با گذشت نزدیک به ۱۰ روز از آغاز درگیری نظامی میان افغانستان و پاکستان، وزارت امور خاجهی قطر با پخش بیانیهای از توافق آتشبس فوری میان افغانستان و پاکستان خبر داده است. وزارت امور خارجهی قطر، در بیانیهی خود گفته است که طرفهای افغانستان و پاکستان با پادرمیانی قطر و ترکیه، بر آتشبس فوری و ادامهی گفتوگوها برای اجراییسازی توافق و پایدارسازی آتشبس به توافق رسیدند.
در بیانیهی این وزارت آمده است که در روزهای آینده نشستهای پیگیری میان هیئتهای دو کشور برگزار خواهد شد تا روند اجرای آتشبس و اطمینان از پایداری آن بررسی شود. تنش نظامی میان افغانستان و پاکستان، به گونهی بیپیشینهای روابط میان دو کشور را آسیب زده است و در نتیجهی این درگیریها، گذرگاههای مرزی میان کابل و اسلامآباد نیز بسته شده اند.
امارت اسلامی، نیز با پخش اعلامیهای از توافق آتشبس معنادار با پاکستان و احترام بر تمامیت ارضی یکدیگر خبر داده است. حمدالله فطرت، معاون سخنگوی امارت اسلامی، گفته است که دو طرف بر آتشبس فوری توافق کردند و از اقدامهای خصمانه پیشگیری خواهد شد.
او، افزوده است: «مذاکرات میان نمایندگان امارت اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی پاکستان در قطر با امضای یک توافقنامه به پایان رسید. طرفین بر آتشبس کامل و معنادار توافق کردند و امارت اسلامی از تلاش ترکیه و قطر تشکری میکند. تصمیم گرفته شد که هیچ یک از دو کشور اقدامات خصمانه در برابر یکدیگر انجام نمیدهند.»
با این حال، شماری از کارشناسان سیاسی، میگویند که آتشبس در کوتاهمدت پاسخگو است؛ اما برای پایان تنشها به چارچوب نظارتی از جریان آتشبس و حل مسائل تاریخی نیاز است. دوستمحمد پناهی، پژوهشگر سیاسی، میگوید که آتشبس فوری نمیتواند پایدار باشد و نبود مکانیزم نظارتی میتواند آتشبس را بشکند.
او، میافزاید: «آتشبس فوری نمیتواند به تنهایی پایداری به وجود بیاورد. یک مکانیزم نظارتی مشخص ندارد این آتشبس؛ یعنی هیچ نهاد مشترک و ناظر بینالمللی برای نظارت از آتشبس در مناطق مرزی وجود ندارد و این خلاء باعث میشود که هر لحظه یکی از طرفها مدعی نقض شوند. اگر خط مرزی میان دو کشور حل نشود، همواره خشونتها میان دو کشور وجود خواهد داشت.»
حبیبالله جعفری، استاد دانشگاه و مجتبا کوهکن، کارشناس سیاسی، میگویند که امیدواری بر پایداری آتشبس وجود ندارد و امارت اسلامی میبایست از مقامهای پاکستانی ضمانت اجرایی میگرفت که دیگر حاکمیت ملی افغانستان را نقض نمیکند.
حبیبالله جعفری، میگوید: «در صورتی این آتشبس دوام دارد که دو طرف بر تعهدات خود پایبند باشند و اجرا کنند؛ چون افغانستان و پاکستان همیشه روابط شکننده داشته اند در طول تاریخ و گهگاهی برخوردهای نظامی هم صورت گرفته است. امیدوار به پایداری آتشبس نخواهیم بود.»
مجتبا کوهکن، نیز میگوید: «آتشبس فوری میتواند در کوتاهمدت قابل تحقق باشد؛ اما در بلندمدت نه. چرا این تفاهمنامه در حد افتتاح بوده و ریشههای اصلی منازعه و جنگ را نه برایش رسیدگی شده و نه برای حل آن توافق شده است. امارت اسلامی میتوانست دولت پاکستان را ضمانت اجرایی ازش میگرفت.»
با این که همهی طرفها از توافق آتشبس فوری در دوحه خبر داده و از آن استقبال کرده؛ اما مقامهای پاکستانی بیشتر بر تعهد امارت اسلامی برای پیشگیری از استفادهشدن خاک افغانستان در برابر پاکستان تأکید کرده اند.
خواجه محمد آصف و محمد اسحاق دار، وزیران دفاع و امور خارجهی پاکستان، با پخش مطلبی در اکس گفته اند که بر توقف فعالیت هراسافکنانه از خاک افغانستان توافق شده؛ رویکردهایی که نشاندهندهی فضای بیاعتمادی میان کابل و اسلامآباد است.
در گفتوگوهای دوحه برای توقف درگیریها که با پادرمیانی ترکیه و قطر صورت گرفت، برای توقف فوری جنگ میان افغانستان و پاکستان توافق به دست آمده است. قرار است ادامهی این گفتوگوها میان هیئتهای افغانستان و پاکستان برای آتشبس پایدار و پایان درگیریها، در ۲۵ ماه روان میلادی در استانبول ترکیه برگزار شود.
