در حالی که غذا، مسکن، دارو و آموزش، از نیازهای اساسی انسان است؛ اما شماری از زنان روستانشین به این امکانات دست‌رسی ندارند یا دست‌رسی محدود دارند.
از میان ۲۰ زن در فاریاب، تخار، کندز، جوزجان، سرپل، بامیان، ننگرهار و کاپیسا که سلام‌وطندار با آن‌ها گفت‌وگو کرده است، ۱۵ تن آن‌ها می‌گویند که به امکانات صحی، آموزشی، تفریحی و آب آشامیدنی در محل زندگی شان دست‌رسی ندارند و پنج تن دیگر به این امکانات دست‌رسی محدود دارند.
بیشتر گفت‌وگوشوندگان در این گزارش، از دست‌رسی‌نداشتن به خدمات صحی و آموزشی در محل زندگی شان شکایت دارند.
زحل، باشنده‌ی منطقه‌ی «علی‌آباد» روستای «ارچی» کندز و خدیجه، باشنده‌ی روستای «نکرآباد» شهر شبرغان، مرکز جوزجان که هر دو مادر دو فرزند اند، از دست‌رسی‌نداشتن به امکانات صحی و آموزشی در روستاهای شان شکایت دارند.
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
زحل، می‌گوید: «به خدمات صحی و آموزشی دست‌رسی نداریم. بنابر این که حکومت تغییر کرد، حتا به نیازهای اولیه مانند خوراک و پوشاک دست‌رسی زیاد نداریم. در قریه‌ی ما، در قسمت صحی هم دست‌رسی کامل نداریم؛ کم‌بود داکتر/پزشک است.»
خدیجه نیز می‌گوید: «مشکلات زیاد است؛ راه ما دور است؛ مصرف و کرایه‌ی ما زیاد میشود و دست‌رسی ما به هر چیز کامل نیست. جای تفریح نداریم. در بخش صحت یک کلینیک داریم که آن هم مشکل دارد؛ داکتر ندارد. مشکل اقتصادی هم زیاد است.»
شماری از زنان در این گزارش، نبود کلینیک‌های صحی در روستاهای شان را تهدیدی در برابر سلامتی زنان می‌خوانند و می‌گویند که در شماری از ولسوالی‌ها به دلیل نبود مرکزهای درمانی، زنان در هنگام زایمان کودک شان را از دست می‌دهند.
بصیره، باشنده‌ی روستای «چشمه‌تاق» ولسوالی چال تخار، در این باره می‌گوید: «در قریه‌ی چشمه‌تاق ولسوالی چال کلینیک نیست؛ شفاخانه نیست؛ سرک‌هایش درست نیست؛ آب درست ندارد. یگان زن که حامله باشد و مریض شود یا طفل‌های شان مریض شود، تا سر مرکب ولسوالی‌به‌ولسوالی کوه‌به‌کوه قریه‌به‌قریه یا به شهر می‌برند، در مسیر راه یا مریض را از دست می‌دهیم یا طفل را یا هم مادر فوت می‌کند.»
پلوشه، باشنده‌ی روستای «آق‌مسجد» شهر تالقان، مرکز تخار، نیز در این باره می‌گوید: «ما نه کلینیک داریم و نه مکتب درست؛ خواروزار هستیم. وقتی که ما یک مریض داریم، مجبور می‌شویم به مرکز انتقال بدهیم تا در آن جا برسیم، مریض ما از بین می‌رود. ما زیاد جگرخون و پریشان هستیم؛ بزرگان قوم که هیچ توجه ندارند.»
افزون بر دست‌رسی‌نداشتن به مرکزهای درمانی، شماری از زنان گفت‌وگوشونده در این گزارش، از نبود شبکه‌ی توزیع آب در محل زندگی شان نیز شکایت دارند.
شیما، باشنده‌ی تخار، می‌گوید: «این جا نه کلینیک است و نه آب و نل است؛ یک چاه است که خشک شده و از خانه‌ی ما خیلی دور است. شکایت ما همین است که ما کلینیک نداریم؛ به ما کلینیک بسازند. ما آب صحی نداریم؛ نل آب بیاورند و به ما رسیدگی شود.»
