پس از پیروزی جوبایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، رقیب او، تنها به عدم پذیرش نتیجه انتخابات بسنده نکرده و جابهجایهای گسترده در نهادهای مهم دولت آمریکا از جمله پنتاگون، افبیآی و سازمان سیا، نگرانی سازمانهای جاسوسی آمریکا را برانگیخته است. «توفان ترامپی» که از روی کار آمدن ترامپ در سال ۲۰۱۶ آغاز و با نزدیک شدن انتخابات آمریکا به اوج خود رسیده بود، پس از انتخابات نیز شدت آن کاهش نیافته است. دستگاه سیاست خارجی آمریکا بهمنظور اجرای دستورهای ترامپ سخت به تکاپو افتاده و در تازهترین مورد، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در اقدام بیسابقه از یک شهرک یهودینشین در کرانه باختری رود اردن دیدن کرد و سپس به دیدن بلندیهای جولان نیز رفت.
ترامپ به تحقق تمایلات بلندپروازانۀ اسرائیل بیش از اسلاف خود توجه نشان داده و این سیاست بیش از هر زمانی آتش نفرت را در خاورمیانه مشتعل خواهد ساخت. وزیرخارجه ترامپ پس از دیدار از اسرائیل به قطر رفت که نشاندهنده عطف توجه ترامپ پس از اسرائیل به ماجرای افغانستان است. رسانههای آمریکایی تلاشهای ترامپ در سیاست داخلی و خارجی آمریکا را اقدامی برای قراردادن جوبایدن در برابر عمل انجامشده تعبیر کردهاند.
پس از انتخابات آمریکا، ترامپ، مارک اسپر را به دلیل مخالفت با خروج نیروهای آمریکای از افغانستان اخراج کرد و به جای او، کرستوفر میلر را که به ادامه حضور آمریکا در افغانستان مخالف است، جایگزین ساخت. دستور کاهش نیروهای آمریکا در افغانستان تا سقف ۲۵۰۰ نفر نیز صادر شد که نشاندهنده پایبندی اداره ترامپ به «موافقتنامه آوردن صلح برای افغانستان» است. ترامپ تلاش دارد بایدن را در بازی صلح افغانستان، در مسیر غیر قابل بازگشت قرار دهد و به همین دلیل پس از اسرائیل، دستگاه سیاست خارجی آمریکا به بازییی که در قطر جریان دارد، تمرکز کرده است.
گفتوگوهای صلح بین نمایندهگان طالبان و حکومت افغانستان حدود یک ماه پیش از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری آمریکا به بنبست مواجه بود، اما پس از انتخابات، وزارت خارجه آمریکا چرخۀ مذاکرات را به حرکت درآورده است. دو طرف روی برخی از موارد کارشیوۀ مذاکراتی به توافق رسیدهاند؛ اما عجالتاً ترجیح داده شده که در این مورد سخن گفته نشود.
ظاهراً توافق روی اساس مذاکرات آینده، به دلیل انعطاف هیأت جانب حکومت افغانستان به دست آمده، ولی جزئیات آن روشن نیست. در تازهترین ملاقات وزیر خارجه آمریکا و نمایندهگان طالبان، پامپئو، برای کاهش اضطراب حاکم در جرگه طالبان به ملا برادر گفته است که آمریکا به توافقنامه پایبند خواهند ماند و در مقابل، طالبان از پامپئو خواستهاند که رهبران این گروه از فهرست سیاه سازمان ملل حذف شوند.
این نخستین دیدار پامپئو از قطر، پس از انتخابات آمریکا است. این گمانه که آمریکا پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰، پروندۀ صلح افغانستان را کنار میگذارد، در دو سال گذشته به شدت بر فضای گفتوگوهای صلح حاکم بود و در آستانه انتخابات، هیأت طالبان و دولت افغانستان عملاً خود را بلاتکلیف تصور میکردند.
حکومت افغانستان در ظاهر چشم به این تلاشها فروبسته، اما محاسباتی دارد. حکومت با انعطاف در برابر طالبان، از یک جانب سعی دارد آن را بهعنوان دستاویزی در کانفرانس ژینوا استفاده کند و همچنین رضایت اداره ترامپ را در کنفرانس حفظ کند. تا حدود دو ماه دیگر کمکهای جامعه جهانی به افغانستان پایان خواهد یافت و بهبود وضعیت در گرو مساعدتی است که تا ۲۰۲۴ حکومت افغانستان در کنفرانس ژینوا به دست میآورد. به هیأت افغانستان در قطر ضمن دستور به انعطاف، گفته شده که از شدت خشونتها در کشور به وسیله طالبان، به وزیر خارجه آمریکا شکایت شود. این نکته در اعلامیه هیأت گفتوگوکننده صلح افغانستان تذکر یافته و در کنفرانس ژینوا نیز پیش کشیده خواهد شد.
هر چند احتمال خروج نیروهای آمریکای تا دو ماه آینده باعث نگرانی شده، اما نشانههای از تغییر وضعیت به کابل مخابره شده است. سازمان ناتو در پی مخالفت با برنامه خروج امریکا از افغانستان چنین استدلال کرده بود: «آمریکا و ناتو یکجا به افغانستان آمده و یکجا این کشور را ترک خواهند کرد.» اکنون ناتو به مخالفت علیه برنامه خروج ترامپ علم کرده و این جسارت بدون هماهنگی با دولت آینده آمریکا ممکن نیست.
ناتو به صراحت اعلام کرده که به حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان ادامه خواهد داد. ناتو همچنان گفته است که «خروج ناهنگام و زودهنگام نیروها، هزینه گزافی در پی خواهد داشت.» حکومت افغانستان نیز پیام تغییر در سیاست حکومت آینده آمریکا را به دست آورده و امیدوار است که به زودی نتیجه سیاستهای ترامپ خنثا شود. در صورتی که پیش از روی کارآمدن حکومت جدید آمریکا، روند صلح افغانستان در مسیر غیرقابل برگشتی قرار گیرد، روشن نیست که چه اتفاقی خواهد افتاد، اما اگر توافقنامه دوحه نقض شود، جنگ افغانستان ابعاد پیچیدهیی خواهد یافت.