عبدالوهاب سلیمانی، جوان ۳۰ ساله، باشندۀ ولایت زابل است. عبدالوهاب دو سال پیش با کوله‌باری از امید راه‌های پُرخطر مهاجرت نامنظم را به‌جان خرید و راهی ایران شد. او می‌گوید که پیش از گسترش کرونا در ایران، روزانه ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار تومان کار می‌کرد، اما با گسترش این ویروس تمامی کارخانه‌ها تعطیل شد و مزد کارگری به ۵۰ هزار تومان کاهش یافت.
عبدالوهاب می‌گوید که بحران کرونا و آیندۀ ناروشن در ایران سبب شد پس از دو سال کارگری در آن کشور، بی‌هیچ دستاوردی و با دستِ خالی به کشور بازگردد.
عبدالوهاب سلیمانی می‌گوید: «کرونا که خیلی بود، ایران کلاً قرمز بود، اصلاً کاروبار کلاً خوابیده بود. تقریباً دو هفته پیش هم وضعیت ایران کلاً قرمز شد، همه مغازه‌ها بسته بود. پیش از کرونا همه‌چیز خوب بود.»
سلام‌وطندار فارسی را در فیس‌بوک دنبال کنید
مریم، بانوی ۲۵ ساله، حدود یک‌ماه پیش خانه، زمین و اموالش را به‌خاطر مهاجرت، در کابل به فروش رساند و با ۱۷ عضو خانوادهاش به ایران و از آن‌جا به ترکیه مهاجرت کرد. مریم می‌گوید که ۲۲ روز با اعضای خانوادهاش راه‌های پُرخطر مهاجرت نامنظم را به امید آیندۀ بهتر در ترکیه طی کرده است.
در حالی که ضعف و ناتوانی جسمی و خسته‌گی مهاجرت در چهرۀ مریم و همه اعضای خانوادهاش به‌ویژه کودکانش هویداست می‌گوید، مشکلات و خطرات مهاجرت نامنظم از یک‌سو و بیم ابتلا به کرونا از سوی دیگر سبب شد که آن‌ها به مقصد نرسند.
- مهاجرت؛ راهی که یا به مقصد می‌انجامد یا مرگ
- فقر و بی‌کاری دلیل مهاجرت جوانان
- «اگر صلح سبب تأمین امنیت و ایجاد فرصت‌ها شود، به کشور بر می‌گردم»
- کرونا و مشکلات مهاجران افغانستان در پاکستان
مریم میافزاید که در جریان راه‌های دشوارگذر مهاجرت، سه کودکش شدید بیمار شدند. «از یک‌سو کرونا بود و دیگر این‌که در افغانستان کار نیست و مجبور شدیم رفتیم. دخترم خیلی شدید بیمار بود و تقریباً دو تا سه هفته بیمار بود، از مردنش هیچ چیزی نمانده بود؛ اما خداوند کمکش کرد و خوب شد.»
به گفتۀ مریم، پس از پیمودن راه‌های پُرخطر مهاجرت نامنظم، آنان در مرز ارومیه از سوی نظامیان ایرانی بازداشت و به کشور ردومرز شدند.
گسترش کرونا نه‌تنها بر مهاجرت نامنظم مریم و اعضای خانوادهاش اثر منفی گذاشته است؛ بل روزانه صدها خانواده به‌خاطر بحران کرونا در کشورهای همسایه، به کشور بازمی‌گردند.
سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید
بر بنیاد آمارهای ریاست مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات، از آغاز سال ۱۳۹۹ تا ماه حمل ام‌سال هم‌زمان با گسترش کرونا بیش از ۵۰۰ هزار شهروند افغانستان از ایران و از طریق مرز اسلام‌قلعه به کشور بازگشته‌اند.
مبین قادری، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات به سلام‌وطندار می‌گوید که از میان بازگشت‌کننده‌گان ۳۳۴ هزار و ۲۶۹ تن به‌صورت خودانگیخته و ۱۷۲ هزار و ۵۲۱ تن به گونۀ اجباری وارد کشور شده‌اند. به گفتۀ رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات، در میان ردومرزشده‌گان ۱۵۲ بانوی بی‌سرپرست و ۲ هزار و ۱۶۱ کودک بی‌سرپرست نیز شامل‌اند.
رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات میافزاید که هم‌زمان با گسترش کرونا، روزانه تا مرز ۱۵ هزار مهاجر افغانستان به‌خاطر نبود کار و ترس از کرونا وارد مرز اسلام‌قلعه شده‌اند. به گفتۀ او، در هفته‌های پسین که موج تازۀ کرونا در ایران افزایش یافته، روند آمدن مهاجران هم افزایش یافته است و اکنون روزانه حدود ۵ هزار تن از طریق مرز اسلام‌قلعه وارد کشور می‌شوند.
سلام‌وطندار را در اینستاگرام دنبال کنید
در همین حال، شماری از فعالان مدنی در هرات می‌گویند که بحران کرونا فرصت‌های کاری در کشورهای مهاجرپذیر را شدید زیر تأثیر قرار داده است.
سیداشرف سادات، فعال مدنی در هرات می‌گوید: «کرونا به واقعیت عرصه‌های اقتصادی را به شدت آسیب زده، به‌ویژه بر روند زنده‌گی مهاجران تأثیر زیادی گذاشته و تمام فرصت‌های کاری مهاجران را به حدر داده است.»
هم‌زمان، وزارت صحت می‌گوید که بحران کرونا در کشورهای همسایه تأثیر مستقیم بر شهروندان افغانستان گذاشته و به‌خاطر متوقف‌شدن کاروبار در کشورهای همسایه، شمار بازگشت‌کننده‌گان از کشورهای همسایه به کشور، افزایش یافته است.
- در تصویر عبدالوهاب سلیمانی