در شرایطی که جمهوری ترکیه صدساله می‌شود، واکاوی عواملی مؤثر تاریخی و معاصر بر آینده‌ی سیاست خارجی این کشور دارای اهمیت است؛ به ویژه رابطه‌ی پیچیده‌ی ترکیه با غرب که با مشخصه‌هایی چون تنش و منافع متقابل عمل‌گرایانه گره خورده است. پیروزی پسین رجب طیب اردوغان در انتخابات، پیامدهای زیادی برای ترکیه‌ی مدرن و روابط آن با غرب به ویژه ایالات متحده و اتحادیه‌ی اروپا، به هم‌راه داشته است.
با این همه، معضل به‌وجودآمده، با جنگ و درگیری حل نخواهد شد؛ زیرا اسرائیل با این که حامیان بزرگی در سطح جهان دارد، اما برای بقا، نیازمند ایجاد روابط با کشورهای عربی است. اگر دولت اسرائیل، نتواند روابط خود را با کشورهای عربی دوستانه ساخته و حمایت این کشورها را به دست بیارود، همیشه با گروه‌های شبه‌نظامی در این منطقه درگیر خواهد بود. در مقابل، کشورهای عربی برای این که روابط خود با دولت اسرائیل را عادی سازند، یک سلسله پیش‌شرط‌ها و پیشنهادهایی را مطرح کرده اند. یکی از پیشنهادها، بازگرداندن سرزمین‌های گرفته‌شده‌ی مردم فلسطین توسط دولت اسرائیل است؛ چیزی که دولت اسرائیل راضی به انجام آن نبوده است. بنا بر این، نیاز است تا سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای بی‌طرف، در این قضیه پادرمیانی کرده و این مسئله را به شیوه‌ی مسالمت‌آمیز و از طریق گفت‌وگو حل کنند تا از آسیب‌رسیدن بیش‌تر به غیرنظامیان و مکان‌های عمومی جلوگیری شود.
سیاست خارجی، یکی از مهم‌ترین نمودهای زندگی سیاسی ملت‌ها و کارکردهای کشورها در روابط بیرون‌مرزی است که هدف تأمین بقای ملت‌ها و دولت‌ها را دنبال می‌کند. امروزه، دولت‌ها با استفاده از روی‌کردهای متفاوت در سیاست خارجی، تلاش می‌کنند تا جایگاه معتبرتری را در سطح بین‌المللی به دست بیاورند. سیاست خارجی، مجموعه‌ای از اهداف، دستورالعمل‌ها و مقاصد تدوین و تعیین‌شده توسط افراد صاحب اقتدار و منصب رسمی در قبال بازیگران یا وضعیت‌های بین‌المللی در محیط خارجی دولت-ملت دارای حاکمیت، به منظور تأثیرگذاری بر آن‌ها به شیوه‌ی مطلوب سیاست‌گذاری است. به عبارت دیگر، سیاست خارجی، تصمیم‌ها، کنش‌ها، اقدام‌ها و رفتار یک کشور در قبال سایر بازیگران و محیط بین‌المللی است که بر پایه‌ی یک طرح، برنامه و راه‌برد از پیش تعیین‌شده توسط تصمیم‌گیرندگان برای تأمین اهداف مشخص و معین اتخاذ می‌شود.
در دو هفته‌ی گذشته، ارزش افغانی در برابر دالر امریکایی نوسان زیادی داشت؛ طوری که در آغاز بهای یک دالر امریکایی از ۸۸ افغانی به ۷۳ افغانی کاهش یافت؛ اما از امروز (یک‌شنبه، ۱۲ سنبله) بهای دالر بار دیگر در برابر افغانی در حال افزایش است.
پانزدهم آگست ۲۰۲۱ که برابر است با ۲۴ اسد ۱۴۰۰، روز «عقب‌گرد» سیاسی در تاریخ معاصر افغانستان است که حاکمیت جمهوری پس از دو دهه با فرار محمداشرف غنی، به پایان رسید و حکومت کنونی بار دیگر قدرت را در افغانستان به دست گرفت.
