سلام‌وطندار در این گزارش با ۲۸ زن در هفت ولایت گفت‌وگو کرده است و بیشتر آن‌ها میگویند که توشیح قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، آن‌ها را نگران کرده است. در این میان، شماری از دختران و زنانی که کارمند اند، میگویند که اجرایی‌شدن این قانون می‌تواند آن‌ها و اعضای خانواده‌های شان را با مشکلات اقتصادی روبهرو کند.
در این گزارش، ۱۰ زن از کابل و سه-سه زن و دختر از کندز، ننگرهار، جوزجان، فاریاب، بدخشان و کاپیسا اشتراک کرده اند. در ماده‌ی ۱۳ قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر آمده که پوشاندن تمام بدن زن لازمی است و پنهان‌کردن صورت آنان به دلیل ترس از «فتنه» و صدای شان، جزو عورت است. هم‌چنان، انتقال زنان عاقل و بالغ بی‌محرم شرعی از سوی رانندگان منع شده است.
قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، در ۱۰ اسد ۱۴۰۳ در چهار فصل و ۳۵ ماده پس از تدوین و توشیح، پخش شده است. شماری از زنان و دختران در افغانستان، این قانون را افزایش محدودیت‌ها بر زنان عنوان کرده اند.
زرمینه و مستوره، باشندگان ننگرهار، میگویند که پس از توشیح قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، به دلیل ترسی که این قانون ایجاد کرده است، از خانه بیرون نمی‌شوند.
زرمینه، میگوید: «برای آینده اصلاً امیدواری ندارم؛ پوهنتون/دانش‌گاه، مکتب و وظیفه هم بند است. با این قانون جدید که توشیح شده، بسیار ناامید شدم؛ با مشکلات زیاد روانی دچار شدم.»
مستوره، نیز میگوید: «بسیار ناامید شدم و از زندگی خود سیر آمدم؛ چون قیودات روزبهروز زیاد شده می‌رود و تأثیر منفی را بر ذهن و روح‌وروان ما گذاشته است.»
شماری از زنان شاغل، نیز با نگرانی از توشیح قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، میگویند که توشیح این قانون فضای زندگی را به آنان تنگ‌تر کرده و سبب ترس ازدست‌دادن وظیفه‌ی شان شده است.
سمیرا، آموزگار در یک مکتب دولتی در کندز و مدینه، قابله در یکی از شفاخانه‌‌ها در کابل، میگویند که اجرایی‌شدن این قانون سبب بی‌کاری، ناداری و مهاجرت شهروندان می‌شود.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
سمیرا، میگوید: «من یک مادر هستم و یک زن بیوه که شوهرم فوت کرده است. از وقتی که در باره‌ی این قانون شنیدم و خبر شدم، بسیار نگران شدم. ما خانم‌ها توقع داریم که روزبهروز وضعیت مردم را درک و به خاطر بی‌کاری، فقر و مهاجرت‌ها زمینه‌ی کار را مساعد بکنند؛ اما متأسفانه روزبهروز قانون و قیود این‌ها افزایش پیدا می‌کند.»
مدینه، نیز میگوید: «قوانین جدیدی که امارت اسلامی وضع کرده، واقعاً جای نگرانی است؛ به همه‌ی ما مشکلات زیادی به بار آورده است. البته ما امید داشتیم که در همین زودی‌ها دروازه‌های مکتب‌ها و دانش‌گاه‌ها به روی دختران باز شود؛ اما متأسفانه این کاری که این‌ها انجام دادند، برای آینده هیچ امیدی به ما نگذاشتند و همه‌ی ما را ناراحت کردند. از لحاظ روحی و روانی بر ما تأثیر منفی گذاشته است.»
شماری دیگر از زنان، توشیح و اجرایی‌شدن قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر را، سبب محدودشدن جدی حقوق اساسی شان عنوان می‌کنند.
مریم، باشنده‌ی کندز و آمنه فیضی، باشنده‌ی تخار، میگویند که اجرایی‌شدن این قانون سبب می‌شود زنان حق آزادی، تحصیل، کارکردن و حضور در جامعه را از دست بدهند.
مریم، میگوید: «خلاصه این که قانون‌هایی که این‌ها می‌مانند، روزبهروز شرایط زندگی و شرایط زنده‌بودن را به ما سخت می‌کند.»
آمنه فیضی، نیز میگوید: «قانون من به معنای محدودشدن آزادی من است و در حرفه و شغلی که دارم، باعث شده که سطح تدریسی من ضعیف‌تر شود؛ حتا باعث شده که به ادامه‌ی کارم در چنین شرایطی پایان بدهم و از کارکردن دست بردارم. ترس بالای سلامتی من تأثیر گذاشته و اگر در خانه باشم، باعث ترس و استرس من شده است.»
مریم، دانش‌آموز و فاطمه، دانش‌جو، باشندگان بدخشان که هر دو از ادامه‌ی تحصیل باز مانده اند، با نگرانی از آینده‌ی شان میگویند.
مریم میگوید: «صنف نهم مکتب بودم که مکتب‌ها به روی ما بسته شد. فعلاً در خانه بی‌کار هستم. … حق آزادی و حق زندگی را از ما گرفتند؛ حق تحصیل را از ما گرفتند و ما هیچ امیدی نداریم.»
