پیش از تسلط امارت اسلامی بر افغانستان، بامیان ولایتی فرهنگی در مرکز کشور به‌عنوان شهر جشن‌واره‌ها و نمایشگاه‌ها شهره بود. همه‌ساله و در فصل‌های گونه‌گون سال جشن‌واره‌هایی زیر نام دمبوره، گل کچالو، برداشت فرآوردههای کشاورزی، گل زردالو، گردش‌گری، راه ابرایشم، بازی‌های زمستانی، برنامۀ فرهنگی_هنری یادبود از سال‌روز تخریب پیکره‌های بودا و … در این ولایت تاریخی و فرهنگی برگزار می‌شدند که آراسته با موسیقی محلی و نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه کتاب، نمایشگاه نقاشی، نمایشگاه عکس، نمایشگاه صنایع دستی، نمایشگاه غذاهای محلی و فرآوردههای کشاورزی بودند. برگزاری آن جشن‌واره‌ها و نمایشگاه‌ها پای هزاران گردش‌گر داخلی و خارجی را به بامیان می‌کشاند و این ولایت به‌عنوان مرکز گردش‌گری در کشور نیز یاد می‌شد.
اما اکنون که امارت اسلامی در کشور روی‌کار آمده است، صحبت دربارۀ برگزاری جشن‌واره‌ها و نمایشگاه‌های آراسته با موسیقی تابو شده و گناه حساب می‌شود. در روزهای نخست تسلط امارت اسلامی بر کشور، قاچاق‌بران آثار باستانی و افرادی با استفاده از نام طالبان بر ذخیره‌گاه‌ها و آرشیوهای آثار باستانی در مرکز بامیان هجوم بردند و شماری از آثار باستانی دورۀ بودایی را چپاول و به بیرون از کشور قاچاق کردند.
زمریالی طرزی، مدیر پیشین تیم باستان‌شناسی فرانسه در بامیان، با پخش دو یادداشت در فیس‌بوکش در این باره اظهار نگرانی کرده است. به‌دنبال قاچاق آثار باستانی بامیان، شماری از باشنده‌گان محل اقدام به ساخت‌وساز خودسر در ساحات تاریخی به‌ویژه اطراف بوداهای صلصال و شه‌مامه کردند.
مسئولان امنیتی امارت اسلامی برای بامیان نیز قاچاق آثار باستانی این ولایت را تأیید می‌کنند، اما می‌گویند که پیش از ورود نیروهای آنان به بامیان، آثار باستانی قاچاق شده‌اند.
مولوی صدیق‌الله مسافر، فرمانده امنیۀ امارت اسلامی برای بامیان در این باره می‌گوید، «پیش از ورود نیروهای ما به مرکز بامیان، آثار تاریخی قاچاق شده است. در زمانی که ما [امارت اسلامی] کنترل شهر بامیان را در دست گرفتیم، آثاری قاچاق نشده است. ما از کارمندان اطلاعات و فرهنگ و شهرداری می‌خواهیم به وظایف خود برگردند و برای ما مشخص کنند که کجا ساحۀ تاریخی و سبز است تا ما از ساخت‌وساز خودسر در آن ساحات جلوگیری کنیم.»
سلام‌وطندار فارسی را در تلگرام دنبال کنید
پیش‌گیری‌نکردن از قاچاق آثار باستانی، افزایش ساخت‌وساز خودسر در ساحات تاریخی و نبود برنامۀ مشخص برای محافظت از آثار باستانی بامیان، سبب شده است که این ولایت در خطر حذف از فهرست میراث‌های جهانی سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) قرار گیرد.
آگاهان و گردش‌گران هرچند از امنیت مسیرهای منتهی به بامیان خوش‌حال‌اند، اما از آیندۀ آثار باستانی و فروپاشی صنعت گردش‌گری در این ولایت نگران‌اند.
محمدرضا ابراهیم، استاد دانشگاه و کارشناس صنعت گردش‌گری می‌گوید که صنعت گردش‌گری در بامیان کامل فرو پاشیده است. هرچند امنیت مسیرهای مواصلاتی این ولایت که پیش از این ناامن بود، تأمین شده است، اما فقر، توقف فعالیت شرکت‌های گردش‌گری، نگرانی‌های روزگار و نبود سیستم کارآمد برای جلب گردش‌گر از عامل‌هایی‌اند که سبب فروپاشی این صنعت شده است.
