۱۷ خبرنگار زن افغان که اکنون در ایران و پاکستان به سر می‌برند، در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گویند که در وضعیت رقت‌بار و با آینده‌ی ناروشن در این کشورها زندگی می‌کنند. این خبرنگاران زن، می‌افزایند که پس از تحولات اخیر در کشور اقدام به مهاجرت کرده اند. از میان این ۱۷ خبرنگار، ۱۳ تن آن‌ها در پاکستان و چهار تن دیگر در ایران به سر می‌برند.
بر اساس یافته‌های سلام‌وطندار، از میان خبرنگاران زن که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده است، تنها دو تن شان سرگرم کار در رسانه‌های «دویچه‌وله» و «افغانستان اینترنشنال» هستند. دو تن دیگر سرگرم شغل آزاد و ۱۳ تن دیگر آن‌ها بی‌کار اند؛ اما همه‌ی آنان از وضعیت دشوار اقتصادی شان در این دو کشور شکایت دارند.
مینه اکبری، یک تن از این خبرنگاران، می‌گوید: «فعلاً که من در پاکستان آمده‌ام، یک دو سال شد که خون دل خورده می‌روم. این جا به افغان‌ها بسیار زیاد مشکلات است از جمله اگر یک چیز به ۱۰۰۰ کلدار پاکستانی باشد، سر افغان‌ها به ۱۰۰۰۰ کلدار می‌فروشند.»
فرشته، یک تن دیگر از این خبرنگاران، نیز می‌گوید: «آن چنانی که باید باشد، این جا امکانات نیست که ما از آن بهره‌مند شویم و زندگی خوبی داشته باشیم. مشکلات و چالش‌هایی که ما با آن روبه‌رو هستیم، یکی این است که این جا قیمتی زیاد است، کرایه زیاد قیمت است، خرج و خوراک و همه چیز. به بسیار مجبوریت افغان‌هایی که مثل خودم است، زندگی شان را سپری می‌کنند.»
از میان ۱۷ خبرنگار زن که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده است، ۱۶ تن آنان از بی‌سرنوشتی و آینده‌ی ناروشن شان نیز شکایت دارند. آن‌ها، از نهادهای بین‌المللی گلایه می‌کنند و می‌گویند با وجود این که با آنان وعده‌ی همکاری و اسکان در یکی از کشورهای مقصد داده شده؛ اما به پرونده‌های مهاجرتی آنان هیچ توجه جدی نشده است.
مرسل (نام مستعار)، یکی از خبرنگاران زن، می‌گوید با این که پنج سال در رسانه‌های مختلف از جمله «رادیو کلید»، «روزنامه‌ی صبح کابل» و تلویزیون خصوصی «طلوع‌نیوز» کار کرده؛ اما پس از تغییر نظام مهاجر شده است و هشت ماه می‌شود که در پاکستان به سر می‌برد.
مرسل می‌افزاید که اکنون در پاکستان در خواب‌گاه دانش‌جویی زندگی می‌کند و با مشکلات اقتصادی، مشکلات روحی_روانی و بی‌سرنوشتی روبه‌رو است. او چنین می‌گوید: «این جا کار، زندگی، هیچ چیزی وجود ندارد. افغان‌ها این جا کار پیدا نمی‌توانند و تضمین به ادامه‌ی زندگی در پاکستان وجود ندارد؛ به همین دلیل ما در یک بلاتکلیفی قرار داریم، آینده‌ی ما مبهم است؛ چون معلوم نیست به کدام کشور برویم.»
این خبرنگاران زن، می‌گویند با این که نهادهای بین‌المللی وعده‌ی همکاری و پیش‌برد پرونده‌های مهاجرتی به خبرنگاران زن افغان را داده اند؛ اما با گذشت ماه‌ها هیچ توجه جدی به پرونده‌های مهاجرتی آن‌ها نشده و در این بخش از سوی این نهاد‌ها کندکاری صورت گرفته است.