فاطمه، نیز میگوید: «محصل سال دوم دانش‌گاه بدخشان بودم و بعد از این که امارت اسلامی وارد افغانستان شد، بعد از یک سال درب دانش‌گاه‌ها و مکتب‌ها به روی ماها بسته شد و ما واقعاً دیگر از لحاظی روحی صدمه‌ی شدیدی را دیدیم و همین باعث شد که ما به تکلیف روحی مبتلا شویم.»
بر اساس قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، محتسبان امربه‌معروف در کنار دیگر مکلفیت‌ها، صلاحیت دارند کسانی که از این قانون سرپیچی می‌کنند را توصیه کرده، تعزیرات مالی و از یک ساعت تا سه روز در زندان‌های عمومی نگه‌داری کنند و در نهایت جزایی که از سوی محتسب مناسب دانسته می‌شود، بر آن‌ها تطبیق شود.
شماری از فعالان حقوق زن، میگویند که قانون امربه‌معروف سبب افزایش محدودیت‌ها بر زنان شده و ترس آن می‌رود که بر اساس این قانون، زنان شاغل توانایی تأمین نیازهای خانواده‌های شان را از دست بدهند.
پروانه بارکزی، فعال حقوق زن، به سلام‌وطندار میگوید: «این قیودات که روزبهروز زیاد می‌شود و حتا صدای شان ممنوع شده، بسیار مشکل‌ساز است و خانم‌ها را ناامید می‌کند و نیاز است که خانم‌ها کار کنند و نفقه‌ی فامیل خود را برآورده کنند.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
راشد صدیقی، جامعه‌شناس، در باره‌ی توشیح قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، میگوید که با توجه به اصول جامعه‌شناسی، تطبیق قانون نباید به گونه‌ی استبدادی باشد.
او می‌افزاید: «اگر ما قانون را بخواهیم به شکل استبدادی تطبیق بکنیم، باز از اصول و چارچوب اسلام بیرون می‌شود؛ ولی همین مسائل در زمان پیامبر ص بوده و حجاب مراعات شده. بحث نامحرم در آن زمانه بوده؛ ولی بحث نوعیت تطبیق این گونه نبوده و برایش شرط و عکس‌العمل جدی هم نبوده. … قانونی که توشیح شده، مشکل دینی و اجتماعی ندارد.»
همین گونه، هیبت‌الله ابراهیم‌خیل، روان‌شناس، نیز میگوید که به لحاظ روانی، قیدگیری و سخت‌گیری باعث مشکلات زیاد روانی شده و سبب افزایش جرایم و قانون‌شکنی در جامعه می‌شود. «در کل، قیدگیری زیاد از لحاظ روان‌شناسی باعث تأثیرات منفی می‌شود و به مشکلات روانی خصوصاً افسردگی مبتلا می‌شود و باعث ناامیدی می‌شود و فرد مجبور می‌شود خودکشی کند و کارهای خلاف را انجام بدهد.»
در همین حال، یکی از عالمان دین که نمی‌خواهد در گزارش نامی از او برده شود، میگوید که در باره‌ی صدا و پوشاندن چهره‌ی زن در اسلام دیدگاه‌های مختلف وجود دارد. او، تأکید می‌کند که صدای زن به صورت عموم عورت نیست و زنان بی‌سرپرست نیز می‌توانند با حفظ حجاب و شریعت برای رفع نیازمندی‌های شان بی‌محرم شرعی از خانه بیرون شوند.
این عالم دین، می‌افزاید: «حجاب به معنای پرده‌پوش‌کردن زن و در تاریکی قراردادن زن نیست؛ بل که حریم عزت است بین زن و مرد اجنبی در فضای اجتماعی. زن در صورتی که سرپرست داشته باشد، بیوه، مسکین و بی‌سرپرست نباشد، بهتر است و امر پیغمبر است که با محرم شرعی به سفرهای طولانی و شرعی برود. اما اگر سرپرست نداشت، با حفظ حجاب و عزتش جهت رفع مشکلات می‌تواند بیرون برود و صدای عشوه‌آمیز و تحریک‌کننده‌ی زن که با ناز و کرشمه سخن بگوید، عورت است.»
قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر، روز پنج‌شنبه‌‌ی هفته‌ی گذشته پخش شد و پس از واکنش‌ها در برابر آن، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست، در حساب کاربری اکس خود نوشت که نگرانی‌ها در باره‌ی اجرایی‌شدن قانون امربه‌معروف و نهیازمنکر بی‌اساس است و نمی‌تواند بر موقف امارت اسلامی تأثیری بگذارد. مجاهد افزود: «اگر کدام غیرمسلم در رابطه به این قوانین نگرانی دارد و آن را رد می‌کند، نخست باید خود را از قوانین اسلامی آگاه کند و به ارزش‌های اسلامی احترام بگذارد.»
سخنگوی حکومت سرپرست، تأکید کرد که امارت اسلامی اعتراض‌ها در باره‌ی شریعت اسلامی را «گستاخی» می‌داند. تلاش کردیم پاسخ وزارت امربه‌معروف و نهیازمنکر را در باره‌ی نگرانی‌های زنان از تطبیق این قانون داشته باشیم؛ اما موفق نشدیم.
وضع محدودیت بر زندگی کاری، آموزشی و تحصیلی زنان در بیشتر از سه سال گذشته، سبب شده است که زنان و دختران با مشکلات اقتصادی و دیگر مشکلات روبهرو شوند.
