با این که فرصت‌های شغلی برای دانش‌آموختگان رشته‌های حقوق و علوم سیاسی در دوره‌ی جمهوری نیز با شمار فراغت سالانه از این رشته‌ها متناسب نبود؛ اما دوره‌ی حکومت سرپرست کنونی، این فرصت‌ها به طور چشم‌گیری کاهش یافته است.
در این گزارش، برای یافتن دلیل‌های بی‌کاری دانش‌آموختگان رشته‌های حقوق و علوم سیاسی، سلام‌وطندار با ۲۱ دانش‌آموخته از این رشته‌ها شامل ۱۰ دختر و ۱۱ پسر که اکنون بی‌کار استند، گفت‌وگو کرده است. از میان ۲۱ دانش‌آموخته، ۱۴ تن، واسطه‌سالاری، روابط شخصی و قومی، رشوت‌ستانی را دلیل بی‌کاری شان عنوان کرده و هفت تن دیگر نبود فرصت‌های شغلی و نبود حمایت‌های حکومتی را عامل بی‌کاری خود می‌دانند.
عارفه حمیدی ۲۶ساله، باشنده‌ی کابل، دانشآموختهی رشته‌ی قضا و سارنوالی از دانش‌کده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانش‌گاه کابل، روابط شخصی را عامل اصلی بی‌کاری خود می‌داند. او، می‌گوید با این که برای راه‌یافتن در ساختار حقوقی-قضایی افغانستان، سختی‌های جریان دانش‌جویی را به جان خریده است؛ اما زمینه‌ی کار در این ساختار، به آن‌هایی فراهم است که از سرمایه یا روابط خوبی برخوردار اند. «در این بخش کسانی کار می‌گیرند که پول زیاد دارند یا روابط قومی؛ یعنی ما که هیچ کدام را نداریم، باید فراموش کنیم که در رشته‌ای که خوانده‌ایم کار پیدا می‌کنیم.»
امین ۲۴ساله، از بلخ و دانشآموختهی حقوق، جوان دیگری که از بی‌کاری رنج می‌برد، نبود فرصت‌های کاری برای جوانان را نتیجه‌ی نداشتن واسطه و ناتوانی در پرداخت رشوت می‌داند. او می‌افزاید: «وقتی فارغ شدم، فهمیدم که بدون رشوت اصلن زمینه‌ی کاری وجود ندارد. اگر پول یا واسطه نداشته باشی حتا یک قضیه‌ی ساده را هم به تو نمی‌دهند.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
هفت گفت‌وگو‌شونده‌ی دیگر در این گزارش، نبود فرصت‌ها برای ارتقای ظرفیت، نبود حمایت‌های حکومتی از جوانان و وجود محدودیت‌ها را از عامل‌های اصلی بی‌کاری شان عنوان می‌کنند.
فرید نوابی ۲۵ساله، باشنده‌ی میدان‌وردک که کارشناسی روابط بین‌الملل دارد، بی‌توجهی حکومت به جوانان و گسترش رشوت‌ستانی را از مانع‌‌های اصلی اشتغال در بخش‌های دیپلماسی و حقوقی می‌داند. «رشوت‌خواری خیلی زیاد است و حکومت هم به جوان‌ها اهمیت نمی‌دهد؛ در هم‌چون شرایط کارکردن در بخش دیپلماسی و حقوق آسان نیست.»
ثریا احمدی ۲۳ساله، دانشآموختهی حقوق و علوم سیاسی از دانش‌گاه کابل، نبود برنامه‌های آموزشی و سیمنارهای عملی پس از فراغت را از چالش‌های دیگر در برابر کاریابی فارغان این رشته می‌داند. به باور او، آموزش‌های دوره‌ی دانش‌گاه بیشتر تیوری بوده ودانش‌آموختگان برای ورود به عرصه‌ی کار حقوقی، به برنامه‌های ظرفیت‌سازی نیاز دارند. «هیچ سیمنار یا برنامه‌ای برای ظرفیت‌سازی وجود ندارد که بفهمیم چه طور باید در بخش حقوق کار کنیم؛ فقط درس‌های تیوری خواندیم؛ اگر واقعن می‌خواهند که جوان‌ها در این بخش فعال شوند، باید سیمنارها و برنامه‌های آموزشی بیشتر برگزار کنند.»
