با وجود مانع‌های بسیاری چون نبود زیرساخت‌های مناسب، هزینه‌ی بالای اینترنت و محدودیت در ساخت حساب‌های بین‌المللی، شماری از جوانان در افغانستان توانسته اند در عرصه‌ی فن‌آوری دست‌آوردهای چشم‌گیری داشته باشند.
این دست‌آوردها شامل طراحی اپلیکیشن‌هایی در زمینه‌های مدیریت مالی، حسابداری، آموزش زبان و بهبود خدمات درمانی، است که نه تنها در سطح ملی؛ بل در عرصه‌ی جهانی نیز کاربرد دارد.
عبدالباعث ولی‌زاده، جوان ۲۴ساله از تخار که مدرک کارشناسی از رشته‌ی کمیپوترساینس دارد، اپلیکیشنی به نام «بکسک» طراحی کرده است که به کاربران کمک می‌کند درآمد و هزینه‌های خود را مدیریت کنند. او، این اپلیکیشن را با وجود چالش‌های فراوان، در پلتفرم‌های جهانی منتشر کرده و هدفش ارائه‌ی راه‌حل‌هایی برای مشکلاتی است که خودش با آن روبه‌رو بوده است.
عبدالباعث ولی‌زاده، می‌گوید: «برنامه‌ای به نام بکسک در گوگل‌پلی منتشر شده است؛ بکسک درآمد و هزینه‌های یک کاربر را مدیریت می‌کند؛ مثلاً کیف فیزیکی که درآمد می‌گذارید و مصرف می‌کنید، خرید می‌کنید، دوباره بر‌می‌گردی می‌بینی هزار یا دو هزار افغانی گم است؛ اصلاً معلوم نیست کجا مصرف کردید، فکر می‌کنید پول تان گم شده است. این برنامه از این طور مشکلات جلوگیری می‌کند و درآمد را ثبت کرده، آفلاین کار می‌کند. من خودم با همین مشکل روبه‌رو شده بودم و پولم را مدیریت نمی‌توانستم؛ این ایده در ذهنم آمد.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
عبدالرحمان پوپل ۲۷ساله، باشنده‌ی کندز که نیز مدرک کارشناسی از رشته‌ی کمیپوترساینس دارد، نرم‌افزار «ایگزیکت» را ایجاد کرده است که در کارهای حسابداری و مالی به صرافان و انبارداران کاربرد دارد و حتا در کشورهای همسایه و فراتر از آن مورد استفاده قرار گرفته است. این نرم‌افزار، توانسته است زمان انجام معاملات را از چند دقیقه به چند ثانیه کاهش دهد.
عبدالرحمان پوپل، می‌گوید: «زمانی که به من از طرف فامیل حواله می‌آمد، پیش صراف‌ها می‌رفتم تا حواله را اجرا کنند؛ بسیار زیاد وقت را می‌گرفت، باز همان زمان با شماری از صرافان صحبت کردم که سیستم حسابداری بسازیم که کار تان و حواله‌های تان کمپیوتری شود و بعد از فراغت، در قدم نخست به ساخت این سیستم اقدام کردم؛ بعداً از صرافان طرح گرفتم؛ در قدم دوم برای شان دیزاین کردم. در قدم سوم، همین سافت‌ویر/نرم‌افزار را ایجاد کردم و بعد در مارکت کشیدم.»
او می‌افزاید که با استفاده از این نرم‌افزار، کاربران می‌توانند کارهای حسابداری خود را به راحتی از طریق گوشی‌های هم‌راه و کمپیوترهای خود بررسی کنند. «به هر صراف که وصل کرده‌ام، کارش آسان‌تر شده؛ کارهایی که در یک هفته و در یک ماه انجام می‌دادند، حالا در یک روز انجام می‌دهند. اگر قبلاً در ۱۰ دقیقه یک حواله را انجام می‌دادند، حالا در یک دقیقه انجام می‌دهند. یا گدام‌دار که از این سیستم استفاده می‌کند، هر دقیقه می‌فهمد که چه قدر در گدام مال داریم؛ چه قدر فروخته‌ایم؛ همین طور اگر نفر در تانک تیل است، برایش هر دقیقه معلوم است که در کدام پایه چه قدر تیل وجود دارد.»
این جوان مبتکر، افزون بر طراحی نرم‌افزار حسابداری، دو اپلیکیشن به نام‌های «قاموس» و «کلام» نیز طراحی کرده که تا کنون بیش از ۱۰۰ هزار دانلود داشته است. این اپلیکیشن‌ها، برای یادگیری زبان انگلیسی طراحی شده اند. او می‌گوید که طرح دیگری در دست دارد و هدف آن تأثیرگذاری در حوزه‌ی سلامت و بهبود روندهای درمانی است.
