شو، یکی از شهروندان چین است که در یکی از مکتب‌های خصوصی کابل در منطقۀ کارتۀ چهار، آموزگار زبان چینی بود. این آموزگار زبان از طریق صفحات اجتماعی گروهی از شهروندان افغانستان، عمدتاً افرادی که به زبان چینی علاقه داشتند را دور هم گرد آورد که یکی از آنان شعیب نام داشت. سلیم، یکی دیگر از آشنایان شو که بعداً وارد دانشگاه چین شد، در ابتدای ۲۰۱۹ با این آموزگار زبان آشنا می‌شود؛ شو سلیم را برای یک دورۀ تفریحی به چین می‌برد و سلیم نیز دوست جدیدش را در کابل به خانه مهمان می‌کند.
شعیب و سلیم از بازداشت شو و ۹ شهروند دیگر چین که در ماه دسامبر سال گذشته در کابل بازداشت شدند، شوکه گشتند. شو به ارتباط با شبکۀ حقانی متهم بود. حکومت ترامپ شهروندان چینی را متهم کرد که برای کشتن سربازان آمریکایی در افغانستان به بازیگران غیردولتی پول می‌پردازد. ریاست امنیت ملی افغانستان که سرنخ‌هایی را از سازمان امنیت ملی هند در مورد شهروندان چینی به دست آورده بود، گمان می‌کرد که شو و دیگر شهروندان چین برای از میان برداشتن تندروان اویغوری با شبکۀ حقانی ارتباط برقرار کرده‌اند.
اتهام ارتباط شهروندان چین با شبکۀ حقانی، در میانۀ گفت‌وگوهای جاری صلح سرنوشت نامعلوم این شبکه را روشن کرد. شبکۀ حقانی که مسئول بیشتر حملات خشونت‌بار در کابل و دیگر شهرهاست، توسط حکومت آمریکا یک گروه تروریستی شناخته می‌شود. در توافق‌نامۀ آمریکا با طالبان به شبکۀ حقانی اشاره‌یی نشده است و سرنوشت نامعلوم این گروه پیچیده‌گی جنگ بی‌پایان افغانستان را نشان می‌دهد.
شو که ۳۰ سال دارد، اولین دیدارش از افغانستان را در یک پروژۀ راه‌سازی در بامیان تجربه کرد. شرکت راه و پل‌سازی چین برای ساخت مسیر بامیان-بغلان در ماه جنوری سال ۲۰۱۷ قراردادی را امضا کرد. شو بسیار تلاش کرد تا در افغانستان بماند و کار کند، اما سفارت افغانستان در چین چندین‌بار از ارایۀ ویزا/روادید برای او خودداری کرد.
سلیم می‌گوید: «شو برای گرفتن ویزا مشکلات زیادی را از سرگذراند و در نهایت او شرکتی را پیدا کرد که برایش دعوت‌نامه فرستاد و او موفق شد ویزا بگیرد. شو با یک شهروند دیگر افغانستان تماس داشت و او به من گفت که همراه با شو کالاهای تجارتی از جمله جلغوزه را از افغانستان به چین صادر می‌کند.»
تأیید مستقلانۀ این ادعاها دشوار است، اما داشتن چنین کسب‌وکاری برای شو ناممکن نبود. صادرات جلغوزه در سال‌های اخیر از افغانستان به چین افزایش یافته است. افغانستان در ماه نوامبر سال ۲۰۱۸ یک مسیر هوایی را با چین ایجاد کرد که در اولین محمولۀ صادراتی از این مسیر ۲۰ تُن جلغوزه به شانگهای فرستاده شد. از آن زمان به بعد تبادلۀ کالا از این مسیر به شدت ادامه داشته است.
با وجود این که ادعاهای ارتباط شو با شبکۀ حقانی در حال حاضر مبهم است، اما این موضوع بهره‌برداری احتمالی از این شبکه توسط قدرت‌های خارجی برای اهداف متفاوت را نشان می‌دهد.
شعیب که از طریق فیسبوک با شو آشنا شده بود می‌گوید که شو در یک مکتب خصوصی و همچنان آپارتمان محل زنده‌گی‌اش در کارتۀ چهار، زبان چینی آموزش می‌داد. شعیب دیدار رودررویی با شو نداشت، اما برای ماه‌ها از طریق پیام‌رسان فیسبوک با او پیام ردوبدل کرده و در بارۀ موضوعات مورد علاقۀ‌شان بحث می‌کرده‌اند و شعیب از شو خواسته بود تا یک دوست‌دختر چینی برایش پیدا کند. به گفتۀ شعیب، این آموزگار زبان بر زبان‌های فارسی، پشتو، جاپانی و انگلیسی تسلط داشته است.
