هرچند هنوز هم افغانستان و بیشتر کشورها درگیر همه‌گیری کووید ۱۹ اند؛ اما نباید از عارضه‌های جانبی پس از این بیماری غافل بود. این عارضه‌ها از نظر جسمی و روانی در میان افراد مبتلا و اشخاصی که نزدیک به آن‌ها هستند، بیشتر دیده می‌شود. عارضه‌های جانبی ویروس کرونا ممکن است در آینده و حتی زمانی که فرد مبتلا در دوران بهبودی به سر می‌برد، به گونۀ تدریجی نزدش ظاهر شود.
شماری از مبتلایان کرونا پس از بهبودی، مشکلات دستگاه تنفسی، دردهای عضلانی و اختلال‌های روحی را از شایع‌ترین عارضه‌های جانبی این بیماری می‌خوانند.
با توجه به گفته‌های شماری از افراد بهبودیافته از کرونا، می‌توان دریافت که ضعف و خسته‌گی، نفس‌تنگی، اختلال در حس بویایی و چشایی، سردردهای خفیف و گاه شدید به‌ویژه فشار عصبی، از جمله عارضههاییاند که حتی پس از بهبودی، فرد دچار یک یا شماری از آن است.
دیانا فرزان، یکی از افرادی که موفق به شکست کرونا شده است می‌گوید، حتی پس از بهبودی نیز نشانه‌هایی چون سردرد شدید، یادفراموشی و اختلال در حس بویایی و چشایی را در بدنش حس می‌کند.
او می‌گوید: «در مورد نشانه‌هایی که به‌خاطر مبتلاشدن به کرونا در بدنم باقی مانده، باید بگویم که حس بویایی و چشایی‌ام هنوز به گونۀ کامل برنگشته است و هم‌چنان این‌که حتی یادفراموشی پیدا کرده‌ام و به ساده‌گی حرف‌ها را از یاد می‌برم و هم‌چنان سردرد شدیدی که در دوران کرونا داشتم، حالا هم دارم.»
عده‌یی هم از تأثیر منفی کرونا به توانایی‌های جسمی و فیزیکی‌شان شاکی‌اند.
فیصل کریمی، یکی دیگر از بیماران بهبودیافتۀ کووید ۱۹ می‌گوید، با وجودی که یک ماه از بهبودی‌اش می‌گذرد؛ اما هنوز هم دچار ضعف و خسته‌گی جسمی‌ست.
او در این مورد می‌گوید: «من یک ماه پیش دورۀ کرونا را سپری کردم و خوش‌بختانه نشانه‌های بسیاری نداشتم، اما پس از بهبودی عوارضی چون خسته‌گی، ضعف جسمی و بی‌انرژی‌بودن در بدنم هنوز هم وجود دارد و شاید نیاز به زمان بیش‌تری دارد تا این عوارض از بین برود.»
اما در کنار تأثیرات جسمی، این بیماری اثرهای سوءروحی نیز به مبتلایانش به‌جا گذاشته است.
ثریا سادات، خسته‌گی جسمی و ضعف در حس بویایی و چشایی، بی‌حوصله‌گی، عصبانیت زودهنگام و فشار را از جمله عارضه‌های جانبی کرونا به خودش می‌داند.
او می‌گوید: «من پس از این‌که دورۀ کرونا را سپری کردم و بهبود یافتم، تاکنون هم حس بویایی و چشایی خوبی ندارم و هم‌چنان این‌که حافظه‌ام ضعیف شده و حافظه‌ام مانند پیش از ابتلایم به کرونا، خوب نیست و زودتر عصبانی و بیشتر دچار استرس می‌شوم و قبل این علایم را نداشتم.»
پزشکان متخصص با تأیید عارضه‌های جسمی که کرونا پس از بهبودی در بدن فرد مبتلا ایجاد می‌کند، می‌گویند که این عارضه‌ها میان افراد متفاوت بوده و می‌تواند ماه‌ها به درازا بکشد.
بهرام مطهری، متخصص داخلۀ عمومی، مشکلات جسمی چون ضعف و ناتوانی جسمی، نفس‌تنگی و ازبین‌رفتن حس بویایی و چشایی را از جمله عارضه‌های جسمی کرونا عنوان می‌کند.
او می‌گوید، با توان‌بخشی سیستم ایمنی بدن، با مصرف میوه و سبزی، با گرفتن ویتامین‌ها و ورزش‌کردن می‌توان این عارضه‌ها و نشانه‌ها را کاهش داد.
روان‌شناسان هم تأیید می‌کنند که ویروس کرونا با ایجاد ترس و وحشت در ذهن فرد، او را زیر تأثیر قرار داده و اختلال‌های روحی_روانی را نزدش به‌وجود می‌آورد یا بیشتر می‌سازد.
فاطمه غلامی، یکی از روان‌شناسان، استرس، اضطراب، افسرده‌گی و ترس را از جمله عارضه‌های جانبی کووید ۱۹ می‌داند و می‌گوید، این وضعیت حتی می‌تواند ماه‌ها پس از بهبودی نیز فرد را درگیر کند.
کرونا جزو آن‌‌دسته از بیماری‌هایی‌ست که حتی پس از بهبودی بیماری، عارضه‌های آن در دراز‌مدت با بهبودیافته‌گان هم‌راه خواهد بود.
این ویروس حتی اگر فرد را از بین نبرد، نیروی فرد را به تحلیل برده، دستگاه تنفسی و روح و روان فرد را متأثر می‌کند و احتمال آن می‌رود که فرد مدت‌ها پس از بهبودی درگیر آن باشد. اما با آگاهی‌دهی، ایجاد فضای آرام، فراهم‌کردن سیستم درمانی مناسب و سعی در حفظ امید نزد افراد، می‌توان تا اندازه‌یی از مشکلات، تنش‌ها و عارضه‌های جانبی ویروس کرونا پیش‌گیری کرد.
رادیو سحر_هرات
