افغانستانده‌گی عیاللر نینگ قیینچیلیکلریدن باشقه بیری، اویدن چیقیش پیتیده ایرکک محرم همراه بولیش ضرورلیگی، ایرلری تشقی مملکت‌لرده بولگن عیاللرنی ایریم قیینچیلیکلر بیلن دوچ قیلگن.
بو گزارش ده، ایریم دلیللر طفیلی ایرلری مهاجر بولگن ۲۵ عیال بیلن صحبت قیلینگن و اوشبو عیاللر نینگ برچه‌سی، اوی دن چیقیشده چېکلاو یره‌تیلیشی اولر نینگ حیاتینی قیینچیلیک بیلن دوچ قیلگنلرینی اېتگنلر.
امر معروف و نهی منکر قانونی تصدیقلنگنیدن سۉنگ، مملکت نینگ بیرقطار ولایت‌لریده عیاللر نینگ اویدن چیقیشینی قیینچیلیک بیلن روپه‌ره قیلگن. بو قانون نینگ هېچ بیر ماده‌سیده عیاللر نینگ اویدن چیقیش پیتیده محرم بولیشی ذکر اېتیلمه‌گن؛ یالغیز اوشبو قانون نینگ ۲۰ ماده‌سیده هیداوچیلر محرمی بولمه‌گن عیاللرنی انتقال بیرمسلیگی قید اېتیلگن.
بو گزارش ده صحبت قیلگنلردن بیرقطاری، عیاللر نینگ باریب-کېلیشی اوچون یره‌تیلگن چېکلاولر اولرنی قیینچیلیک بیلن دوچ قیلگنلرینی اېتگنلر. کاپیسالیک مرسل و قندوزلیک لیلا سلام‌وطندار بیلن اۉتکزگن صحبتلریده، کسلخانه، بازار گه باریش یا حتا دستلبکی امکانیت‌لرینی تیارلش اوچون جدی قیینچیلیکلر بیلن روپه‌ره بولگنلرینی معلوم قیلگنلر.
مرسل نینگ ایتیشیچه: «نیچه کون آلدین سودا اوچون بازار گه باردیم؛ توخته‌تیب محرمینگ یوق دیېدیلر، قییرگه باره‌سنگ؟ اویده محرم یوق‌لیگینی اېتدیم کیمنی آلیب کېله‌ی دیېدیم؟ آته‌م نینگ عایله‌سی بو ییرده یوق، مزارشریف ده دیر؛ باریب اولر بیلن تیریکچیلیک قیلیش اوچون کیم رخصت بیره‌دی. امیدیم الله دیر و ایریم.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
لیلا گه کوره: «بیر عیال صفتیده ایشلرنی یالغیزلیک بیلن آلغه آلیب باریش اوچون بازار گه باره آلمسلیگیمدن خواطرده من؛ کیچه یریمی باله‌م کسل بولسه، شفاکار گه آلیب باریش اوچون ایریم یوق. قۉشنی‌لر نینگ اویی گه باریب ایشیکلرینی اورسم و بیر یات ایرکک مین بیلن کېلیشی ممکن می؟»
بو عیاللر نینگ ایتیشلریچه، عیاللر نینگ باریب-کېلیشی اوچون یره‌تیلگن چېکلاولر اولرنینگ ایرلری گه کوپراق باغلیق بولیشی گه سبب بولگن؛ عین‌حالده اولر نینگ ایرلری چیت ایل ده دیر.
جوزجان‌لیک تمکین، احوالی حقیده بونده‌ی حکایت قیله‌دی: «اویدن چیقه آلمه‌ی من؛ عیال یالغیزلیکده قییرگه باریشینی اېته‌دیلر، اگر مقصد جایگه باریش اوچون تلاش قیلسه‌ی باریب ایرینگ نی ایناغه‌سی بیلن بار دیېشه‌دی. مین ایریمدن باشقه ایرکک بیلن بازار یا که سودا اوچون باریشگه علاقه‌م یوق.»
جوزجان یشاوچیلریدن باشقه بیری کرشمه، احوالی حقیده بونده‌ی دیېدی: «قیینچیلیک کوپ؛ باله‌م کسل بولگن اېدی و بو ییرده دوالنیش چاره‌سی یوق اېدی؛ باله‌منی دوالش اوچون باشقه ولایت گه باریش گه مجبور بولدیم و کوپ قیینچیلیک بیلن بلخ ولایتیگه آلیب باردیم؛ چونکه عایله‌م رخصت بیرمسدی و اولرنی ایریم نینگ یاردمی بیلن راضی قیلدیم»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
بو گزارش گه کوره، ۱۹ عیال نینگ ایری ایش‌سیزلیک، بیر عیال نینگ ایری تحصیل و باشقه بیش عیال نینگ ایرلری ایریم قیینچیلیکلر طفیلی افغانستان نی ترک اېتیش گه مجبور بولگن.