به بهانه‌ی دوسالگی حکومت امارت اسلامی، در این نوشته قرار است بر تأثیر هنجارهای بین‌المللی بر انزوای جهانی آن تمرکز کنیم. حکومت سرپرست با رد خواست‌ها و هنجارهای جهانی که از سوی قدرت‌های بین‌المللی به آن تأکید می‌شد، در یک انزوای سیاسی جهانی خودخواسته فرو رفته است و هیچ واحد سیاسی در منطقه و جهان، آماده نشده است تا با این حکومت رابطه‌ی رسمی و قانونی برقرار کند و این امر، باعث شده است که پس از دو سال حکم‌رانی بر جغرافیای سیاسی افغانستان، امارت اسلامی به عنوان یک دولت منزوی ظهور کند و حتا هیچ کشور اسلامی آن را به رسمیت نشناسد.
ایران از جمله نخستین کشورهایی بود که با روی‌کارآمدن دوباره‌ی امارت اسلامی طبل خوشی را در منطقه به صدا در آورد. شکست ایالات متحده‌ی امریکا در افغانستان، برای ایران یک دست‌آورد بزرگ بود؛ زیرا ایران و امریکا از چند دهه به این سو درگیر رقابت‌های منطقه‌ای با یک‌دیگر بوده اند که این مسئله سبب جنگ‌های نیابتی آنان در منطقه شده است.
در کنار جداسازی جنسیتی و تفاوت در ارزش‌گذاری میان مردان و زنان در افغانستان، جداسازی میان زنان نیز، در هر دو سطح باوری و کنش‌گری در شهروندان وجود دارد که داشتن باور یگانه در برابر زن را برای آن‌ها ناممکن کرده است. در این جا، از یک سو، تقدس‌گرایی به زن -که این جا هدف مادر است- وجود دارد که بهشت زیر پای آن جا گرفته و در سوی دیگر، زن -موجودی جدا از مادر- جنس دوم در نظر گرفته شده و از سوی جامعه و سازمان‌ها، بخش مهمی از حقوق اساسی شان که به دلیل انسان‌بودن دارا اند، از آن‌ها گرفته شده است.
توسیدیدس، مورخ آتن باستان و ژنرال ارتش، بر این باور بود که دلیل جنگ پلوپونز که در قرن پنجم پیش از میلاد مسیح رخ داد، «ظهور آتن و ترس ناشی از این امر در اسپارت بود که جنگ را اجتناب‌ناپذیر کرد.» این تفکر، گراهام.تی.الیسون، دانش‌مند علوم سیاسی امریکایی را در سال ۲۰۱۲ ترغیب کرد که نظریه‌ای به نام «دام توسیدیدس» را مطرح کند.
در تازه‌ترین دستور محدودکننده‌ی حقوق اساسی زنان از سوی امارت اسلامی، وزارت تحصلات عالی، از همه دانش‌گاه‌های کشور -دولتی و خصوصی- خواسته که از راندن دانش‌جویان دختر از صنف‌های درسی، به این وزارت اطمینان بدهد. با این که این دستور در مکتوبی به نشانی دانش‌گاه‌ها فرستاده شده؛ اما نیروهای نظامی امارت اسلامی از صبح امروز، دم در شماری از دانش‌گاه‌ها گرد آمده و مانع ورود دانش‌جویان دختر شده اند؛ همین گونه، امروز، دانش‌آموزان دختر در مرکزهای آموزشی خصوصی در شهر کابل نیز، از راه‌یافتن به صنف‌های آموزشی منع شده اند.
این روزها، بی‌گمان از بدترین روزهای زندگی شهروندان افغانستان در دو دهه‌ی گذشته، است؛ روزهایی که با ناامیدی، رنگ‌های پریده و لب‌های زنگ‌بسته‌ی میلیون‌ها گرسنه و «دست‌های پینه‌بسته‌ی خالی از پول» کارگران روزمزد، تلوتلوخوران خود را به شب می‌رساند؛ روزهایی که به هر شکلی شهروندان را در تنگنای این‌جابودن قرار داده و پیوسته در زندان نداشتن‌ها، روان شان را می‌خورد.
جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده‌ی امریکا، هشدار داد که عربستان سعودی به دلیل اعلام کاهش چشم‌گیر نفت ممکن است با پیامدهای آن روبه‌رو شود. او، قول داد که در گفت‌وگوی ماه آینده‌اش با کنگره موضوع روابط واشنگتن و ریاض را دوباره ارزیابی خواهد کرد.
با این که از تازگی یازده‌ی سپتمبر به مفهوم ویژه‌ی آن در تاریخ و ادبیات سیاسی جهان، ۲۱ سال می‌گذرد؛ اما، جو امنیتی-سیاسی‌ای که در برآیند این روز در جهان شکل گرفت، باعث شده که یازده‌ی سپتمبر، به این زودی‌ها از ذهن جامعه‌ی جهانی زدوده نشود. رویداد یازده‌ی سپتمبر و چه‌گونگی آن برای بیش‌تر ما روشن است و نیازی به تکرار آن نمی‌بینم.
از آن جا که صداقت همواره در افغانستان دست‌نیافتنی بوده، در مورد نرخ بی‌سوادی نیز آمار یک‌دستی از سوی حکومت پیشین بیرون داده نشده است. وزارت معارف حکومت پیشین، در ۱۳۹۵ مدعی شد که یک‌سوم جمعیت افغانستان سواد خواندن و نوشتن ندارد؛ اما، سه سال پس از آن -۱۳۹۸-، همین وزارت مدعی شد که نرخ سواد در کشور را به ۴۲ درصد افزایش داده است. در آن زمان، نوریه نزهت، سخن‌گوی وزارت معارف حکومت پیشین، از پیش‌گرفتن راه‌برد تازه‌ای پرده بر داشت که بر اساس آن، قرار بود تا سال ۲۰۳۰ نرخ سواد در افغانستان به ۶۰ درصد برسد.
داعش برای برپایی خلافت اسلامی، افغانستان را به دلیل موقعیت ویژه و آسیب‌پذیری‌های بهینه‌ای که دارد، مهم‌ترین و دم‌دست‌ترین مکان برای رسیدن به رویایش می‌داند؛ چیزی که باعث گسترش فعالیت‌های این گروه در یک سال پسین در کشور شده است. هرچند به لحاظ کمی و کیفی، حضور داعش در افغانستان به اندازه‌ای نیست که در کوتاه‌مدت تهدیدی برای بقای امارت اسلامی به شمار برود؛ اما حضور اندک این گروه در کشور نیز، کافی است تا به فعالیت‌های ویران‌گرش در این جغرافیا ادامه داده و از شهروندان افغانستان قربانی بگیرد.
با این‌که امارت اسلامی از زمان تسلط بر کابل تا کنون، هیچ‌گاه به صراحت نگفته که مخالف آموزش‌وپرورش دختران است؛ اما روی‌کردی را که حکومت سرپرست در یک سال گذشته در پیش گرفته، خلاف این ادعا را به اثبات می‌رساند. سردرگمی حکومت سرپرست در برخورد با چه‌گونه‌گی جادادن زنان در ساختار اجتماعی افغانستان و بحث آموزش‌وپروش، باعث شده که دختران بالاتر از صنف ششم، از رفتن به مکتب باز بمانند؛ در حالی که دروازه‌های دانش‌گاه‌ها در سراسر کشور، به‌روی دانش‌جویان دختر باز است.
درباره سلام وطن‌دار
سیاست نشراتی و اصول مسلکی
سیاست حریم خصوصی
تماس با ما
فرصت‌های شغلی
ارسال معلومات و اسناد
شرایط همکاری با ما
شکایت
برنامه‌های رادیویی
فلم و عکس
آر اس اس
اشتراک در خبرنامه
