سلام‌وطندار در باره‌ی رفتارهای خانواده، با ۳۰ دختر در ولایت‌های مختلف کشور گفت‌وگو کرده است و بیشتر این دختران گفته اند که اعضای خانواده با آنان رفتار دوگانه دارند و به پسران خانواده بیشتر از دختران اهمیت می‌دهند. از میان این دختران، ۲۲ تن گفته که در خانه مورد تبعیض جنسیتی قرار گرفته اند که این مسئله روی روان آنان تأثیر منفی گذاشته است.
سمیه‌ی ۲۲ساله که باشنده‌ی شهر کابل است، می‌گوید که به دلیل سنت‌ها و باورهای غلطی که در جامعه رایج است، اعضای خانواده‌اش بیشتر با او رفتار دوگانه و ناعادلانه داشته اند. به گفته‌ی او، به اندازه‌ای که به مردان در خانه اهمیت داده می‌شود، به بانوان اهمیت داده نمی‌شود که این مسئله روی روحیه‌اش تأثیر منفی گذاشته تا جایی که به مشکلات روانی مبتلا شده است.
سمیه می‌افزاید: «من با تبعیض جنسیتی روبه‌رو بوده‌ام. حق کار داده نمی‌شود، در باره‌ی حق نباید چیزی بگویی؛ زیرا تو دختری و در هر جا نباید صحبت کنی. برادرم بی‌سواد است و من از سوی او با تبعیض جنسیتی روبه‌رو شده‌ام و این تبعیض بر روح و روان من تأثیر منفی گذاشته است. تبعیض در خانواده زشت و سخت است، انسان را ناامید و دل‌شکسته می‌کند. از این بیم دارند که اگر زنان درس بخوانند، از آنان جلوتر می‌زنند و کاروبار می‌کنند و سطح شان از آن‌ها بالا می‌رود.»
مروه، دیگر باشنده‌ی کابل که او نیز از سوی اعضای خانواده‌اش با رفتار دوگانه روبه‌رو بوده و به دلیل این رفتارها، شانس‌ها و پیش‌رفت‌های بسیاری را در زندگی خود از دست داده است، می‌گوید که اسلام حقوق ویژه‌ای برای دختران قایل شده است؛ اما به دلیل باورها و سنت‌های غلط و سطح پایین سواد در خانواده، دختران از تمام حقوق شان محروم مانده اند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
او می‌افزاید: «در خانواده‌ی ما تبعیض جنسیتی وجود دارد. اعضای خانواده فکر می‌کنند که پسران آینده‌سازان شان اند و از آن‌ها حفاظت خواهند کرد. برادران ما حق آموزش و کار دارند و تا دیر وقت می‌توانند در بیرون از خانه باشند؛ اما ما این حق را نداریم، حق درس‌خواندن و کار از ما گرفته شده است. پسران می‌توانند به آرزوهای خود برسند؛ اما به ما اجازه داده نمی‌شود تا رشته و دانش‌کده‌ی مورد علاقه‌ی خود را انتخاب کنیم.»
خالده و مینا، دو تن از باشندگان اصلی میدان‌وردک که اکنون در شهر کابل زندگی می‌کنند، به سلام‌وطندار می‌گویند که بزرگان خانواده به آن‌ها به اندازه‌ی پسران خانواده توجه نکرده اند که این مسئله آنان را به بیماری‌های ذهنی و روانی مبتلا کرده است. آنان، می‌افزایند که بی‌توجهی خانواده سبب شده است که آن‌ها در خانواده‌ی خود احساس بیگانگی کنند.
خالده می‌گوید: «با تبعیضی که من روبه‌رو شده‌ام، این تبعیض در هر خانواده وجود دارد و دختران با آن روبه‌رو شده اند. به دختران محبت و احترام لازم داده نمی‌شود. در مقایسه با دختران، روی پسران بیشتر هزینه می‌شود؛ زیرا آنان می‌گویند که این‌ها سرمایه‌ی ما اند. در هر خانه‌ای که دختر به دنیا می‌آید، بیشتر ناراحت می‌شوند؛ اما اگر پسری به دنیا بیاید، همه خوش‌حال می‌شوند و ختم و جشن برگزار می‌کنند. در جامعه‌ی ما به دختران بهایی داده نمی‌شود. به دلیل بی‌توجهی خانواده، خود را بیگانه می‌پندارم.»
مینا اما می‌گوید که حتا حق ازدواج نیز از او گرفته شده است و اجازه ندارد در باره‌ی یک موضوع صحبت کند. او می‌افزاید: «در جامعه و خانواده‌ی ما تبعیض وجود دارد به ویژه این که تمام کارهای خانه برعهده‌ی ماست و پسران اصلاً کاری نمی‌کنند و کار در خانه برای آنان عار و ننگ محسوب می‌شود؛ از این رو، در آن سهمی نمی‌گیرند. از لحاظ آموزشی، مالی و احساسی نیز با تبعیض روبه‌رو شده‌ایم؛ اما به پسران بیشتر توجه می‌شود. حق ازدواج هم به ما داده نشده و حتا حق صحبت در باره‌ی یک موضوع نیز به ما داده نشده است.»