عبدالرحمان، تأکید می‌کند: «اپلیکیشن‌هایی که طراحی کرده‌ام، قاموس و کلام است که محصلان، زبان انگلیسی را درست یاد بگیرند. طرح دیگری در بخش صحت برای داکتران/پزشکان است تا بتوانند نسخه‌های خود را توسط این سیستم نوشته کنند و همین مریض‌های شان که به بار دوم نزد شان مراجعه می‌کنند، بدانند در بار قبل چه نسخه برای شان داده شده و این بار چه دوا برای شان داده شود و هم‌چنان در لابراتوار/آزمایش‌گاه برای شان معلوم می‌شود کدام تست‌ها را انجام داده اند و در دواخانه‌ها می‌فهمند چه قدر فروشات داشته اند و کدام ادویه تاریخ انقضای شان نزدیک است؛ چه قدر نقص کردند و چه قدر فایده کردند.»
در همین حال، اقبال احمدی ۲۲ساله، باشنده‌ی پروان که مدرک کارشناسی کمپیوترساینس دارد، اپلیکیشنی برای یادگیری زبان «دری» به کودکان طراحی کرده است. با این حال، به دلیل مشکلات در ایجاد حساب بانکی و کم‌بود منابع مالی، نتوانسته است آن را در پلتفرم‌های بین‌المللی منتشر کند.
او می‌گوید: «یک اپلیکیشن به زبان دری برای غیر دری‌زبانان است؛ به خصوص به اطفال دیگر هم‌وطنان ما که خارج از کشور هستند، بیشتر از هم‌وطنان ما که در خارج کشور هستند، اطفال شان نمی‌توانند زبان مادری شان را درست یاد بگیرند. چالش‌هایی که در این پیدا شد، نتوانستم اپلیکیشن را نشر کنم؛ به خاطری که اکونت‌های بانکی در دست‌رس نبود و هم‌چنان پول کافی به خاطر ساختن پلی‌استور نبود.»
از سوی دیگر، ارشاداحمد هاشم‌زی، استاد و رییس دانشکده‌ی کمپیوترساینس دانش‌گاه پولیتخنیک کابل، از افزایش قدرت خلاقیت دانش‌جویان این رشته برای ایجاد نرم‌افزارها و اپلیکیشین‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید که برای ارتقای ظرفیت دانش‌جویان، رقابت‌هایی در سطح دانش‌گاه راه‌اندازی می‌شود که در نتیجه‌ی همین رقابت‌ها، برخی از دانش‌جویان اپلیکیشن‌هایی ساخته اند که در سطح ملی و بین‌المللی کاربرد دارد.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
او می‌افزاید: «در دانش‌گاه پولیتخنیک برای تشویق دانش‌جویان برنامه‌ها و مسابقات برای برنامه‌نویسی و ساختن سافت‌ویر به راه انداخته می‌شود؛ توسط دانش‌جویان دانش‌گاه پولیتخنیک سافت‌ویرهای زیادی طراحی شده است؛ مانند ساختن اپلیکیشن برای مکاتب و دانش‌گاه‌های خصوصی و همین گونه در حوزه‌ی صحت و موارد دیگر اپلیکیشن ساخته اند.»
کارشناسان حوزه‌ی فن‌آوری، باورمند اند که توسعه‌ی زیرساخت‌ها و پشتیبانی از استارتاپ‌ها می‌تواند مسیر پیش‌رفت جوانان را در افغانستان در عرصه‌ی فن‌آوری هموار کند. فراهم‌سازی اینترنت پرسرعت و ارزان، ایجاد مرکزهای آموزشی تخصصی و پشتیبانی قانونی از مالکیت فکری، از جمله اقداماتی اند که می‌تواند به موفقیت بیشتر این جوانان کمک کند.
قریب آرین، کارشناس حوزه‌ی فن‌آوری، می‌گوید: «حکومت می‌تواند با فراهم‌کردن زمینه‌ی مناسب، نقش کلیدی در توسعه‌ی اپلیکیشن‌ها ایفا کند؛ این شامل ایجاد زیرساخت‌های پیش‌رفته، فن‌آوری سهم‌سازی اینترنت پرسرعت و ارزان، ایجاد مراکز برای کارآفرینان، حمایت قانونی از مالکیت فکری است و هم‌چنان از طریق حمایت و سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و ایجاد تسهیلات مالی از استارتاپ‌های فعال حمایت کنند.»
گفتنی است که این پیش‌رفت‌ها در عرصه‌ی فن‌آوری توسط جوانان در حالی صورت گرفته است که بسیاری از شهروندان از دست‌رسی به برق پایدار، اینترنت پرسرعت و خدمات اینترنتی با هزینه‌ی مناسب، محروم اند. افزون بر این، باشندگان مناطق دورافتاده حتا به خدمات مخابراتی و برق مقطعی نیز دست‌رسی ندارند.
