شماری از زنان دامدار در کاپیسا، از شیوع بیماریهای دامی ابراز نگرانی میکنند. این زنان که دامداری را منبع اصلی درآمد خانوادههای شان میدانند، میگویند که کاهش تولید شیر، مرگومیر حیوانات، هزینههای سنگین درمان و نبود مرکزهای درمانی دولتی، از چالشهای جدی اند که زندگی بسیاری از خانوادهها را زیر تأثیر قرار داده است.
گلدانه (نام مستعار)، یکی از زنان دامدار در ولسوالی حصهی اول کوهستان کاپیسا، است. او، میگوید که درآمد اصلیاش از دامداری تأمین میشود؛ اما شیوع بیماریهای دامی، سبب تلفشدن حیوانات و کاهش درآمدش شده است. «پیرارسال هم جوجهی گاوم مرد و پارسال هم در همین وقت سال جوجهی گاوم مرد. داکتران گفتند که مرض آمده و اینها را گرفته. ما اول گفتیم خنک خورده؛ اما وقتی پیش داکتر آوردیم، گفت که این یک نوع بیماری است. دوا و پیچکاری کرد؛ اما فایده نکرد و تلف شد. کاه نمیخورد، زانو زد، افتید و زیاد گیج بود. در گذشته زیاد شیر میداد، میتوانستم مسکه، پنیر، چکه و ماست تهیه کنم و بفروشم؛ اما مریض که شد، شیر نداد و نتوانستم چیزی بسازم؛ به همین خاطر، درآمدم هم کاهش یافت.»
همین گونه، شیما، باشندهی ولسوالی نجراب کاپیسا، با نگرانی از وضعیت صحی حیواناتش میگوید که با وجود تلاشهای فراوان برای نگهداری آنها، درماننشدن به موقع، سبب ازبینرفتن شان میشود. او، در گفتوگو با سلاموطندار میگوید: «گاوهایی که ما داشتیم، با زحمت زیاد کلان کردیم. در آفتاب داغ میرویم و کاه میچینیم. تقریباً چهار گاو داشتیم که به مریضیای مبتلا شدند که یکی دهندردی، سمدردی یا پادردی میگویند. یکی از گاوها حامله بود که به خاطر همین مریضی، حیوانک در شکمش مرد. در خانه شوهر، پدر و برادرم بیکار هستند. ما از شیر گاوها پنیر میسازیم و میفروشیم؛ اما حالا این مریضیها شیر گاوها را هم کم کرده است.»
از سویی هم، ذاکره، باشندهی یکی از روستاهای کاپیسا، نیز از نبود مرکزهای صحی حیوانی شکایت دارد. او، میگوید که هزینههای درمانی برایش سنگین است. «گاو مریض بود، کاه نمیخورد و پایش درد میکرد؛ پایش را کش کرده میرفت. فهمیدم که این مریض است؛ اسپری در خانه بود، از آن استفاده کردم. باز داکتر را زنگ زدم؛ از راه دور با موترسایکل آمد پیچکاری کرد و اسپری زد خوب شد. در ساحهای که ما هستیم، کلینیک وجود ندارد. اگر داکتر است، معاینهخانه دارد. من میخواهم که کلینیکهای حیوانی ساخته شود تا همین پولی که ما به حساب تداوی گاو میدهیم، سر ما بسیار سختی میکند.»
در همین حال، دامپزشکان، توصیه دارند که دامداران اصول صحی و مراقبت را به گونهی درست رعایت کنند. سیدالرحمان کوهستانی، یک تن از دامپزشکان، میگوید که بیشتر بیماریها از حیوانات سرحدی منتقل و سبب بروز آن در میان دیگر حیوانات میشود. «بیشتر بیماریها از حیوانات سرحدی انتقال مییابد و سبب شیوع بیماری در میان سایر مواشی میشود. توصیهی من به مالداران این است که حیوانات شان را در چراگاههای مناسب بچرانند، از پارازیتهای داخلی و خارجی جلوگیری کنند. وقتی حیوانی از بازار خریداری میشود، باید حداقل دو هفته – اگر نشد، سه روز – جدا از سایر حیوانات نگهداری شود. همچنین، توصیه میکنم که مالداران خود را از تماس با حیوانات مریض دور نگه دارند به ویژه با توجه به شیوع بیماری کانگو که از طریق کنه به انسان سرایت میکند.»
از سوی دیگر، عبدالخلیل رحمانی، آمر خدمات مالداری و صحت حیوانی ریاست زراعت، آبیاری و مالداری کاپیسا، با تأیید شیوع برخی بیماریهای دامی، از ایجاد دهها مرکز خدمات صحی برای حیوانات در این ولایت خبر میدهد. «ریاست زراعت، آبیاری و مالداری کاپیسا در همآهنگی با دفتر خوراک و زراعت ملل متحد و وزارت زراعت، برنامههایی برای کنترل بیماریها راهاندازی کرده است. این برنامه شامل کمپاینهای آگاهیدهی، واکسیناسیون ضد بیماری و ایجاد ۵۰ باب کلینیک حیوانی و ۳۰ باب دواخانهی حیوانی در ولسوالیهای مختلف این ولایت میباشد.»
این در حالی است که زراعت و دامداری، شغل اصلی بخش بزرگی از باشندگان کاپیسا را تشکیل میدهد و تداوم بیماریهای دامی، میتواند آسیب جدی به اقتصاد محلی وارد کند.
