امروز (چهارشنبه، ۲ نومبر/۱۱ عقرب) برابر با روز جهانی «پایان‌دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران» است. دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، با ابراز نگرانی از این که رسانه‌ها در افغانستان با خطر روبه‌رو اند، خواستار پایان‌یافتن جنایت در برابر خبرنگاران شده و بر ایستاد‌گی و دفاع از خبرنگاران در افغانستان، پافشاری کرده است.
یوناما، امروز در صفحه‌ی فیسبوکش نوشته که از زمان روی‌کارآمدن امارت اسلامی در افغانستان در آگست ۲۰۲۱ تا کنون، حقوق بشری بیش از ۲۰۰ خبرنگار در افغانستان نقض شده و توسط این نهاد ثبت شده است.
دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، افزوده است که این شمار نقض حقوق بشری خبرنگاران که بی‌پیشینه است، شامل دست‌گیری‌های خودسرانه، بدرفتاری، تهدید و ارعاب می‌شود.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز امروز به مناسبت روز جهانی «پایان‌دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران»، در تویترش نوشته است که در سال جاری میلادی، بیش از ۷۰ خبرنگار به دلیل کار خود در سراسر جهان کشته شده اند.
دبیرکل سازمان ملل متحد، گفته که بیشتر موارد قتل خبرنگاران بررسی نشده است. او افزوده است: «باید به فرهنگ رایج معافیت از مجازات پایان دهیم و خبرنگاران را قادر به انجام کارهای اساسی خود کنیم.»
سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید
نیازمحمد خاکسار، تازه‌ترین قربانی خشونت در برابر خبرنگاران در افغانستان است که دوشنبهشب هفته‌ی جاری در شهر جلال‌آباد، مرکز ننگرهار، به دلیل شغلش از سوی افراد ناشناس مورد لت‌وکوب قرار گرفته است.
او، به سلام‌وطندار می‌گوید: « حوالی ساعت هفت دوشنبهشب در مربوطات ناحیه‌ی هفتم شهر جلال‌آباد هنگامی که به خانه می‌آمدم، یک موتر ایستاد شد و سه نفر از آن پایان شدند و از من پرسیدند که خبرنگار تلویزیون انعکاس هستی؟ گفتم بلی. بین خود گپ زدند و با من برخورد فیزیکی کردند. بی‌هوش شده بودم و مردم مرا به شفاخانه انتقال دادند. یک شب بستر بودم، با هیچ کس دشمنی ندارم.»
در جریان سال‌های پسین به ویژه در یک سال گذشته، خبرنگاران با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بوده و در خیلی موردها، خبرنگاران با بازداشت، شکنجه، سانسور اجباری و تهدید روبه‌رو شده اند. اما رسیدگی‌نشدن به پرونده‌های خشونت در برابر خبرنگاران، به عنوان یک مشکل هم‌چنان باقی مانده؛ وضعیتی که خبرنگاران را با نگرانی‌های بسیاری روبه‌رو کرده است.
با این همه، خبرنگاران از پیگیری‌نشدن قضیه‌های خشونت در برابر خبرنگاران، شکایت دارند.
سهیلا سادات، خبرنگار، در این باره می‌گوید: «ما تا کنون شاهد تمام نوع خشونت‌ها در برابر خبرنگاران بوده ایم؛ ولی متأسفانه هنوز هیچ گونه جزا و قانون در برابر چنین کارهایی تعیین نشده است و تمام جرایم در برابر خبرنگاران در معافیت کامل است.»
عاشق‌الله جلال‌زی، خبرنگار دیگر، نیز در این باره می‌گوید: «وضعیت خبرنگاران خیلی حساس است، قضیه‌های خشونت در برابر شان نامعلوم است و وضعیت شان هم نامعلوم است.»
دوام این وضعیت، تأثیر جدی‌ای بر فعالیت‌های خبرنگاری در افغانستان گذاشته است.
محمد محمدی، یک تن از خبرنگاران، می‌گوید: «یک خبرنگار اگر بخواهد حقیقت را بیان کند و از سانسور بگذرد، معلوم‌دار است که تهدیدات جدی در برابر شان قرار می‌گیرد.»
مریم هوتک، یکی دیگر از خبرنگاران، نیز می‌گوید: «خبرنگاران به دلیل تهدیداتی که متوجه شان است، نمی‌توانند آزادانه، مستقل و به گونه‌ی بی‌طرف فعالیت کنند.»
سلام‌وطندار فارسی را در تویتر دنبال کنید
در همین حال، نهاد پشتیبان رسانه‌های آزاد افغانستان (نی) و کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران افغان، با پخش اعلامیه‌های جداگانه، خواستار تأمین مصونیت و رسیدگی به پرونده‌های خشونت در برابر خبرنگاران شده اند.
ظریف کریمی، مسئول نی، به سلام‌وطندار می‌گوید: «در بیست سال گذشته به قضایایی که در مقابل خبرنگاران رخ داده، کم‌تر رسیدگی شده؛ به خصوص قضایایی که در یک سال و چند ماه اخیر رخ داده، به هیچ یک از این قضایا رسیدگی نشده است و حتا عاملان آن نیز شناسایی نشده اند.»
با این همه، حیات‌الله مهاجر فراهی، معین امور نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ، از تعهد حکومت امارت اسلامی مبنی بر رعایت حقوق خبرنگاران اطمینان می‌دهد. او، در گفت‌وگو با سلام‌وطندار، خواستار فعالیت خبرنگاران بر مبنای اصول خبرنگاری شده است.
حیات‌الله مهاجر فراهی، می‌افزاید: «به هیچ کس اجازه نمی‌دهیم که حقوق خبرنگاران را رعایت نکند، همین گونه خواست ما این است که خبرنگاران بر اساس اصول خبرنگاری فعالیت کنند، به اهداف خبرنگاری فعالیت خود را دوام دهند.»
این در حالی است که با روی‌کارآمدن دوباره‌ی امارت اسلامی، رسانه‌های آزاد افغانستان با محدودیت‌های زیادی مانند محدودیت‌های مالی و محدودشدن حق آزادی بیان روبه‌رو شده و به دنبال آن، شماری از رسانه‌ها در کشور از فعالیت باز مانده و خبرنگارانی نیز زندانی شده اند.