آداب و رسم‌ورواج‌های نادرست در افغانستان، تعبیرهای نادرست، فرق‌گذاشتن میان فرزندان در خانواده‌ها، بی‌سوادی و مشکلات اقتصادی، از عامل‌هایی اند که بیشتر زیان آن به زنان می‌رسد. ستاره احمدی، یکی از ۳۰ دختری است که سلام‌وطندار با آن‌ها گفت‌وگو کرده است. او می‌گوید که یک برادر و شش خواهر دارد و پدرومادرش نسبت به خواهرانش، به برادرش زیاد توجه می‌کنند.
او می‌افزاید که حق تحصیل نیز از آنان گرفته شده است و در بسیاری امور زندگی در اولویت خانواده برادرش قرار دارد. او می‌گوید: «در خانواده‌ای که ما زندگی می‌کنیم، تبعیض وجود دارد. من از سوی فامیلم با تبعیض روبه‌رو هستم. ما هفت خواهر هستیم و یک برادر داریم. ما در تمام بخش‌ها مانند حق تحصیل، مالی و عاطفی با تبعیض روبه‌رو هستیم و به برادرم زیاد توجه دارند و بیشتر مادرم میان ما تبعیض می‌کند. او به ما می‌گوید قدر و عزت برادر تان را بکنید و به او احترام داشته باشید.»
شبنم نیز از تبعیض میان دختر و پسر در خانواده‌اش شکایت دارد و می‌گوید که به این دلیل به او و خواهرانش توجه نمی‌شود که به گفته‌ی خودش، «دختر مال مردم و پسر ثروت خانواده است.» شبنم می‌گوید: «در بیشتر خانواده‌ها به دختران حق داده نمی‌شود و اجازه‌ی گپ‌زدن در یک مجلس را ندارند و من نیز با این تبعیض روبه‌رو شده‌ام و از لحاظ روحی و روانی بالای من تأثیر منفی گذاشته است. بیشتر خانواده‌ها می‌گویند که پسران عزت یک خانواده اند و هر آن چه دارم از آنان است و دختر مال مردم است و می‌گویند که بچه به نام خانواده‌اش یاد می‌شود و ما حتا رشته‌ی دل‌خواه خود را هم انتخاب کرده نمی‌توانیم و حق تحصیل را هم نداریم.»
فرشته، یکی دیگر از دخترانی که با او گفت‌وگو شده است، نیز به سلام‌وطندار می‌گوید: «در مجموع حق تحصیل و کار از دختران گرفته شده است و با تبعیض تحصیلی روبه‌رو هستیم و شرایط کنونی نیز سبب شده است که حق تحصیل از ما گرفته شود و ما نمی‌توانیم که درس بخوانیم.»
با این همه، شماری از خانواده‌ها، می‌گویند که باورها و رسم‌ورواج‌های حاکم در کشور سبب شده است که کارهای خانه برعهده‌ی دختران باشد و جای آنان در خانه باشد. احمدخان که دو برادر و سه خواهر دارد، می‌گوید که جای دختران در خانه است، کار خانه برعهده‌ی آن‌هاست و کار بیرون از خانه را تنها باید مردان انجام دهند.
او می‌افزاید: «کارهای خانه را بیشتر وقت‌ها خواهران ما انجام می‌دهند و برادرانم درس می‌خوانند و به مکتب می‌روند، در میان آنان باید فرق وجود داشته باشد و در کارهای خانه با مادران کار کنند، آن‌ها مدت کمی با ما می‌باشند و به خانه‌ی مردم می‌روند و کارهای خانه را یاد می‌گیرند. بالای برادران ما هر قدر که مصرف هم کنیم، جای را نمی‌گیرد، آنان تا آخر با ما می‌مانند و دختران مال مردم هستند. برادران به من عزیز هستند، به خاطری که در هر سختی و مشکلات کنار ما می‌مانند و با ما کمک می‌کنند.»
از سویی هم، شماری از فعالان حقوق زن، می‌گویند که سنت‌ها، عقب‌ماندگی‌ها و زندگی قبیله‌ای در جامعه‌ی افغانستان، سبب شده است که حقوق دختران همیشه زیر پوشش قرار بگیرد. حسین رئوفی، فعال حقوق زن، می‌گوید که تفاوت‌های جنسیتی تأثیر منفی بر جامعه می‌گذارد و مانع پیش‌رفت جامعه می‌شود.