سلام‌وطندار را در شبکه‌ی «ایکس» دنبال کنید
صدیقه احمدی (نام مستعار)، یک تن از خبرنگاران، می‌گوید: «خواست من از جامعه‌ی جهانی این است که پرونده‌های ما را به بررسی بگیرد و سریع‌تر اقدام بکند.»
ناهید عسکری، یک تن دیگر از خبرنگاران، نیز می‌گوید: «خواست ما از جامعه‌ی جهانی این است که به پرونده‌های مهاجرتی خبرنگاران و فعالین مدنی به خصوص زنان، اولویت بدهد تا هرچه زودتر از این مشکلات نجات پیدا کنیم. هرچند پرونده‌ی من پیش‌رفت هم نداشته است، می‌خواهم از طریق رسانه‌ی شما صدای خود را بکشم و از جامعه‌ی جهانی بخواهم صدای ما را بشنود، به خواست ما توجه کند و به ما اولویت بدهد.»
مرضیه حفیظی که ۱۲ سال با تلویزیون‌های خصوصی «یک»، «آریانا»، «طلوع‌نیوز» و رادیو بیان، در افغانستان کار کرده است، می‌گوید که هشت ماه پس از تحولات اخیر، کشور را ترک کرد و اکنون در پاکستان زندگی می‌کند. او می‌افزاید که اکنون در بی‌سرنوشتی قرار دارد و با مشکلاتی که گریبان‌گیر او و خانواده‌اش شده، آینده‌ی خود را نیز مبهم می‌داند.
مرضیه تأکید می‌کند: «از ابعاد مختلف سر افغان‌ها فشار وارد می‌کنند؛ قیمتی این جا به اوج خود رسیده؛ پرونده‌های ما بدون این که تعقیب شود، متوقف شده است. متأسفانه ما با تمام این مشکلات فعلاً مواجه هستیم.»
از میان این خبرنگاران زن، ۱۰ تن آن‌ها می‌گویند که در تمدید ویزا در این کشورها با چالش روبه‌رو شده اند و با تلاش‌های مداوم نمی‌توانند ویزای خود را تمدید کنند. آن‌ها، می‌افزایند که گواه اخراج اجباری شهروندان افغانستان از ایران و پاکستان اند که شماری از خبرنگاران نیز در این میان شامل اند.
مینا رحمانی، خبرنگار افغان که در پاکستان زندگی می‌کند، در این باره چنین می‌گوید: «با مشکلات خیلی جدی روبه‌رو هستم از قبیل ویزا. زمان ویزای ما ختم است، اپلای/درخواست کرده بودم، دوباره ویزای ما ریجکت می‌شود. مشکل دیگر این است که به خانم‌ها خانه نمی‌دهند، افغان‌ها را بیرون می‌کنند.»
ذکیه علی‌زاده، دیگر خبرنگار افغان که در ایران به سر می‌برد، نیز در این باره چنین می‌گوید: «قانونی زندگی کرده نمی‌توانیم؛ چون ما با ویزای سیاحتی آمده‌ایم. حالا زمان کمی به تمام‌شدن وقت ویزای ما مانده است؛ ویزای ما که زمانش تمام شود، به ما ویزا نمی‌دهند و ما کامل نگران این هستیم که چه کنیم.»
ظریف کریمی، مسئول نهاد پشتیبان رسانه‌های آزاد افغانستان (نی)، می‌گوید که پس از تغییر نظام در افغانستان، قشر خبرنگار به ویژه خبرنگاران زن، به شدت آسیب دیده و بیش از ۹۰ درصد خبرنگاران زن وظیفه‌های شان را از دست داده اند.
