اصلی زندگی خانوادگی و اجتماعی است و نظر به توافق و رضایت زن و مرد و بر اساس یک قرارداد اجتماعی شکل می‌گیرد؛ یا ازدواج، قراردادی است که بر اساس آن، زن و مرد با یک‌دیگر رابطه‌ی زوجیت یافته و حقوق و تکلیف‌های متقابل را بر عهده می‌گیرند.
همین گونه، ازدواج در پرتو اصول اسلامی و قانونی، به مراسم خاصی گفته می‌شود که با آن دو نفر «زن» و «مرد»، وارد مرحله‌ی جدیدی از زندگی می‌شوند.
بیان مسئله
طوری که جامعه‌ی افغانستان سال‌های طولانی جنگ و ناامنی را تجربه کرده و در نتیجه‌ی این جنگ‌ها و بی‌ثباتی‌ها، بیش‌تر باشندگان آن، از سواد و آگاهی دور مانده اند، بیش‌تر رابطه‌‌های اجتماعی آن بدون درنظرداشت اصول دینی، حقوقی و مدنی، بر اساس سنت‌های حاکم شکل می‌گیرد و این سنت‌ها حتا بر نوعیت ازدواج‌ها نیز اثر گذاشته است؛ اما این که ازدواج‌ها در افغانستان، به چه میزانی مطابق سنت‌ها و به گونه‌ی اجباری صورت می‌گیرد و زنان به چه میزان از ازدواج‌هایی که کرده اند، راضی اند، پرسشی است که این پژوهش به دنبال دریافتن پاسخ آن است.
ازدواج‌ها در افغانستان، جدا از این که به دلیل سنت‌های حاکم برای پسران گذشتن از هفت‌خوان رستم است، اما برای بیش‌تر زنان و دختران نیز، جبر و اکراه بوده و عواقب آن بر میزان موفقیت ازدواج و رضایت زوج پس از ازدواج، اثر می‌گذارد. به همین دلیل، در این نظرسنجی، میزان رضایت زنان از زندگی قبل و پس از ازدواج، نوعیت ازدواج‌ها و سن ازدواج این زنان بررسی شده است.
با این که در باره‌ی آداب و رسم‌و‌رواج‌های ازدواج در افغانستان، بررسی‌ها و پژوهش‌های زیادی انجام شده، اما چیزی که در باره‌ی زندگی قبل و پس از ازدواج دختران و زنان باید نوشته می‌شد، بسیار کم است.
همچنان در این نظرسنجی، به بررسی بخش‌هایی از ازدواج دختران و زنان پرداخته شده که بر زندگی مشترک و زندگی دختران قبل از ازدواج تأثیرگذار است. در این نظرسنجی، تأثیرات ازدواجهای اجباری و تأثیرات مثبت ازدواج مطابق خواست دختران و دیگر بخش‌های زندگی مشترک که پیش از این به آن توجه نشده نیز، مورد بررسی قرار گرفته است.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
پرسش‌های نظرسنجی
۱: میزان رضایت زنان از ازدواجهای آنان در چه حد است؟
۲: نوعیت ازدواجهای زنان اشتراک‌کننده در نظرسنجی چه گونه است؟
۳: زنان اشتراک‌کننده در نظرسنجی، در کدام سن ازدواج کرده اند؟
۴: عامل و دلیل‌های رضایت‌نداشتن زنان از ازدواجهای شان چیست؟
۵: خانوادهها قبل ازدواج فرزندان شان، کدام نکته‌ها را باید درنظر بگیرند؟
۶: پیشنهادها برای پیش‌گیری از ازدواجهای اجباری چیست؟
پیشینه‌ی نظرسنجی
با این که در باره‌ی رسم، نوعیت و وضعیت ازدواج‌ها در افغانستان گزارش‌های گوناگونی از سوی رسانه‌ها نشر شده و گوشه‌های مختلف ازدواج‌ها در افغانستان به بررسی گرفته شده، اما در سه سال پسین پژوهش آماری از وضعیت و میزان رضایت زنان از ازدواجهای آن‌ها صورت نگرفته است. به همین دلیل، سلام‌وطندار برای پرکردن خلای اطلاعاتی در این زمینه، این نظرسنجی را انجام داده که نتیجه‌ی آن، می‌تواند بر کیفیت ازدواجهای آینده در میان شهروندان افغانستان تأثیرگذار باشد.
