هرچند که پدیدۀ مهاجرت از زمانه‌های دور به این‌سو در بین جوامع بشر وجود داشته و تنها به افغانستان خلاصه نمی‌شود، اما افزایش ناامنی‌ها و بی‌ثباتی در کشور، سبب افزایش غیرقابل کنترل این پدیده شده است.
روزانه صدها شهروند افغانستانی به دلیل‌های گونه‌گون به کشورهای بیرونی مهاجر می‌شوند و همین‌گونه صدها شهروند دوباره به کشور بر می‌گردند. در این میان، بسیاری از بازگشت‌کننده‌گان، کسانی اند که سال‌ها با جدیت و پشت‌کار، خشت آبادی را در کشورهای بیرونی گذاشته‌اند.
نیمروز، از ولایت‌های مرزی افغانستان است که روزانه صدها شهروند از مسیر این ولایت به ایران رفت‌وآمد می‌کنند. بسیاری از شهروندان افغانستانی که از ایران وارد نیمروز می‌شوند، به کارهای بازسازی و ساختمانی مشغول اند.
عبدالشکور نظری، مسئول یکی از شرکت‌های ساختمانی در نیمروز می‌گوید، بیشتر کارگرانی را که او استخدام کرده است، مهارت‌های ساختمانی را به‌شکل حرفه‌یی در بیرون از کشور فراگرفته‌اند.
به گفتۀ او، بیشتر کارگران ساختمانی کسانی اند که به تازه‌گی از ایران به کشور آمده‌اند. «یکی از مزیت‌های مهاجرت این است که جوانان در بیرون از کشور کارهای تازه را آموزش می‌بینند و می‌توانند برای آیندۀ کشور مفید واقع شوند.»
شماری از شهروندان افغانستانی که از ایران و پاکستان به کشور برگشت داده شده‌اند، سرگرم کارهای ساختمانی اند.
قدرت فاتح، باشندۀ ولایت نیمروز، جوانی‌ست که حدود شش‌ماه می‌شود از ایران به کشور برگشته است. او می‌گوید که بسیاری از مهارت‌های ساختمانی را در آن کشور فرا گرفته است. مهاجرانی که از بیرون دوباره به کشور برگشت کرده‌اند، در کنار کار ساختمانی، مهارت‌های خیاطی، گل‌دوزی، بافنده‌گی و آرایش‌گری را فرا گرفته‌اند.
آرزو صدف، باشندۀ نیمروز است. او یک‌سال پیش از ایران به کشور برگشته است. او می‌گوید، خیاطی و آرایش‌گری را در ایران فراگرفته است و از این‌که می‌تواند در افغانستان کار کند، خرسند است.
«خیلی خوش‌حالم از این‌که امروز به‌عنوان یک آرایش‌گر حرفه‌یی و کارآموخته در خدمت هم‌شهریان خود قرار دارم و از این طریق می‌توانم برای‌شان مفید واقع شوم. من از زمانی که از مهاجرت برگشتم، اقدام به بازگشایی یک مرکز زیبایی کردم و امروز شاگردان زیادی را تربیت می‌کنم.»
مهاجران برگشته به کشور، افزون بر این‌که مهارت‌های فنی و حرفه‌یی را در بیرون از کشور آموخته‌اند، شماری از آنان با داشتن مدرک‌های معتبر تعلیمی و تحصیلی در رتبه‌های مهم و کلیدی حکومت و نهادهای شخصی حضور پُررنگ و ارزنده‌یی دارند.
اسدالله اسد، دیگر باشندۀ ولایت نیمروز، ۴ سال دورۀ کارشناسی‌اش را در کشور تاجیکستان سپری کرده است. او می‌گوید، باور دارد که می‌تواند از طریق تحصیلاتش در جامعه سودمند واقع شود.
«من به کشور تاجیکستان مهاجر شدم و از مزایای سفر خود استفاده کردم و تحصیلات خود را به اتمام رساندم و زمانی که از مهاجرت برگشتم، توانستم شغل خوبی را به‌دست بیاورم.»
آگاهان اجتماعی به این باور اند که مهاجرت‌ها در کنار نقطههای ضعف و ناهنجاری‌ها، دارای نقطههای مثبت هم هستند که می‌تواند به رشد فرهنگ یک جامعه تاثیرگذار باشد.
محمد سلیم قاضی‌خیل، رئیس مهاجران و عودت‌کننده‌گان نیمروز به سلام‌وطندار می‌گوید، برای مهاجرانی که به کشور می‌آیند، زمینۀ کار فراهم خواهد شد. به گفتۀ او، بازگشت‌کننده‌گان به همکاری نهادهای همکار این اداره به کار گماشته می‌شوند.
افغانستان، از جمله کشورهایی‌ست که آمار زیاد مهاجران را در میان کشورهای مختلف جهان دارد. براساس گزارش‌های وزارت مهاجران و عودت‌کننده‌گان، در این اواخر شمار زیادی از شهروندان افغانستانی از کشورهای گونه‌گون به‌ویژه ایران و پاکستان به کشور برگشته‌اند.