نازنین شریفی ۲۵ساله از کابل، دانشآموختهی روابط بین‌الملل، محدودیت‌های اجتماعی و تحصیلی موجود سر راه زنان را مانعی جدی برای فعالیت آن‌ها می‌خواند. او معتقد است که نه تنها فرصت تحصیل از دختران گرفته شده، بل که دانش‌آموختگان نیز از حق کار محروم اند. «برای ما دخترها دیگر اصلن راه نیست؛ از یک طرف نمی‌گذارند درس بخوانیم و از طرف دیگر اگر کسی هم درس بخواند، به کار نمی‌گذارند؛ حتا یک کار اداری را به زن‌ها داده نمی‌توانند، چه برسد به نمایندگی در بیرون از کشور.»
با این‌حال، کارشناسان روابط بین‌الملل، پایین‌بودن کیفیت نصاب تحصیلی را مهم‌ترین عامل بی‌کاری دانش‌آموختگان عنوان می‌کنند. به باور آن‌ها، نبود سیستم استخدام دانش‌آموختگان بر اساس تخصص و استعداد در بست‌های دولتی، دلیل اصلی افزایش بی‌کاری میان جوانان است.
حبیب‌الله جعفری، آگاه روابط بین‌الملل، یکی از دلیل‌های اصلی بی‌کاری جوانان فارغ از رشته‌های حقوق و علوم سیاسی را تقسیم ناعادلانه‌ی فرصت‌های شغلی می‌گوید. «فرصت‌های کاری و شغلی این جا به اساس روابط در واقع تقسیم می‌شود نه به اساس تخصص؛ این دلیل عمده است که نسل جوان ما بی‌کار می‌مانند و به عنوان یک نسل سرگردان متأسفانه سر از کشورهای دیگر بیرون می‌زنند.»
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
سید‌شفیق‌الله سادات، دیگر آگاه روابط بین‌الملل، بر این باور است که حکومت با اتخاذ سیاست‌های مناسب و ایجاد فرصت‌های شغلی عادلانه، می‌تواند برای کاهش بی‌کاری جوانان گام‌های مؤثری بردارد. او می‌افزاید: «امروزه برعلاوه‌ی رشته‌ی روابط بین‌الملل سایر رشته‌ها هم محدود است؛ اما رشته‌ی روابط بین‌الملل بیشتر متأثر است؛ حکومت پست‌های حکومتی را بر مبنای تخصص تقسیم کند و شایسته‌سالاری را در نظر بگیرد؛ یکی از دلیل‌های بی‌کاری این است که به اساس تخصص و شایستگی کسی در بست دولتی استخدام نمی‌شود.»
محمد رحیمی، آگاه مسائل حقوقی، بر نبود فرصت‌های شغلی برای دانش‌آموختگان رشته‌های حقوقی و روابط بین‌الملل، تأکید کرده و خواستار به‌کارگماشتن افراد متخصص در دادگاه‌ها شده است. «فرصت‌های شغلی برای دانش‌جویانی که رشته‌ی حقوق، قضا و سارنوالی خوانده اند یا کسانی که روابط بین‌الملل خوانده اند، کلن از بین رفته است در حالی که تمام مبانی در دانش‌کده حقوق و قضا و ثارنوالی تدریس می‌شد؛ حق میراث، حقوق مدنی، جزای بین‌الملل به اساس قواعد بین‌المللی و به اساس قواعد دینی و اسلامی بود؛ فقط دسته‌ی خاص که حتا سواد ندارند را به وظیفه استخدام می‌کنند.»
با این حال، ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی حکومت سرپرست، با تأکید بر ضرورت جذب جوانان دانش‌آموخته در رشته‌ی حقوق در ساختار حکومت، می‌گوید که حکومت سرپرست تلاش دارد برای جوانان توان‌مند فرصت‌های شغلی مناسب را فراهم کند. «کسانی که حقوق خوانده اند و در بخش‌های مختلف تعلیم دارند، در نظام و جامعه نیاز است و در اداره‌های مختلف در زمان نیاز جذب می‌شوند و با همین راه و استعدادهای خوب به خدمت مردم قرار می‌گیرد؛ امارت اسلامی به تمام افغان‌هایی که توانایی و استعداد دارند و بافهم استند، فرصت کاری مساعد می‌کند.»
سالانه هزاران تن از رشته‌های حقوق و علوم سیاسی از دانش‌گاه‌های دولتی و خصوصی در افغانستان فارغ می‌شوند، اما به دلیل محدودیت فرصت‌های شغلی، دسته‌ای از این جوانان پس از فراغت با بی‌کاری و آینده‌ی ناروشن روبه‌رو می‌شوند.
