آیا تا کنون فکر کرده اید دوستی داشته باشید که هیچ گاه از حضور در کنار شما، خسته نشود و مهمتر از همه، همیشه در دسترس شما قرار داشته باشد؟ من، عباس پناهی، دانشجوی رشتهی علوم سیاسی دانشگاه کابل، روزی با چنین دوستی آشنا شدم؛ دوستی که نامش «هوش مصنوعی» است. یادم است، نخستین بار نام هوش مصنوعی را وقتی شنیدم که همصنفیهایم در دانشگاه با شگفتی، از آن حرف میزدند. با خودم میگفتم که «حتماً یک نرمافزار تازه است، مثل دیگر ابزارهای فنآوری.» زیاد به آن توجه نکردم؛ اما حس پرسشگری امان مرا برید و آرامم نگذاشت. در نهایت، تلفنم را برداشتم و برای نخستین بار، وارد یکی از پلتفرمهای «هوش مصنوعی» شدم. انتظار نداشتم که به این حجم از سرعت و دقت و فراوانی اطلاعات دست پیدا کنم؛ اما وقتی پرسشی ساده نوشتم و پاسخی دقیق و روان و چندلایه گرفتم، در همان لحظه، چیزی در ذهنم جرقه خورد؛ گویی دریچهی تازهای در برابر چشمانم گشوده شد و با دوست جدیدی به نام «هوش مصنوعی» و سهولتهای آن، آشنا شدم.
«دستیار پُرکار»
برای دانشجویی مثل من که همیشه دنبال کتاب و مقاله و جستوجو در اینترنت است، آشنایی با هوش مصنوعی، شگفتآور بود. سالها است که برای یافتن مطلبی، ساعتها ورق میزنم یا در گوگل جستوجو میکنم؛ اما حالا ابزاری پیدا کردهام که در چند ثانیه به تمام پرسشهایم پاسخ دقیق، جامع و سریع میدهد؛ آن هم با زبانی روشن و قابل فهم. از آن روز که زیاد نمیگذرد، رابطهی من و این «دستیار پُرکار» آغاز شد. یک رابطهی سازنده و نقطهی عطفی در آشنایی با حوزهی فنآروری. در آغاز آشنایی، بیشتر برای کارهای درسی به سراغ او میرفتم؛ مثلاً کمک در خلاصهنویسی یا توضیح مفاهیم پیچیدهی علوم سیاسی. پس از مدتی، کمکم رابطهی ما گسترش یافت. از او، برای زبانآموزی و فرآیند پژوهشهای دانشگاهی نیز، کار گرفتم؛ برای نوشتن تمرینهای زبان انگلیسی، یافتن موضوعهای مقالههای پژوهشی و گاهی نیز، برای یافتن آرامشی که از دست میدهم، از او بهره میگیرم. هوش مصنوعی رفتهرفته برای من شبیه یک همراه شد؛ همراهی که هیچ گاه خسته نمیشود، منت نمیگذارد و همیشه آمادهی کمک است.
«شگفتی» توام با «نگرانی»
آشنایی من با هوش مصنوعی، دو احساس را توامان با خود به همراه داشت؛ از یک سو شگفتیها و خوشحالیای که از سهولتهایی که این ابزار در اختیارم میگذاشت و از سوی دیگر، نگرانی از وابستگی و کاهش تفکر انتقادی و خودآیینی نسبت به پدیدهها. از این نگرانم که در استفاده از هوش مصنوعی چنان غرق شوم که تفکر و انتقاد را فراموش کنم و مبادا جای من، هوش مصنوعی تصمیم بگیرد و روزی، جای کتاب و فکر خودم، همه چیز را به هوش مصنوعی بسپارم. این نگرانیها همیشه در من نفس میکشد؛ اما به رغم همهای این نگرانیها و تردیدها، هوش مصنوعی امروز مانند یک دوست صمیمی و دستیار پُرکار، بخشی از زندگی من شده است. در بیشتر بخشهای زندگی، از او مشوره میگیرم. این ابزار برای زبانآموزی یک پنجرهی وسیعی را برای زبانآموزان گشوده است. نگرانیهایی نیز در استفادهی دانشجویان از این پلتفرم منطقی مینماید. استفادهی بیرویه و بیش از اندازه میتواند قدرت خلاقیت و تفکر انتقادی از جوانان و دانشجویان را بگیرد. استفاده از هوش مصنوعی، اکنون به عنوان یک اصل پذیرفته شده؛ اما در شیوهی استفاده از آن، بایستی «احتیاط» و «اعتدال» را رعایت کنیم.
