بندر آی‌خانم در ولسوالی دشت‌قلعه‌ی ولایت تخار، یکی از بندرهای ارتباطی با تاجیکستان است که همه‌ساله حجم زیادی از کالاهای بازرگانی از این راه، میان دو کشور صادر و وارد می‌شد؛ اما به دنبال روی‌کارآمدن امارت اسلامی، واردات از این بندر کاهش یافته و صادارت به صفر رسیده است.
محمداسماعیل، آمر محموله‌ی بندر آی‌خانم، به سلام‌وطندار می‌گوید: «در زمان حکومت پیشین، واردات و صادرات بیشتر بود، در این دوره نیز است، اما کم‌تر است؛ یعنی چند نوع کالا از این جا می‌گذرد، از جمله سمنت بیشتر است، پسته و برخی کالاهای دیگر.»
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
تاجرانی که از راه بندر آی‌خانم، واردات و صادرات داشتند، دلیل کم‌رنگ‌شدن این روند را، افزایش هزینه‌ی انتقال کالا از سوی اتحادیه‌ی رانندگان تاجیکستانی در مسیر بندر آی‌خانم عنوان می‌کنند و می‌گویند که اکنون، از مسیر شیرخان بندر در کندز، کالاهای خود را به افغانستان وارد می‌کنند.
احمدشاه، یکی از تاجران، می‌گوید: «قرارداد بخش آی‌خانم از طرف کمپنی‌ای در تاجیکستان جداگانه بود، به همین دلیل بار را کم کردند. پس از این که بار را زیاد کردند، رانندگان تاجیکستانی با ایجاد اتحادیه کرایه را بلند بردند. این گونه، از راه بندر آی‌خانم برای ما مفاد نمی‌کرد؛ ما هم موقتاً بند کردیم تا وقتی که کرایه ارزان شود.»
در سوی دیگر، پیش از فروپاشی جمهوری، بیشتر از ۲۰۰ کارگر در بخش‌های مختلف در بندر آی‌خانم سرگرم کار بودند که اکنون، شمار زیاد آن‌ها خانه‌نشین شده اند.
سلام‌وطندار فارسی را در تویتر دنبال کنید
یارجان، هم‌آهنگ‌کننده‌ی کارگران در این بندر، به سلام‌وطندار می‌گوید: «سابق که بود، پسته می‌آمد، لیلامی و برخی اجناس می‌رفت. نمی‌دانم که در تاجیکستان خریدار ندارد یا دلیل دیگری. حالا، فقط سمنت وارد می‌شود و چیزی نیست. در کُل، نسبت به گذشته کار کم شده است.»
بندر آی‌خانم، یکی از بندرهای ترانزیتی میان افغانستان و تاجیکستان است که در حکومت‌های پیشین، روی بازسازی و رشد حجم صادرات و واردات از این راه، تلاشی نشده است. اکنون، کالاهای تجارتی با استفاده از قایق‌های دست‌ساز و غیرمعیاری از راه دریای آمو، از تاجیکستان به افغانستان وارد می‌شود.