زینب، دیگر باشنده‌ی تخار، نیز می‌گوید: «در منطقه‌ی ما نل و چاه‌های آب وجود ندارد و از راه دور آب می‌آوریم. راه دور است و آب را از جاهای دور می‌آوریم.»
با این حال، هستند زنانی که از زندگی در روستاها خوش‌حال اند و می‌گویند که به امکانات اساسی زندگی دست‌رسی دارند.
سمیرا، باشنده‌ی تخار که از زندگی در روستایش راضی است، می‌گوید: «بلی در قریه‌ای که ما زندگی می‌کنیم، مکتب‌ها وجود دارد؛ مرکز صحی است و بچه‌ها به مدرسه می‌روند.»
نفیسه، باشنده‌ی کاپیسا که از زندگی در روستایش راضی است، نیز می‌گوید: «شکر خوراک، پوشاک و مسکن داریم. شوهرم است؛ کلینیک است؛ مریض شویم می‌رویم؛ مردان خانه‌ی ما اجازه می‌دهند و راحت می‌رویم. الحمدلله زمین است، من هم کار می‌کنم در زمین و روزگار می‌گذرد.»
فعالان حقوق زن، به این باور اند که زنان در افغانستان همواره با چالش‌های جدی روبه‌رو اند و بیشتر آن‌ها به خدمات درمانی مورد نیاز شان دست‌رسی ندارند.
حمیرا فرهنگ‌یار، فعال حقوق زن، می‌گوید: «متأسفانه که زنان افغانستان دچار تمام مشکلات هستند و این مشکلات از سطح شهرها گرفته تا قریه‌ها این مشکلات روزافزون میشود. چنانچه شما شاهد هستید که آب صحی به صورت عموم در تمام مناطق افغانستان امسال محسوس نبود؛ عدم دست‌رسی زنان به خدمات صحی است که در قریه‌ها دست‌رسی زنان به خدمات صحی خیلی پایین است و مردم دست‌رسی ندارند.»
با این حال، مسئولان حکومت سرپرست، می‌گویند که در نزدیک به سه سال گذشته، امکانات درمانی زیادی در سراسر افغانستان به ویژه در روستاها به شهروندان فراهم شده است.
شرافت زمان امرخیل، سخن‌گوی وزارت صحت عامه‌ی حکومت سرپرست، می‌گوید که در نزدیک به سه سال گذشته، ۳۵۰ مرکز درمانی در سراسر افغانستان ایجاد شده که در نتیجه‌ی آن، مرگ زنان کاهش یافته است.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
او میافزاید: «قبل از حاکمیت امارت اسلامی، ۵۰ درصد مناطق افغانستان سفید بود و اکثریت مناطقی بود که در آن جا هیچ خدمات صحی وجود نداشت؛ اما بعد از حاکمیت امارت اسلامی ما توانستیم با ساختن ۳۵۰ مرکز خدمات صحی میزان مرگ‌ومیر را کاهش دهیم؛ نسبت به گذشته میزان مرگ‌ومیر کاهش یافته و روی این موضوع جدی کار می‌کنیم.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی حکومت سرپرست، می‌گوید که تا اندازه‌ی زیادی امکانات در روستاها وجود دارد و در بیشتر مناطق دوردست پزشکان زن استخدام شده اند و حکومت سرپرست تلاش دارد تا در آینده‌ها امکانات بیش‌تری را به زنان روستانشین فراهم کند.
او میافزاید: «امکاناتی که در دهات وجود دارد، تا حد توان تمویل شده است و در بیشتر ولایت‌ها کلینیک‌ها بیشتر شده است. بعد از آمدن امارت اسلامی، کلینیک‌ها بیشتر شده و ساحات محروم هم است و داکتران زن هم استخدام شده اند. اگرچه بسنده نیست؛ چون اقتصاد ضعیف است و باید حکومت پلان‌های خود را داشته باشد.»
محدودیت دست‌رسی به خدمات بهداشتی و آموزشی و نداشتن امنیت غذایی، از دیر باز به این سو، یکی از چالش‌های اساسی در برابر سلامت و رفاه شهروندان به ویژه زنان است که در این میان، زنان روستانشین را بیشتر آسیب‌پذیر کرده است.