اتهام
سرنخی از هند منجر به بازداشت شو توسط امنیت ملی افغانستان شد. به گفتۀ یکی از مقام‌های افغانستان به دیپلمات، شاخۀ تحقیق و تحلیل سازمان جاسوسی خارجی هند در مورد حضور شهروندان چینی در کابل به امنیت ملی افغانستان اطلاعاتی داده بود. امنیت ملی افغانستان در ماه دسمبر سال گذشته، آقای شو را در آپارتمانش بازداشت کرد. بر اساس گزارش‌ها، امنیت ملی هنگام عملیات بازداشت، از خانۀ شو سلاح و مواد مخدر کشف و ضبط کرده است. امنیت ملی ۹ شهروند دیگر چینی را نیز در کابل بازداشت کرد؛ از جمله یک زن که رستورانتی را در منطقۀ شیرپور کابل راه‌اندازی کرده بود.
در آستانۀ خروج آمریکا از افغانستان، بازداشت شهروندان چینی در کابل، افزایش همکاری‌های اطلاعاتی میان کابل و دهلی نو را نشان می‌دهد. در حالی که ادارۀ بایدن در مورد سرنوشت حضور ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی در افغانستان تا کنون تصمیم روشنی نگرفته است، اما به نظر می‌رسد آمریکا دیر یا زود افغانستان را ترک خواهد کرد و کابل و دهلی نو برای مبارزه با دشمنان مشترک‌شان در منطقه بیشتر به هم نزدیک می‌شوند.
عمر صمد، سفیر پیشین افغانستان در کانادا و فرانسه می‌گوید: «جدا از چند استثنا، افغانستان در طول تاریخ برای رقابت و تنش بین قدرت‌های جهانی و منطقه‌یی، یک نقطۀ داغ ژئوپلیتیک بوده است. این رقیبان در عصر کنونی شکل جدیدی به خود گرفته‌اند که آن تشدید جنگ در افغانستان و پیچیده‌ترکردن تلاش‌ها برای رسیدن به یک توافق صلح‌آمیز است.»
رئیس امنیت ملی افغانستان در یک نشست پارلمانی، بازداشت شهروندان چینی را تأیید کرد و گفت که همکارانش، اسلحه، مهمات و پودر کتامین از نزد شهروندان چینی ضبط کرده‌اند. روزنامه‌های هندی گزارش دادند که آقای شو کارش را با سازمان اطلاعاتی چین در ماه جولای یا آگست سال ۲۰۲۰ شروع کرد. بعدها معلوم شد که شو با مردی در پاکستان و شبکۀ حقانی در ارتباط بوده است.
ادعای ارتباط با سازمان اطلاعات چین زمانی فاش شد که شو مورد آزارواذیت جنسی قرار داشت. شعیب می‌گوید که شو در مورد تماس‌هایی شکایت داشته که از سوی مردان افغانی دریافت می‌کرده است. به گفتۀ شعیب، این مردان می‌خواستند با شو رابطۀ جنسی برقرار کنند. شو در فصل تابستان موهایش را بلند گذاشت و بیشتر شبیه زنان به نظر می‌رسید. او از آزار دیگر شهروندان چینی در کابل نیز شکایت داشته است. این پرسش همچنان پابرجاست که آیا این آزارواذیت‌ها به اتهام‌هایی که شهروندان چینی حالا با آن روبه‌رواند ارتباطی داشته است یا خیر؟
در مورد اتهام‌های شو و دیگر شهروندان چینی دو روایت وجود دارد؛ روایت اول این است که آنان برای کشتن سربازان آمریکایی پول پرداخت می‌کردند. بر اساس معلومات اکسوس، گزارش پیشنهاد پول برای کشتن سربازان آمریکایی در ۱۷ دسامبر سال گذشته در نشست اطلاعاتی دونالد ترامپ رئیس‌جمشور پیشین آمریکا شامل شد. روبرت اوبراین، مشاور امنیت ملی نیز این موضوع را به گونۀ شفاهی به ترامپ اطلاع داده بود. به گفتۀ حکومت ترامپ، شهروندان چینی پس از توافق ماه فبروری سال گذشته میان آمریکا و طالبان برای کشتن سربازان آمریکایی به بازیگران غیردولتی پول پیشنهاد می‌کردند.
روایت دیگر در این مورد متفاوت است. روزنامۀ هندوستان تایمز، یک روزنامۀ هندی که برای بار اول در مورد بازداشت شهروندان چینی خبر داد، در گزارشی نوشت که این افراد برای به دام‌انداختن جنگجویان اویغور، یک سلول جعلی از جنبش اسلامی ترکستان شرقی در افغانستان ایجاد می‌کردند. جنبش اسلامی ترکستان شرقی یک گروه تندرو است که چین مدعی فعالیت آن در استان سینکیانگ، محل سکونت اویغورهای مسلمان می‌باشد. چین در سال‌های اخیر شکنجۀ گسترده‌یی را علیه گروه‌های اقلیت دنبال کرده است که شامل بازداشت‌های گسترده و تجاوزهای جنسی بر بر زنان مسلمان است.
شهروندان چینی در ماه جنوری سال جاری با یک هواپیمای چارتر کابل را به مقصد چین ترک کردند، اما احمد در بازداشت امنیت ملی باقی ماند و شهروندان چینی هرگز متهم نشدند.