او می‌افزاید: «امروز ما شاهد جشن فراغت پسران هستیم و دختران از آن محروم اند و این باعث می‌شود که روی روح و روان دختران تأثیر منفی بگذارد. زنان ۵۰ درصد از نفوس جامعه را تشکیل می‌دهند. اگر این قشر جامعه فلج شود و پس زده شود، پس جامعه‌ی ما از بین خواهد رفت. تبعیض جنسیتی از خانواده‌ها آغاز می‌شود. زمانی که در یک خانواده تبعیض وجود نداشته باشد، این مشکل حل خواهد شد و باید در خانواده‌ها از بین برده شود.»
هبت‌الله ابراهیم‌خیل، یکی از روان‌شناسان، در باره‌ی رفتار دوگانه میان فرزندان دختر و پسر توسط خانواده‌ها به سلام‌وطندار می‌گوید که تبعیض جنسیتی میان دختران و پسران، گونه‌های مختلف دارد و سبب بیماری‌های روحی و روانی میان دختران می‌شود.
او می‌افزاید: «بدبختانه در جامعه‌ی ما میان دختران و پسران تبعیض جنسیتی زیادی وجود دارد و گونه‌های مختلف دارد و معمولاً پسران زیاد ارزش داده می‌شوند. بیشتر دختران و مریضانی که نزد ما می‌آیند، با تبعیض جنسیتی روبه‌رو هستند، به خاطر در خانه با آن‌ها رفتار عاطفی نشده، محبت خانواده را ندیده اند. مشوره‌ی من به فامیل‌ها این است که فرزندان شان را به یک چشم ببینند و نیازهای شان را برآورده کنند، احترام هر دو را داشته باشند و به هر دو محبت داده شود تا تبعیض جنسیتی از بین برود.»
از سوی دیگر، عالمان دین، می‌گویند که در اسلام از نظر ارزش‌های اخلاقی و انسانی، تفاوتی میان دختر و پسر وجود ندارد و از نظر آنان فرق‌گذاشتن میان فرزندان کار بدی است. قطب‌الدین مجتهد، عالم دین، به سلام‌وطندار می‌گوید که اسلام دین عدل و محبت است و فرزندان بزرگ‌ترین نعمت «خداوند» هستند و خانواده‌ها موظف اند که امکانات زندگی را برای آن‌ها فراهم کنند و تفاوت میان دختر و پسر را از بین ببرند.
سلام‌وطندار را در شبکه‌ی «ایکس» دنبال کنید
او می‌افزاید: «اسلام دین عدل و محبت است و فرزندان بزرگ‌ترین نعمت خداوند هستند و خانواده‌ها موظف اند که امکانات زندگی را برای آن‌ها فراهم کنند. در دین اسلام فرق میان پسر و دختر وجود ندارد؛ اما از لحاظ اخلاقی و ارزش‌های انسانی فرق وجود دارد. دلیل جنسیت‌گرایی این است که مردم فکر می‌کنند پسرها به درد شان می‌خورد، همیشه از آن‌ها محافظت می‌کنند و قوی هستند؛ به همین دلیل، ارزش بیش‌تری به آن‌ها داده می‌شود. از نظر اسلام این کار نادرست و بدی است، باید حقوقی را که خداوند داده است، به آن‌ها داده شود و خانواده‌ها هم به هر دو محبت دهند.»
با این حال، مسئولان در وزارت امر به معروف و نهی از منکر امارت اسلامی، می‌گویند که تلاش کرده اند از رفتار دوگانه و هر گونه رفتار غیرقانونی دیگر میان اعضای خانواده‌ها در سطح کشور جلوگیری کنند. مجیب‌الرحمان صدیقی، آمر بخش رسانه‌های این وزارت، به سلام‌وطندار می‌گوید بسیاری از زنانی که حق میراث به آن‌ها داده نشده بود، اکنون با کمک آن‌ها حقوق خود را دریافت کرده اند.
او می‌افزاید: «تبعیض در اسلام یک عمل غیرقانونی است و وزارت امر به معروف از محتسبان خود در ۳۴ ولایت خواسته است که با تبعیض مبارزه کنند. هم‌چنین این عمل در اسلام نیز یک عمل نامشروع است، اگر در خانواده‌ای دختری به دنیا بیاید و خانواده‌ها غمگین شوند، این عمل از نظر اسلام عمل خوب نیست و عملی نامشروع است. سمینارهای مکرر توسط رهبران در مرکز و ولایت‌ها برگزار و به مردم آگاهی داده شده است و هیچ کس اجازه‌ی تبعیض را ندارد. نظر امارت اسلامی این است که این وزارت همواره سعی کرده تا جلو تبعیض را بگیرد و با آن مبارزه کرده است.»
گفتنی است که در مناطق دورافتاده‌ی کشور ازدواج‌های زیر سن دختران، به بددادن آن‌ها، لت‌وکوب و سلب حقوق اجتماعی آن‌ها، از جمله مشکلاتی است که زنان افغان با آن روبه‌رو اند.