در این نظرسنجی، گوشه‌های مختلف زندگی مشترک و میزان رضایت زنان از ازدواجهای شان، عامل‌ها و پیامد‌های ازدواجهای اجباری نیز بررسی شده که نتیجه‌ی آن، بدون شک روی روند عمومی ازدواج‌ها تأثیرگذار خواهد بود.
اهداف نظرسنجی
۱: رفع ابهام‌ها در مورد نوعیت و وضعیت ازدواج‌ها در کشور؛
۲: بررسی میزان رضایت زنان از ازدواجهای صورت گرفته؛
۳: شناسایی عوامل مرتبط در ازدواجهای ناموفق؛
۴: شناسایی شیوه‌های مناسب برای ازدواجهای موفق.
تاریخ شروع و پایان نظرسنجی
این نظرسنجی از ۲۲ فبروری ۲۰۲۴ آغاز و در ۲۰ اپریل همین سال، به پایان رسیده است.
تحلیل نظرسنجی
در این نظرسنجی برای تجزیه و تحلیل اعداد، داده‌ها و اطلاعات از نرم‌افزار «SPSS» استفاده شده است.
چالشهای نظرسنجی
بررسی این موضوع در جامعه‌ی سنتی افغانستان، بدون مشکل و چالش نیست و این نظرسنجی نیز، با مشکلات و چالشهای مختلفی هم‌راه بود که چند مورد آن در پایان ذکر شده است.
۱: اکثر زنان در افغانستان، به دلیل ساختار سنتی خانوادهها، نمی‌خواهند در باره‌ی زندگی شخصی خود صحبت کنند و یافتن زنی که مشکلات و چالشهای زندگی مشترک را در میان بگذارد، دشوار است.
۲: این که در افغانستان محدودیت‌ها برای تحصیل و کار دختران و زنان وجود دارد، یافتن دختران و زنان برای اشتراک در نظرسنجی، مشکل بود. همین گونه، شماری از زنان به دلیل محدودیت از سوی سرپرست خانواده و شماری دیگر به دلیل محدودیت در جامعه، میلی به شرکت در نظرسنجی نداشتند.
متغیرها
زنان، بی‌سوادی، سنت‌های حاکم و ازدواجهای اجباری، ازدواجهای زودهنگام و مردسالاری، متغییرهای این نظرسنجی است.
خلاصه‌ی گزارش
در این نظرسنجی، با ۳۸۹ زن گفت‌وگو شده که کابل با ۱۳ درصد، میدان‌وردک با ۱۲ درصد، غزنی با ۸ درصد، بلندترین آمار اشتراک‌کننده و غور، بدخشان، زابل و پکتیا با ۰.۵ درصد کم‌ترین میزان مشارکت را داشته اند.
در این نظر سنجی، با ۳۸۹ زن و دختر گفت‌وگو شده که از این جمله، ۲۹۰ تن شان ازدواج کرده است. از مجموع زنانی که ازدواج کرده و در این نظرسنجی اشتراک کرده اند، ۴۵.۵ درصد وادار به ازدواج شده، ۴۱.۷ با مشورت خانواده راضی به ازدواج شده و ۱۲.۸ درصد از شرکت‌کنندگان نیز، به دل‌خواه خود ازدواج کرده اند.
از مجموع ۲۹۰ زن سروی‌شده که ازدواج کرده اند، ۶۳ درصد، از ازدواج خود ناراض و ۳۷ درصد دیگر هم از ازدواج خود راضی اند. از مجموع زنان ناراض از ازدواج، ۵۸ تن به کلی از ازدواج شان پشیمان اند و ۱۲۵ تن دیگر نیز، تا حدودی ناراض اند. همچنان از مجموع زنان راضی از ازدواج، ۲۸ تن بسیار زیاد و ۷۹ تن دیگر هم زیاد از ازدواج شان راضی اند.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
گزارش کلی نظرسنجی
سلام‌وطندار این نظرسنجی را در ۲۳ ولایت افغانستان پیرامون بررسی وضعیت ازدواج‌ها در میان زنان انجام داده که در نتیجه‌ی آن، با ۳۸۹ زن گفت‌وگو کرده که از این میان، کابل، با ۱۳ درصد بیش‌ترین گفت‌وگو‌کنندگان را دارد و ولایت‌‌‌های غور، بدخشان، زابل و پکتیا با ۰.۵ درصد، کم‌ترین میزان مصاحبه‌شونده را دارند.
از میان افرادی که سلام‌وطندار با آن‌ها گفت‌وگو کرده، ۳۳.۷ درصد آن‌ها، میان ۱۸ تا ۲۴ سال، ۳۲.۴ درصد میان ۲۵ تا ۳۰ سال و ۲۰.۸ درصد میان ۳۰ تا ۳۵ سال سن دارند.