هر دو روایت یک وجه مشترک دارد: ارتباطات غیرقانونی میان چین و بازیگران غیردولتی. حکومت ترامپ برای حفظ توافق‌نامۀ‌اش با طالبان از هیچ گروه شرکت‌کننده در طرح پرداخت پول نام نبرد، اما شبکۀ حقانی یکی از بازیگران غیردولتی است که توانایی حمله بر نیروهای آمریکایی را دارد. شبکۀ حقانی در ناامنی‌های دهه‌های گذشته نقش مرگباری داشته است و گروهی فعال و تأثیرگذار بر جنگ باقی مانده است.
شبکۀ حقانی
شبکۀ حقانی در دهۀ ۱۹۸۰ علیه اشغال افغانستان توسط شوروی تأسیس شد. این گروه در دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ حملات مرگباری علیه نیروهای آمریکایی و متحدانش و همچنان علیه شهروندان افغانستان در مناطق شهری شروع کرد. ایالات متحده سیاست روشنی در این قبال داشت و آن عبارت بود از گفت‌وگو با طالبان و جنگ با شبکۀ حقانی. این کشور در ماه فبروری سال گذشته با طالبان توافق‌نامه امضا کرد، اما در این توافق هیچ نامی از شبکۀ حقانی برده نشد.
اندرو واتکینس، تحلیلگر ارشد امور افغانستان در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید، «میان سکوت توافق‌نامۀ آمریکا و طالبان در مورد شبکۀ حقانی و این که آمریکا این شبکه را تروریستی می‌خواند، تضاد واضحی وجود دارد. اما چنین تقسیمی بسیار سیاسی بود و بخشی از تلاشی برای تقسیم طالبان به گروه‌های آشتی‌پذیر و شورشیان آشتی‌ناپذیر که با القاعده و دیگر جهادگرایان فراملی متحدند.»
واتکینس می‌گوید که عدم ذکر نام این گروه در توافق‌نامۀ آمریکا و طالبان به این معناست که آمریکا شبکۀ حقانی را بخشی از طالبان می‌شناسد. اما این موضوع مشکلی که شورشیان و گروه‌های تندور را احاطه کرده، حل نمی‌کند؛ مشکلی که در ۴۰ سال گذشته سبب جنگ در افغانستان شده است. در فضای طولانی‌مدت شورشگری و افراط‌گرایی، جنگجویان شبکۀ حقانی، منابع مالی و تجربیات آن می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گرفته یا به شکل جدیدی از جنگ تبدیل شود.
واتکینس می‌گوید: «سرنوشت این شبکه ناروشن است. سیاست‌زده‌گی، اجندا و عینکی که این گروه همواره از آن می‌بیند، همواره بر مطالعۀ این گروه سایه افگنده است، مانند جهادیسم، مبارزه با تررویسم و تأثیرگذاری تاریخی پاکستان. این موضوع صحبت قاطع در مورد وضعیت این گروه را حتی امروز دشوار کرده، در حالی که مقام‌های افغانستان از افزایش تهدیدات مشترک حقانی و داعش هشدار می‌دهند، کسانی که معلومات دست اول در مورد مناطق شورشیان دارند می‌گویند که این گروه ضعیف و در طالبان ادغام‌شده است.»
با وجود این که ادعاهای ارتباط شو با شبکۀ حقانی در حال حاضر مبهم است، اما این موضوع بهره‌برداری احتمالی از این شبکه توسط قدرت‌های خارجی برای اهداف متفاوت را نشان می‌دهد. در حالی که دولت افغانستان ارتباط دوستانه‌اش با چین را حفظ کرده است، اما اتهام‌های تازه بیانگر پیچیده‌گی بیشتر جنگ طولانی‌مدت افغانستان می‌باشد.
شو در دوران اقامتش در کابل تماس نزدیکی با یک جوان شهروند افغانستان به نام احمد داشت که یک مکتب خصوصی راه‌اندازی کرده بود. احمد در تبلیغاتش مکتب خود را یک مکتب بین‌المللی با استادان خارجی معرفی کرده و آن استاد خارجی شو بود. احمد هر از گاهی با شو در آپارتمانش ملاقات می‌کرد و تصاویر آن را در شبکه‌های اجتماعی نشر می‌کرد. یکی از دوستان احمد می‌گوید: «احمد و شو به همدیگر نزدیک بودند، احمد و شو هر از گاهی به تفریح می‌رفتند.»
امنیت ملی افغانستان پس از بازداشت شو و دیگر شهروندان چینی احمد را نیز بازداشت کرد. رئیس‌جمهور غنی به معاونش امرالله صالح وظیفه سپرد تا مسألۀ شهروندان چینی را بررسی کند و صالح از حکومت چین خواستار عذرخواهی رسمی در این مورد شد.
شهروندان چینی در ماه جنوری سال جاری با یک هواپیمای چارتر کابل را به مقصد چین ترک کردند، اما احمد در بازداشت امنیت ملی باقی ماند و شهروندان چینی هرگز متهم نشدند.
منبع: دیپلمات
برگردان: علی احمدی