فراه یشاوچیسی فریبا نینگ ایتیشیچه: «بیزنی احتیاج‌لریمیزنی تأمینلش اوچون ایشله‌گن پولینی افغانستان گه یوباره‌دی. تیریکچیلیک قیین بولگن؛ اوی ده بولسنگیز یا که اوی دن تشقریده؛ حقیقتن قیین احوالنی اۉتکزماقده‌میز.»
بادغیس‌لیک فرزانه، بوتوغریده ایتیشیچه: «ایریم ایران کېتگن؛ بو ییرده ایش یوق اېدی؛ بدبخت‌لیک اېدی؛ روزغاریمیز اوتمسدی.»
شو بیلن بیرگه دین عالملریدن بیرقطاری نینگ ایشانچی گه کوره، اسلام نینگ عیال اویی‌دن چیقیشی پیتیده ایرکک محرم همراه بولیشینی تأکید اېتیشدن مقصد، عیاللر نینگ خوفسیزلیگی و کرامتینی قوریقلش دیر؛ بیراق عیاللر نینگ هرتورلی دلیللر باعث شرعی محرمی بولمسه، شرعی قاعده‌لرنی رعایت قیلیش بیلن اویدن چیقیب و ایشینی حل قیلیشی ممکن.
دین عالمی قطب‌الدین مجتهد گه کوره: «عیاللر نینگ ایری سفر گه یا که وفات اېتگن بولسه، اسلام عیاللر شرعی و اخلاقی قاعده‌لر یعنی حجاب نی رعایت قیلیب ایشلرینی حل قیلیش گه تأکید اېته‌دی. بو قاعده‌لر هر شرایط ده عیاللر نینگ خوفسیزلیگی و کرامتینی قوریقلش دیر.»
قاعده‌لرنی رعایت قیلیش ضروری دیر و اوندن واز کیچیش ممکن‌سیز. برچه‌سی بیلن، حقوق بیلرمان‌لر نینگ ایشانچی گه کوره، یشاوچیلر قانون نی رعایت قیلیش یانیده، قانون مسوده‌لری هم اهالی خوفسیزلیگی و اولر گه قولی‌لیک یره‌تیب و قیینچیلیک که سبب بولمسلیگی کېره‌ک.
حقوق بیلرمان نورآقا شعیب نینگ ایتیشیچه، اینیقسه ایرلری مهاجر بولگن عیاللر نینگ محرمی بولیشی استثنا قرار بیریلیشی کېره‌ک. «اسلام فقه قاعده‌لری اساسیده، خاتینلر نینگ باریب-کېلیشی حقیده چېکلاو یره‌تیلمه‌گن، منع قیلیش قاعده اینیقسه ساغلیق مرکزلر گه باریش اوچون قانونی توسیق یوق و بلوغت گه یېتگن عیال احتیاجلرینی تأمینلش و باشقه سوداگرلیک ایشلری و بیر ظلم نی حل قیلیش اوچون بیر کیشینی وکیل تنلش گه حقی بار. قانون نقطه-نظریدن اۉز حقوقیدن دفاع قیلیب و قیینچیلیک‌لرینی حل قیلیشی ممکن.»
سرپرست حکومت امر معروف و نهی منکر وزیرلیگی سۉزلاوچیسی سیف‌السلام خیبر سلام‌وطندار گه یوللـه‌گن کتبی پیامیده، بیرگه‌لریده ایرلری بولمه‌گن عیاللرنی عایله اعضالری همراه‌لیک قیلیشی ممکن دیېدی.
ایشگه یره‌تیلگن چېکلاو، حیات ده‌گی مسئولیت نی بجریش و ایر یوقلیگی مملکت ده‌گی خاتین-قیزلر نینگ اساسی قیینچیلیکلریدن سنله‌دی، خلق‌ارا قاچقینلر تشکیلاتی نینگ معلوماتی اساسیده، ۲۰۲۰-ییلدن بیری، افغانستان‌لیک قریب سکیز میلیون کیشی تورلی مملکت‌لر گه مهاجر بولگنلر.