اشتراککنندگان ۴۰ساله‌ی این نظرسنجی، ۱۳.۱ درصد را تشکیل می‌‌‌‌دهند؛ همین گونه ۶۶.۱ درصد از گفت‌وگوشوندگان، متأهل، ۲۵.۴ درصد دختران و ۸.۵ درصد هم افرادی بودند که در دوره‌ی نامزدی قرار دارند.
از مجموع گفت‌وگوشدگان در این نظرسنجی، ۳۲.۱ درصد فارغ صنف دوازدهم، ۳۱.۹ درصد لیسانس، ۲۱.۶ درصد بی‌سواد، ۱۲.۶ درصد دارای تعلیمات ابتدایی و ۱.۸ درصد هم زنانی بودند که تا دوره‌ی ماستری تحصیلات داشتند.
بر اساس اطلاعات گردآوری‌شده در این نظرسنجی، از مجموع زنان متأهل، ۴۵.۵ درصد به گونه‌ی اجباری ، ۴۱.۷ درصد با مشورت خانواده و ۱۲.۸ درصد از زنان هم به خواست خود شان ازدواج کرده اند.
از جمله‌ی این پاسخ‌دهندگان، ۶۳.۱ درصد از ازدواج شان اصلا راضی نیستند و ۳۶.۹ درصد، راضی استند.
از مجموع زنان متأهل که در این نظرسنجی اشتراک کرده اند، ۱۱ درصد، در زیر ۱۶ سال ازدواج کرده، ۲۰ درصد هنگام ازدواج، میان ۱۶ تا ۲۰ سال داشته، ۳۰.۳ درصد میان ۲۰ تا ۲۵ سال داشته اند که ازدواج کرده اند و ۳۸.۶ درصد دیگر هم هنگام ازوداج بالای ۲۵ سال داشتند. پس بر اساس این آمار، از مجموع این زنان، سن ازدواج ۳۱ درصد زیر ۲۰ سال بوده و ۶۹ درصد دیگر، هم بالای ۲۰ سال.
در این نظر سنجی، همچنان ۴۸.۵ درصد از گفت‌وگوشوندگان که مجرد بودند، گفته اند، در باره‌ی ازدواج باید خانواده‌های شان با آن‌ها مشورت کنند، ۲۵.۳ درصد از اشتراککنندگان بر لازم‌بودن مشورت در باره‌ی ازدواج تأکید کردند، ۱۳.۱ درصد از اشتراککنندگان، گفته اند که با از آن‌ها در باره‌ی ازدواج پرسش نمی‌شود و ۱۳.۱ درصد دیگر هم گفته اند که به خواست خود شان ازدواج خواهند کرد.
پیشنهادها
باورها بر این است که برای آغاز یک زندگی مشترک موفق، طرف‌های ازدواج «پسر و دختر» باید هر دو رضایت کامل داشته باشند و به خواست خود شان ازدواج کنند. این جا است که خانوادهها، بزرگان جامعه و حکومت، مسئولیت دارند تا در باره‌ی این موضوع مهم، آگاهی‌دهی کنند تا در باره‌ی اصول ازدواج، دیگر قشرهای جامعه آگاهی لازم را داشته باشند؛ چون ازدواج جزو مهم زندگی است و آگاهی در باره‌ی این مسئله، از یک سو سبب پیش‌گیری از ازدواجهای اجباری شده و در سوی دیگر، جامعه در آگاهی کلی قرار می‌گیرد. به همین دلیل، پیشنهادهای زیر را به عنوان نمونه یاد‌آور می‌شویم.
۱: نیاز است حقوقی را که در دین اسلام به زنان داده شده، رعایت و همچنان بر اساس اصول اسلامی، باید قانونی برای حقوق آن‌ها در ازدواج وضع و اجرا شود.
۲: برای پیش‌گیری از ازدواجهای اجباری در افغانستان، اقدام‌های جدی انجام و از راه‌‌‌های قانونی جلو این پدیده گرفته شود.
۳: نظر به قانون، زنان به تمام حقوق خود دست‌رسی داشته باشند.
۴: به هدف پیش‌گیری از بد‌دادن و ازدواج دختران کم‌سن، باید به گونه‌ی جدی کار شود.
۵: مردم باید نسبت به ازدواج دختران و مسائل مربوط به آن، آگاهی لازم داشته باشند.