وی ویلچرش نشسته و چشم به آسمان دوخته است. یزدان‌علی، با هر نگاه سوی پدر و مادر سالمندش آه می‌کشد و هر بار شیارهای کناره‌های چشم و دهنش گودتر می‌شود.
این وضعیت یزدان‌علی ۲۴ ساله را لحظه‌یی نگاه کردم و سپس با هزار دلهره از خواهرش که ۱۵ سال سن دارد، خواستم تا زمینۀ گفت‌وگو با او را مهیا کند.
با دودلی وارد اتاقش شدم؛ اتاقی ساده و بی‌آلایش برای جوانی که خسته‌گی از سروصورتش هویداست.
پس از احوال‌پرسی سر قصه باز شد. یزدان‌علی با بی‌میلی صحبت می‌کند. او می‌گوید، ۱۰ سال پیش به دلیل بی‌کاری و ناامنی مسیر مهاجرت نامنظم را در پیش گرفت، اما در این مسیر با هزار مشکل از گرسنه‌گی و تشنه‌گی گرفته تا لت‌وکوب از سوی دزدان و قاچاقبران به ایران رسید. آزارواذیتی که دزدان و قاچاقبران بر او روا داشته‌اند، پس از ۱۰ سال هنوز از یادش نرفته است. این مرد می‌گوید، قاچاقبرانی که او و همراهانش را به ایران می‌بردند با دزدان هم‌دست بودند وغذایی که برای‌شان می‌دادند قابل خوردن نبود. یزدان‌علی می‌گوید، در مسیر ایران او و همراهانش چندین شب را در دشت‌ها، کوه‌ها و حتی طویله صبح کرده‌اند.
او با گلویی پُر از بغض می‌گوید، حتی تصور هم نمی‌کرد که به علت مهاجرت این‌چنینی، روزی بار دوش خانواده‌اش شود.
یزدان‌علی که از هر دو پا فلج شده، دیگر توان راه‌رفتن و نشستن ندارد و تمام روز را به تنهایی در اتاق تاریکش سپری می‌کند.
از یزدان‌علی در بارۀ حادثه‌یی که برایش رخ داده بود پرسیدم. او می‌گوید، در یک ساختمان فلزکاری می‌کرده و درست صبح روز جمعه هنگامی که با همکارانش در این ساختمان مصروف کار بوده، دستگاه فلزکاری از ارتفاعی بلند واژگون می‌شود و روی کمرش می‌افتد.
زود می‌خواهد به گفت‌وگو خاتمه دهد؛ انگار یاد آن روزها دردش را وخیم‌تر می‌کند. در پایان، او آرزو دارد هیچ‌کسی دیگر مهاجرت نامنظم را تجربه نکند.
در سال‌های اخیر شهروندان افغانستان به بهای جان‌شان تن به مهاجرت‌های نامنظم می‌دهند و این رقم با گذشت زمان در حال افزایش است، اما مسئولان در ریاست مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان بلخ از تلاش‌ها برای آگاهی مردم از خطرات مسیرهای این‌گونه مهاجرت‌ها سخن می‌گویند.
سیدمسعود قادری، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان بلخ به سلام‌وطندار می‌گوید، از ماه قوس سال گذشته تاکنون ۲۰۳ مورد برگشت‌کننده‌گان از ایران به افغانستان ثبت شده است. به گفتۀ آقای قادری، این ریاست برای کسانی که از ایران دو باره به کشور برمی‌گردند و همچنان برای جلوگیری از مهاجرت نامنظم جوانان، زمینۀ آموزش را فراهم کرده است.
سیدشیرحسین هنریار، هماهنگ‌کنندۀ مرکز معلومات مهاجرت به سلام‌وطندار می‌گوید، این اداره در بارۀ پیامدهای ناگوار مهاجرت‌های نامنظم پسا از رسیدن به کشور‌های مقصد برنامه‌های آگاهی‌دهی را در هماهنگی با وزارت‌های تحصیلات عالی و معارف در دانشگاه‌ها و مکتب‌ها راه‌اندازی کرده است. به گفتۀ هنریار، این نهاد تاکنون بیش از ۱۱ هزار دانشجو و دانش‌آموز را به گونۀ حضوری و حدود ۵۰ هزار تن را از طریق آنلاین در بارۀ پیامدهای مهاجرت نامنظم آگاهی داده‌اند.
بر بنیاد اطلاعات سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۱.۵ تا ۲ میلیون مهاجر افغانستان که ثبت ادارۀ کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهنده‌گان (یو.ان.اچ.سی.آر) نشده‌اند، در ایران به سر می‌برند. ۹۵۰ هزار مهاجر دیگر در ایران از سوی این اداره به عنوان پناهجو ثبت و راجستر شده و ۶۰۰ هزار تن دیگر دارای ویزا هستند.
به مهاجرت نامنظم نه بگویید!