راه دشوار مهاجرت و بلاتکلیفی مهاجران در اردوگاه‌های یونان

ربانی کریمی می‌گوید که در یک نیمه‌شب گرم تابستانی، صدای انفجار او را از خواب بیدار می‌کند. پس از وقوع انفجار، صدای شلیک گلوله در فضا می‌پیچد. او می‌گوید، پس از درگیری و شلیک‌های پیهم، محافظان پدرش او و سایر اعضای خانواده را به خانه همسایۀ منتقل و از آن‌جا به مکان دورتری انتقال می‌دهند. ربانی می‌گوید که از آن شب، جز تاریکی، صدای شلیک گلوله و ترس، چیز بیش‌تر به یاد ندارد.

به گفته او، در آن نیمه‌شب، افراد گروه طالبان به خانه آن‌ها حمله کرده بودند. پدر او که از فرماندهان پولیس محلی بود، پس از درگیری چند ساعته با طالبان، همراه سه محافظش به قتل می‌رسد.

ربانی، مدتی پس از قتل پدر تصمیم می‌گیرد افغانستان را ترک کند. او و چند تن از همراهانش قصد ترک وطن می‌کنند و از راه نیمروز به ایران و از آن‌جا به ترکیه می‌روند. سفری که قرار بوده زود تمام شود، یک‌ساله می‌شود.

تجربه سفر ربانی از راه نیمروز به ایران، شبیه تجربه هزاران تن دیگری است که این راه را برای رسیدن به مقصدشان انتخاب می‌کنند. وقتی او به ترکیه می‌رسد، با چالش‌های جدی‌تری روبه‌رو می‌شود. او از چشم دیدش برای ما می‌گوید: «در مسیر راه، قاچاق‌بران پول و زیورآلات زنان را جلو چشم شوهران‌شان می‌دزدیدند و هیچ‌کسی نمی‌توانست در مقابل آنان مقاومت کند.»

ربانی می‌گوید: «وقتی به ترکیه رسیدم، پولی نداشتم که خودم را به اروپا برسانم.» او پس از مراجعه به اداره سازمان ملل، به یکی از ولایت‌های دوردست و فقیرنشین ترکیه فرستاده می‌شود؛ جایی که اکثریت بیکار اند و در فقر روزگار می‌گذرانند.

ربانی افزود که پس از مدتی، به واسطه یکی از دوستانش، در یکی از نانوایی‌های شهر کار پیدا می‌کند؛ جایی که او با همه بیگانه نیست و چند هم‌وطن دیگرش نیز آن‌جا مشغول کار اند. او دست‌کم سه ماه در این مکان کار می‌کند و آخرالامر، کارفرمایش دست‌مزد او را نمی‌دهد. او می‌گوید که به دلیل نداشتن برگۀ اقامت، پولیس به شکایت او توجهی نکرد.

وضعیت پیش‌آمده ربانی را مجبور می‌کند راه اروپا را در پیش بگیرد. او می‌گوید، تقریباً بیست نفر سوار قایقی شدیم و راه افتادیم به سوی یونان. این بخشی از سفر نیز برای ربانی ناخوش است. به گفته او، قایق‌شان از میان دو نیم می‌شود و همه می‌افتند در دل آب. او و همراهانش به سختی از غرق شدن نجات می‌یابند.

او از دشواری راه برای زنان و کودکان نیز روایت‌هایی دارد. به گفته ربانی، قاچاق‌بران، زنان و کودکان را با سلاح سرد تهدید به خاموشی می‌کرده‌اند.

او وقتی به یونان می‌رسد، خلاف انتظار بر مشکلات‌اش افزوده می‌شود. دیگری نه جایی به رفتن دارد و نه خانه‌یی برای خوابیدن. تنها دارایی او، برگه موقت اقامتش در اردوگاه است. اکنون او با یکی از همراهانش در آتن در خیمه‌یی زنده‌گی می‌کند و تا هنوز روشن نیست که چه مدتی را در این  مکان سپری خواهد کرد.