او می‌افزاید که در نظام گذشته نزدیک به ۴۰۰۰ خبرنگار زن سرگرم کار در رسانه‌های مختلف بودند که از این میان، اکنون فقط ۱۰۰۰ خبرنگار زن سرگرم کار در رسانه‌ها اند. به گفته‌ی او، در ۲۰ ولایت هیچ خبرنگار زن فعالیت ندارند و با وضعیت دشوار اقتصادی روبه‌رو شده اند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
مسئول نی، تأکید می‌کند: «تحت شرایط بسیار حاد و سخت کار خبرنگاری را به پیش می‌برند. در کنار آن، یک سری مشکلات از سوی رسانه‌ها و حتا فامیل‌های شان باعث شده که دیگر نتوانند به کار خبرنگاری ادامه بدهند. در کنار این همه موارد، مشکلات اقتصادی خبرنگاران زن، یک چالش جدی است.»
از سویی هم، حجت‌الله مجددی، رییس انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان، می‌گوید که بی‌کاری خبرنگاران زن پس از تحولات اخیر در کشور، سبب شد که شماری از آن‌ها اقدام به مهاجرت کنند. او، وضعیت خبرنگاران زن در ایران و پاکستان را، رقت‌بار می‌داند و می‌افزاید که آنان در شرایط نامناسبی زندگی می‌کنند.
شماری از فعالان حقوق زن، نیز وضعیت خبرنگاران زن افغان در ایران و پاکستان را رقت‌بار می‌دانند و می‌گویند که این خبرنگاران اکنون در بی‌سرنوشتی و بلاتکلیفی قرار دارند. آن‌ها، می‌افزایند که جامعه‌ی جهانی و نهادهای بین‌المللی، توجه جدی به خبرنگاران زن و وضعیت و شرایط آنان در ایران و پاکستان، ندارند.
محجوبه حبیبی، فعال حقوق زن، می‌گوید: «مهاجرت‌های اجباری، مهاجرت‌هایی که هیچ وقت دل‌خواه نبوده، همه‌اش اجباری بوده است و در این مهاجرت‌ها متأسفانه این خانم‌های خبرنگار ما که در کشورهای دوم به سر می‌برند یا فعالین حقوق بشر ما هم که در کشورهای دوم در بسیار بلاتکلیفی به سر می‌برند. نهادهای حقوق‌بشری هیچ توجه ندارند، جامعه‌ی جهانی هیچ نگاهی ندارد.»
لینا، دیگر فعال حقوق زن، نیز می‌گوید: «خبرنگاران در کشورهای پاکستان و ایران در وضعیت خیلی دشواری قرار دارند، در وضعیت بی‌سرنوشتی قرار دارند که هر لحظه تهدید به اخراج می‌شوند.»
با این حال، عبدالقدیم ویار، سرپرست کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران افغان، می‌گوید که آمار دقیق از شمار خبرنگاران زن افغان در ایران و پاکستان ندارند؛ اما دلیل مهاجرت این خبرنگاران را بی‌کاری می‌داند و می‌افزاید که افزایش مشکلات اقتصادی و متوقف‌شدن کار شماری از رسانه‌ها، سبب مهاجرت این خبرنگاران شده است.
او تأیید می‌کند که خبرنگاران زن با مشکلات بسیار از جمله تمام‌شدن زمان ویزا، اقامت و پیش‌رفت‌نکردن پرونده‌های مهاجرتی یا انتقال آنان به کشور مقصد، روبه‌رو اند. آقای ویار، می‌افزاید: «متأسفانه در کشورهای ایران و پاکستان مشکلات زیاد است. آن‌ها [خبرنگاران زن] در انتظار ویزا و در انتظار پیش‌رفت کارهای شان اند که به کشورهای مقصد می‌خواهند برسند. طبعاً مشکلات زیاد است؛ مشکلات ویزا، اقامت، عدم پروسه‌ی انتقال شان است که بعضی‌های شان وعده گرفته اند؛ اما روندش کند پیش می‌رود و سریع نیست.»
خواستیم در پیوند به شمار خبرنگاران زن فعال در افغانستان و افزایش یا کاهش حضور آنان در رسانه‌های کشور، دیدگاه مسئولان وزارت اطلاعات‌وفرهنگ را داشته باشیم؛ اما موفق نشدیم.