آقای ابراهیم می‌افزاید، «هیچ چیزی به‌نام نظام گردش‌گری فعلاً در بامیان وجود ندارد، حتی سیستم ثبت و راجستر. افرادی اندکی در روزهای اخیر از بامیان دیدن کرده‌اند که خیلی چشم‌گیر نیست.»
به گفتۀ او، یکی از عامل‌های دیگری که با روی‌کارآمدن امارت اسلامی صنعت گردش‌گری بامیان را آسیب رسانده، افزایش ساخت‌وساز خودسر در ساحات سرخ و سبز این ولایت است.
سمیع جهیش، خبرنگار و گردش‌گری که در روزهای پسین از بامیان دیدن کرده است، نیز می‌گوید که هیچ‌گونه نظمی برای پذیرایی از گردش‌گران در بامیان وجود ندارد و گردش‌گران داخلی بدون ثبت‌شدن/راجسترشدن و خرید تکت از چشم‌اندازهای تاریخی و طبیعی این ولایت دیدن می‌کنند. او می‌افزاید که هیچ گردش‌گر خارجی جز چند نفر معدود از خبرنگاران خارجی را در بامیان دیده است.
سلام‌وطندار فارسی را در توییتر دنبال کنید
علی‌رضا، از هوتل‌داران بامیان نیز از کسادبودن صنعت گردش‌گری و هوتل‌داری شکایت دارد. او می‌گوید که با روی‌کارآمدن امارت اسلامی، حدود یک هفته پیش که آب‌وهوا گرم بود، برای ۱۰ روز میزبان گردش‌گران داخلی از ولایت‌های هرات، نیمروز، فراه، کندهار، هلمند، ننگرهار، کابل و بلخ بوده است. اما از یک هفته به این‌سو با سردشدن هوا دیگر گردش‌گری به هوتلش مراجعه نکرده است.
محمدنقی وفا، عکاس آزاد که این روزها زیبایی‌های پاییزی بامیان را به تصویر می‌کشد، نیز نگران فروپاشی صنعت گردش‌گری در این ولایت است. او می‌گوید که هیچ‌گونه کارشیوه‌یی برای پذیرایی از گردش‌گران در بامیان از سوی امارت اسلامی ارایه نشده است.
اما سیف‌الرحمان محمدی، رئیس اطلاعات و فرهنگ بامیان، با تأیید نگرانی‌ها از تلاش‌ها برای ایجاد کارشیوۀ موثر برای توسعۀ صنعت گردش‌گری در وزارت اطلاعات و فرهنگ خبر می‌دهد. او می‌گوید که در یک ماه پسین پارک ملی بند امیر روزانه میزبان صدها گردش‌گر داخلی و خبرنگاران خارجی بوده است که شهرداری بامیان هفته‌وار از طریق فروش تکت در دروازه‌های ورودی این پارک، ۲۵ تا ۳۰ هزار افغانی عاید به حساب والی این ولایت جمع‌آوری کرده است.
آقای محمدی می‌افزاید که در ساحات بودا و شهر غلغله، هیچ‌گونه تکت برای گردش‌گران فروخته نمی‌شود، تنها شماری از نیروهای امارت اسلامی برای حفاظت در آن ساحات توظیف شده‌اند.
بامیان از معدود ولایت‌هایی با پیشینۀ درخشان تاریخی در مرکز کشور است. این ولایت صدها اثر باستانی سه دورۀ تمدنی بشر چون زرتشتی، بودایی و اسلام را در خود جای داده است که از هدف‌های مهم گردش‌گران به‌شمار می‌روند. در سال‌های پسین این ولایت سالانه میزبان ده‌ها هزار گردش‌گر داخلی و خارجی بوده که شمار بسیاری از باشنده‌گان این ولایت از عرضۀ خدمات برای گردش‌گران معیشت‌شان تأمین می‌شد. صنعت گردش‌گری پس از دام‌پروری و کشاورزی دومین منبع درآمد بامیانی‌ها به‌شمار می‌رفت، اما از آغاز ام‌سال تاکنون به‌دلیل شدت جنگ، ناامنی، سقوط دولت پیشین و روی‌کارآمدن امارت اسلامی، صنعت گردش‌گری بامیان به‌طرز بی‌پیشینه با رکود روبه‌رو شده است.
