وقتی پا به موزیم کوچک اما سرشار از گنجینههای ارزشمند ریاست اطلاعاتوفرهنگ غور میگذاری، مجموعهای از اثرهای تاریخی و باستانی پیش رویت قرار میگیرد که از بخشهای مختلف این ولایت گردآوری شده است؛ از ظرفهای سفالی و سکههای کهن گرفته تا پیکرهها و ابزارهایی که هر کدام روایتگر بخشی از تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین است.
به گفتهی مسئولان این موزیم، اثرهای نگهداریشده، به دورههای غوریان، کوشانیان، تیموریان و ساسانیان تعلق دارد. در میان این مجموعه، آثار مربوط به دورهی غوریان جایگاه ویژهای دارد؛ از جمله ۶۰ سکهی طلا و دو پیکرهی فلزی پرنده که از ارزشمندترین داراییهای این موزیم به شمار میرود.
مسئولان ریاست اطلاعاتوفرهنگ غور، میگویند که همهی این اثرها پس از رویکارآمدن امارت اسلامی و عمدتاً از ساحتهای باستانی به ویژه ولسوالی اللهیار و اطراف منار جام، به دست آمده و به موزیم منتقل شده است.
عبدالباقی حزبالله، مدیر موزیم ریاست اطلاعاتوفرهنگ غور، در رابطه به موزیم، میگوید: «این مجموعه شامل سکههاییست که در گذشته به عنوان پول استفاده میکردند و همچنان کاسهها، دیگها و قابهایی از جنس برنج و مس که بیشتر آنها به دورهی غوریان برمیگردد.» به گفتهی حزبالله، اثرهای نگهداریشده در موزیم غور، ۶۰۰ تا ۹۰۰ سال پیشینه دارد و بر روی هر سکه و شی، خطها و نشانههایی از دورههای تاریخی مختلف حک شده است؛ نشانههایی که هویت تاریخی این اثرها را بازتاب میدهد و بیانگر کاربرد اقتصادی، فرهنگی و مذهبی آنها در گذشته است.
مدیر موزیم اطلاعاتوفرهنگ غور، میافزاید: «به روی برخی سکهها که کلمات مبارک یا بسمالله الرحمن الرحیم حک شده، خط کوفی دیده میشود که مربوط به دورهی اسلامی است. همچنان بر روی بعضی سنگها خطوطی وجود دارد که به گفته باستانشناسان، از نوع عبری یا میخی است و هر حرف آن قابل رمزگشایی میباشد.»
حزبالله، میگوید که شماری از سکههای موجود در موزیم، نام پادشاهان غوری را در خود دارد و برخی دیگر با نقشهایی از معماری و نمادهای تاریخی آراسته شده است؛ اثرهایی که میتواند منبعی ارزشمند برای پژوهشگران تاریخ و باستانشناسی باشد.
عبدالباقی حزبالله با اشاره به شیوهی پاککاری اثرها در موزیم، میگوید: «در برخی قابها آیات و کلمات مبارک نوشته شده که با استفاده از مواد خاص توسط تیم باستانشناسی پاککاری میشود، بدون این که به جنس اصلی آسیب برسد. در این روند، مواد اضافی از بین میرود و مشخص میشود که خطها با نقرهکاری ساخته شدهاند.»
مدیر موزیم ریاست اطلاعاتوفرهنگ غور اما از کمبود امکانهای لازم برای نگهداری معیاری اثرهای تاریخی ابراز نگرانی کرده و میگوید که نبود تجهیزات محافظتی مناسب، تهدیدی جدی برای این داراییهای فرهنگی به شمار میرود.
شماری از باشندگان غور، با استقبال از گردآوری و نگهداری اثرهای تاریخی، میگویند که این گنجینهها میتواند تاریخ فراموششدهی این ولایت را احیا کند. آنها از حکومت محلی و نهادهای فرهنگی میخواهند تا در نگهداری این اثرها توجه جدیتری داشته باشند.
صوفی نعیم غوری، یکی از باشندگان غور که برای بازدید از موزیم آمده، میگوید: «این آثار نشان میدهد که مردم ما در گذشته از چه تمدن، هنر و دانشی برخوردار بودند. نیاز است یک موزیم معیاری و مجهز ساخته شود تا همه آثار کشفشده در آن جمعآوری، پاککاری، ترمیم و برای مردم به نمایش گذاشته شود.»
ظاهر زاهد، یکی دیگر از باشندگان غور، میگوید که نگهداری اثرهای باستانی در موزیم، میتواند از یک سو به معرفی پیشینهی فرهنگی کمک کند و در سوی دیگر، مانع قاچاق و ازبینرفتن این اثرها شود.
این باشندگان غور، انتظار دارند با همکاری وزارت اطلاعاتوفرهنگ امارت اسلامی و یونسکو، یک موزیم معیاری در غور ساخته شود تا اثرهای بهجامانده از دورههای مختلف تاریخی به گونهی درست نگهداری شود.
عبدالحی زعیم، رییس اطلاعاتوفرهنگ غور، میگوید که در همآهنگی با وزارت اطلاعاتوفرهنگ و نهادهای بینالمللی، به ویژه یونسکو، برنامههایی برای ایجاد یک موزیم معیاری و مجهز روی دست است.
او میافزاید: «چند روز پیش نمایندگان یونسکو به غور آمدند و در بارهی ساخت یک موزیم در کنار منار جام یا در شهر صحبت کردیم. هرچند تا هنوز تعمیر ساخته نشده، اما تلاش داریم یک موزیم مناسب برای نگهداری آثار تاریخی ایجاد کنیم.»
به گفتهی مسئولان ریاست اطلاعاتوفرهنگ غور، ایجاد یک موزیم بهروز میتواند زمینهی حفاظت علمی، نگهداری اصولی و نمایش بهتر اثرهای باستانی را فراهم کرده و نسلهای آینده را با میراث تاریخی این ولایت آشناتر کند.
اکنون، بیش از ۴۵۰ اثر باستانی از دورهها و تمدنهای مختلف به ویژه دورهی سلطنت غوریان، در موزیم این ولایت نگهداری میشود.