افغانستان و روایت دستان مهاجران و خارهای ایران

حکایت‌های دردآور و غم‌انگیز مهاجران افغانستان در مسیر مهاجرت غیرقانونی به کشور ایران، هم‌چنان پا برجاست و روزانه صدها کودک، نوجوان، جوان و حتی سال‌مندان پس ‌از ردمرز از ایران، سرگذشت غم‌انگیز و دردآوری را تجربه می‌کنند.

گل‌محمد، نوجوان ۲۰ ساله، باشندۀ ولایت غور در غرب کشور است که چند روز پیش، پس ‌از آن ‌که از سوی مرزبانان ایرانی بازداشت شد، به اسلام‌قلعه برگشت.

 گل‌محمد، دو ماه پیش به ‌دلیل تنگ‌دستی و بی‌کاری در ولایتش با کوله‌باری از امید راهی ایران شد.

او که برای نخستین‌بار راه‌های پُرماجرای مهاجرت را در پیش گرفته بود می‌گوید، با شمار دیگری از جوانان از طریق مرز نیمروز وارد پاکستان و از آن‌جا وارد خاک ایران شده است.

 او هفت شبانه‌روز در راه بوده و دو شبانه‌روز دیگر هم با پاهای برهنه مسیر را پیموده ‌است.

سرگذشت گل‌محمد این‌جا ختم نمی‌شود. او پس ‌از رسیدن به تهران در یک مزرعه کار پیدا می‌کند، اما پس از دو ماه به چنگ مرزبانان ایرانی می‌افتد.

توهین و تحقیر، لت‌وکوب و کندن خارهای محوطۀ پاسگاه با دستان بدون محافظ از جمله شکنجه‌‌هایی‌ست که او و چندین تن دیگر از همراهانش پس از بازداشت از سوی پولیس ایران متحمل شده‌اند.

این تنها گل‌محمد نوجوان نیست که سرگذشت غم‌انگیزی را در مسیر مهاجرت نامنظم به ایران تجربه کرده ‌است.

همانند او روزانه صدها مهاجر افغانستانی این مسیر را می‌پیمایند. احمد ۲۳ ساله، یکی دیگر از نوجوانان ولایت غور است که سرگذشت مشابهی چون گل‌محمد را تجربه کرده‌ است.


او می‌گوید که با همراهانش برای رسیدن به ایران چهار شبانه‌روز را بدون آب و غذا در یک دره سپری کرده، اما پس از رسیدن به این کشور از سوی پولیس بازداشت شده‌اند. او ساعت‌ها مجبور شده با دست خارهای محوطۀ پاسگاه را بکند.

قصه‌های دردناک مهاجران افغانستان در ایران تنها به بدرفتاری پولیس این کشور خلاصه نمی‌شود، بلکه قاچاقبران انسان نیز به نوبۀ خود مهاجران و پناه‌جویان را آزارواذیت می‌کنند.

 اما جاوید نادم، رئیس مهاجران و برگشت‌‌کننده‌گان هرات به سلام‌وطندار می‌گوید، تاکنون هیچ شکایتی از سوی مهاجران اخراج‌شده از ایران مبنی بر بدرفتاری مرزبانان این کشور در این ریاست ثبت نشده ‌است. او تأکید می‌کند، در صورتی ‌که چنین شکایتی در این ریاست ثبت شود از طریق وزارت مهاجران و برگشت‌کننده‌گان و در هماهنگی با وزارت خارجه پی‌گیری خواهد شد.

آقای نادم می‌گوید، از دو ماه به این‌سو روند اخراج اجباری مهاجران افغانستان از ایران آغاز شده و روزانه ۲۰۰ تا ۶۰۰ مهاجر که شامل زنان، کودکان، نوجوانان و سال‌مندان هستند از سوی ایران به اسلام‌قلعه فرستاده می‌شوند.

 به گفتۀ او، در جریان دو ماه گذشته حدود ۱۵ هزار مهاجر افغانستان به ‌گونۀ اجباری از طریق مرز اسلام‌قلعه به کشور برگشتانده شده‌اند.

از سوی دیگر جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات نیز می‌گوید، در صورت شکایت مهاجران اخراج‌شده از ایران ‌مبنی بر بدرفتاری پولیس این کشور، آنان این قضیه‌ها را پی‌گیری خواهند کرد.

