۹ سنبلهی امسال، زمینلرزهای به بزرگی ۶.۲ درجهی ریشتر کنر را لرزاند که بر بنیاد معلومات موجود، در نتیجهی آن ۲۲۰۰ تن جان باختند، بیش از ۴۰۰۰ تن زخمی شدند و حدود ۸۰۰۰ خانه ویران شد. سلاموطندار سه ماه پس از این رویداد، به منظور بررسی وضعیت بهداشتی و میزان دسترسی آسیبدیدگان زمینلرزهی کنر به خدمات بهداشتی، نظرسنجیای را با اشتراک ۱۰۶۱ خانواده در ولسوالی سوکی کنر انجام داده است.
یافتههای این نظرسنجی، نشان میدهد که سه ماه پس از زمینلرزهی مرگبار در کنر، ۹۷.۴ درصد باشندگان نظرسنجیشده، نشانههای روانی دارند و ۶۸ درصد کودکان زیر پنج سال با سوءتغذیه و بیماری دستوپنجه نرم میکنند. از سویی هم، بیماریهای ناشی از آب آلوده، شایعترین مشکلات بهداشتی در میان آسیبدیدگان به شمار میرود. از میان ۱۰۶۱ خانواده، ۴۲ درصد از افراد با اسهال و استفراغ، ۱۴.۶ درصد با ترکیبی از بیماریهای مختلف، ۸.۴ درصد با تب و لرزه و ۹ درصد با مشکلات تنفسی، دستوپنجه نرم میکنند.
این در حالی است که ۶۱.۷ درصد خانوادهها در فضای باز و ۳۴.۹ درصد در خیمهها زندگی میکنند؛ وضعیتی که عاملهای اصلی گسترش بیماریها در میان خانوادههای آسیبدیده را نشان میدهد. یافتهها، نشان میدهد که ۳۲ درصد از آسیبدیدگان به خدمات نخستین درمانی دسترسی دارند که برای مقابله با بیماریها کافی نیست. در عین حال، ۲۷.۷ درصد دسترسی متوسط دارند و ۹.۸ درصد هیچ دسترسی به خدمات درمانی ندارند.
همین گونه، کوهستانیبودن ۹۴.۳ درصد مناطق سبب شده است که رسیدگی به موارد عاجل بهداشتی با تأخیر انجام شود. مداد دانشور، پزشک متخصص بیماریهای داخله، میگوید که دسترسی به موقع به خدمات نخستین درمانی میتواند از افزایش بیماریهای ثانوی مانند اسهالات، سوءتغذیه، کولرا و محرقه، در میان آسیبدیدگان پیشگیری کند.
این پزشک، میافزاید: «آسیب به زیرساختهای بهداشتی، سوءتغذیه و نبود مراقبتهای پیش و پس از ولادت و حمایتهای روانی، همه دلایلی روشن است برای اقدام فوری. اگر خدمات بهداشتی، مراقبتهای مادر و کودک، تغذیهی سالم و حمایت روانی فراهم نشود، پیامدهای بلندمدتی مشاهده خواهد شد. افزایش مرگومیر، سوءتغذیه، تأخیر در رشد کودکان، مشکلات روانی، کاهش امید به زندگی و آسیب به انسجام اجتماعی.»
سلامت مادر و کودک، نیز در این نظرسنجی بررسی شده است و یافتهها نشان میدهد که ۲۹.۸ درصد زنان باردار دسترسی محدود به مرکزهای درمانی دارند، ۴.۹ درصد زنان در خانه بدون امکانات و مراقبت ولادی زایمان کرده اند و ۷۸.۷ درصد کودکان زیر پنج سال بیمار، دچار سوءتغذیه یا هر دو هستند.
زرغونه محبت، پزشک متخصص نسایی_ولادی، میگوید که دسترسینداشتن به مرکزهای درمانی و نبود مراقبتهای پیش و پس از زایمان، میتوانند سبب ایجاد چالشهای کمخونی، بیماریهای عفونی نزد مادران، سقط جنین و حتا مرگ مادر و نوزاد شود. «اگر یک مادر مراقبتهای دوران بارداری و پس از زایمان را اخذ نکند، تهدید جدی به سلامت مادر و جنین میباشد که حتا میتواند منجر به مرگ شان شود. دسترسینداشتن به خدمات درمانی یا تأخیر در آن، زنان را در زمان بارداری و ولادت با کمخونی، ولادتهای پیش از وقت، سقط جنین و بیماریهای انتانی، روبهرو میکند.»
بر بنیاد نتیجهی نظرسنجی، شیوع اختلالهای روانی در میان خانوادههای آسیبدیده در سطح بحرانی قرار دارد. ۸۳.۳ درصد افراد تغییرهای روانی شدید را تجربه کرده اند و ۹۷.۴ درصد نشانههای روانی دارند.
لیلا عزیزی، روانشناس، میگوید که پس از وقوع رویدادهای طبیعی، مردم با ناخوشیهای روانی مانند اضطراب شدید، افسردگی، بیخوابی، استرس پس از سانحه، ترس مداوم و اختلالهای رفتاری، روبهرو میشوند و ارائهی حمایتهای رواندرمانی برای بازگشت سلامت روانی آسیبدیدگان، یک نیاز جدی است. «هنگامی که عزیزان خود را از دست میدهند، دچار سوگهای درازمدت میشوند. برای حمایت از این افراد اقدامات اولیهی روانشناسی است که باید رعایت شود؛ پس از حادثه نیازهای اولیهی زندگی شان باید برآورده شود و اگر روان شان بیشتر آسیب دیده بود، باید راهکارهای میانهی تخصصی پیش برده شود. جلسات گروهی برگزار و افرادی که بیشتر آسیب دیده، باید شناسایی شود. بعد باید جلسات درمانی برای شان برگزار شود.»
شرافتزمان امرخیل، سخنگوی وزارت صحت عامهی امارت اسلامی، در گفتوگو با سلاموطندار میگوید که هیچ گونه چالش جدی در ارائهی خدمات درمانی در کنر وجود ندارد. او، میافزاید: «پس از زمینلرزه، تیمهای ما به ساحه اعزام شدند و بعد از آن هم ما چند درمانگاه را آن جا ساختیم و یک کمپ/اردوگاه داریم آن جا که اکنون هم خدمات درمانی ارائه میکند. در کل، در کنر بیش از ۶۰ مرکز درمانی داریم و تنها در دو ولسوالی آسیبدیدهی کنر نزدیک به ۱۰ مرکز درمانی ایجاد کردیم و در کنر هیچ مشکلی در سکتور بهداشتی نداریم.»
یافتههای نظرسنجی در حالی نیازمندی به خدمات بهداشتی را نشان میدهد که سازمان جهانی بهداشت کمبود کادر درمانی زن و نبود فضای خصوصی در مرکزهای درمانی را، از عاملهای اصلی محدودیت در ارائهی خدمات بهداشتی به زنان عنوان میکند و بخش زنان سازمان ملل متحد نیز در خبرنامهای در ۱۹ سپتمبر اعلام کرده بود که زنان و دختران، آسیبپذیرترین گروهها در پی زمینلرزهی کنر اند.