 نماینده‌گی سیاسی ایران در هرات نیز بدرفتاری نیروهای این کشور در برابر مهاجران افغانستان را رد می‌کند و می‌گوید، هر فردی که اسناد قانونی و گذرنامه نداشته باشد، به تبع اجازۀ اقامت در ایران را نداشته و باید به کشورش بازگردد.

به مهاجرت نامنظم نه بگویید!

به دریاانداختن مهاجران افغانستان؛ ایران حاضر به همکاری نیست

عبدالستار حسینی، عضو مجلس نماینده‌گان و یکی از اعضای هیـأت بررسی‌کنندۀ قضیۀ به دریاانداختن مهاجران افغانستان، به سلام‌وطندار می‌گوید که مقامهای ایرانی حاضر به گفت‌وگو و همکاری با آنان نمی‌شوند. او می‌گوید: «ما به اسناد و شواهد لازم دست یافته‌ایم، ولی آنان – هیأت بررسی‌کنندۀ ایران– به گفت‌وگو در پیوند به این رویداد تمایلی نشان نمی‌دهند.»

آقای حسینی می‌گوید، پس از آن‌ که هیأت ایرانی به گفت‌وگو حاضر نشد، مقام‌های ایرانی خواهان دیدار مسئولان مرزی دو کشور در کمیسیاری اسلام‌قلعۀ هرات شدند. به گفتۀ او، مقام‌های مرزی دو کشور روز گذشته (پنج‌شنبه، بیست‌وپنجم ثور/اردیبهشت) در کمیسیاری اسلام‌قلعه نشست داشتند.

این عضو هیأت بررسی‌کنندۀ افغانستان می‌گوید، دریافت‌های مقام‌های مرزی از رویداد برای هیأت و دولت افغانستان قابل قبول نیست. مقام‌های مرزی دو کشور یک روز پس از این نشست گفتند که کشته‌شدن شهروندان افغانستان از سوی مرزبانان ایرانی «دروغ» است.

آقای حسینی می‌گوید، دریافت‌های آنان از بررسی این رویداد نشان می‌دهد که ۳۹ شهروند کارجوی افغانستان پس از شکنجه از سوی مرزبانان ایرانی «بی‌رحمانه» به رود هیرمند انداخته شده‌اند.

او می‌گوید، مرزبانان ایرانی یکی از این ۳۹ شهروند افغانستانی را که چهارده سال سن داشته، در خریطه‌یی به رود هیرمند انداخته‌اند. او مرزبانان ایرانی را به انجام جنایت ضد بشری متهم می‌کند.

هیأت بررسی‌کنندۀ دولت افغانستان اوایل هفتۀ گذشته به ریاست عبدالحمید طهماسی، سرمفتش شورای امنیت و برخی از اعضای مجلس نماینده‌گان به هرات رفته بود.

آقای طهماسی چند روز پس از بررسی‌ها گفته بود، از میان شهروندان غرق‌شدۀ افغانستان ۱۱ جسد کارجویان و چهار جسد قاچاق‌بران انسان ناپدید گشته‌اند. او هم‌چنان گفته بود که ۱۲ جسد را از رود هیرمند پیدا کرده‌اند. از این رویداد چهارده تن زنده مانده بودند.

سیدوحید قتالی، والی هرات نیز در نشست خبری هفتۀ گذشتۀ این هیأت، گفت که در پیوند به این رویداد به اسنادی دست یافته‌اند.

مهاجران افغانستان پیش از غرق‌شدن با «بیل و انبر شکنجه شده بودند

مسئولان محلی ولایت هرات می‌گویند که از مجموع ۵۰ مهاجری که روز گذشته در نتیجۀ بدرفتاری نیروهای مرزی ایران در رودخانۀ هریرود پرت شدند، اجساد ۱۲ تن پیدا شده است. ۳۰ تن جان سالم به در برده‌اند و اجساد ۸ تن دیگر ناپیداست.

عبدالغنی نوری، ولسوال گلران به سلام‌وطندار می‌گوید، این مهاجران از دهانۀ ذولفقار وارد خاک ایران شدند، اما نیروهای مرزی ایران با «بیل و انبر» به جان آنان افتاده و با استفاده از اسلحه آنان را در رودخانۀ هریرود غرق کردند. به گفتۀ آقای نوری، مردم منطقه تا بخش‌هایی از ولایت نیمروز دریا را بررسی کردند، اما هیچ اثری از اجساد باقی‌مانده پیدا نکردند.

هیأتی از سوی ادارۀ محلی هرات برای بررسی این ماجرا به منطقه اعزام شده است.

قربانیان این برخورد وحشتناک مرزبانان ایران، باشنده‌گان ولسوالی‌های کشک و رباط سنگی هرات و ولایت‌های هرات، غور و کابل بوده‌اند.

عارف جلالی، سرطبیب شفاخانۀ حوزه‌یی هرات می‌گوید، دو تنی که در نتیجۀ این رویداد زخمی شده بودند، وضعیت‌شان بهبود یافته است. به گفتۀ او، ۵ جسد و ۲ زخمی ناشی از رویداد به این شفاخانه منتقل شده‌اند.

وکیل‌احمد کروخی، عضو شورای ولایتی هرات با انتقاد از حکومت مرکزی می‌گوید، تا هنوز هیچ هیأتی برای بررسی این فاجعه به این ولایت گماشته نشده است.

مهاجران نجات‌یافته این رویداد به سلام‌وطندار روز گذشته گفتند که شمارشان به ۵۷ تن می‌رسیده که از این میان ۲۳ تن جان باخته‌اند. به گفتۀ آنان، مرزبانان ایرانی به آن‌ها هشدار داده‌اند که «یا خود را به دریا بیاندازید، یا با گلوله کشته خواهند شد.» این مهاجران پیش از غرق‌شدن، یک‌ شبانه‌روز در بند نیروهای مرزی ایران بوده‌اند.

جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات برخورد مرزبانان با مهاجران افغانستان را تأیید می‌کند و می‌گوید، بررسی‌ها در این زمینه آغاز شده است.

اما کنسولگری ایران در هرات با نشر خبرنامه‌یی بازداشت ۵۷ شهروند افغانستانی و غرق‌شدن آنان را رد می‌کند و می‌گوید که پولیس ایران در این رویداد نقشی نداشته است.

ادعای فساد در سفارت افغانستان در آلمان؛ مهاجران اعتراض کردند

شماری از مهاجران کشور مقیم آلمان از وجود فساد، سهل‌انگاری، بی‌توجهی و برخورد نادرست در سفارت افغانستان در برلین شکایت دارند.

آنان می‌گویند، کارمندان سفارت اسناد مهاجرتی‌‌شان را به زودی طی مراحل نمی‌کنند و این سبب شده تا شماری از مهاجران کارهای خود را از دست دهند.

سیدنسیم سادات، فعال حقوق مهاجران در آلمان می‌گوید، سه روز پیش حدود ۶۰ مهاجر از ایالت‌های مختلف این کشور برای دادخواهی و رسیده‌گی به خواست‌های‌شان در برابر سفارت افغانستان در برلین تظاهرات کردند، اما سفارت با نشر اسناد جعلی در میان آنان تلاش کرده تا جلو راه‌اندازی تظاهرات را بگیرد.

به گفتۀ سادات، مهاجران معترض از سوی سفارت افغانستان در برلین اخطاریه دریافت کردند که در صورت اشتراک در تظاهرات از آلمان اخراج می‌شوند.

این مهاجران می‌افزایند که پیش از این مقام‌های سفارت افغانستان در آلمان به آن‌ها وعده داده بودند که به خواست‌های‌شان رسیده‌گی می‌کنند، اما تاکنون هیچ‌گونه اقدامی نکرده‌اند.

این مهاجران هشدار می‌دهند، در صورتی‌که سفارت افغانستان در برلین به خواست‌های‌شان رسیده‌گی نکند، دست به تظاهرات‌های گسترده خواهند زد.

خواستیم در این باره دیدگاه وزارت خارجۀ کشور و سفارت افغانستان در آلمان را داشته باشیم. اما آنان در این باره حاضر به پاسخ‌گویی نشدند.