حکمت‌الله؛ جوانی که در ایران زنده سوخت

تنها ۱۴ سال داشت قامت‌اش کوچک، اما همت‌اش بلند بود. برای این ‌که وام‌های پدرش را بپردازد، مسیر مکتب را با مسیر مهاجرت نامنظم عوض کرد.

حکمت‌الله، باشندۀ ولایت فاریاب نزدیک به یک‌ماه پیش با هزاران امید خود را به دست قاچاقبر سپرد، اما نمی‌دانست که در عقب موتر در میان شعله‌های آتش زجرکش می‌شود.

امیرمحمد، پدری است که تاکنون نتوانسته بر پیکر کباب‌شدۀ پسرش عزاداری کند، چون مقام‌های ایرانی هنوز اجساد این قربانیان را به دولت افغانستان تسلیم نکرده‌اند.

این پدر که اشک در چشمان‌اش خشکیده است با دل پر درد می‌گوید، فرزندش در ۵ ‌ساله‌گی مادرش را از دست داد و او را بدون مادر با هزاران دردومشقت زنده‌گی بزرگ کرده بود.

خاطرات شیرین از فرزندی که هنوز برای رفتن‌اش خیلی زود بود، بیش‌تر این پدر را رنجور می‌سازد.

امیرمحمد، حکمت را فرزند مسئولیت‌پذیر و مهربان توصیف می‌کند و می‌گوید، همیشه کارهای خانه را انجام می‌داد و سرپرستی خواهر و برادر کوچک‌اش نیز به دوش او بود، حتی آخرین روز پیش از وداع با خانواده‌اش تمام خانه را جاروب کرده و با لب‌خند بر لب و امید بر دل، خانه را ترک کرد.

امیرمحمد، اکنون عدالت می‌خواهد و می‌گوید مأموران ایرانی جسد پسرش را به بسته‌گانش که در ایران هستند، نمی‌دهند. او از دولت می‌خواهد تا جسد پسرش را به افغانستان منتقل کند.

عتیق‌الله، یکی از بسته‌گان حکمت‌الله می‌گوید، ۶ تن از قربانیان رویداد آتش‌گرفتن موتر حامل مهاجران افغانستان در شهر یزد از نزدیکان‌ او و باشنده‌گان ولسوالی قیصار فارباب‌اند که به گونۀ غیرقانونی راهی ایران شده بودند.

به گفتۀ او، از این میان حکمت‌الله جان باخته و ۵ تن دیگر زخمی شده‌اند، اما آن‌ها نمی‌دانند که زخمیان این رویداد در چه وضعیتی قرار دارند.

در این حال مسئولان ریاست مهاجران و برگشت‌کننده‌گان فاریاب با نگرانی از افزایش مهاجرت‌های نامنظم در این ولایت می‌گویند، روزانه ده‌ها تن به گونۀ غیرمنظم از این ولایت راهی کشورهای دیگر می‌شوند.

محمدنسیم خان، مسئول مهاجران و برگشت‌کننده‌گان این ریاست وضعیت پناه‌جویان را در حال حاضر نگران‌کننده می‌خواند.

او به سلام‌وطندار می‌گوید،  پناه‌جویان افغانستانی در این اواخر هم از سوی پولیس پاکستان و هم از سوی پولیس ایران لت‌وکوب و آزارواذیت می‌شوند و حتی جوانان فاریابی که به گونۀ نامنظم راه مهاجرت را پیش گرفته بودند از سوی پولیس ایران به آتش کشیده شدند.

مسئولان این ریاست می‌گویند، مهاجرت غیرقانونی در حال افزایش است و بیشتر کسانی‌که به این مهاجرت رو می‌آورند، افراد زیر سن هستند.

این درحالی‌ست که مسئولان مرکز معلومات مهاجرت در افغانستان می‌گویند، برای کاهش سطح مهاجرت نامنظم در کابل و ولایت‌های دیگر از طریق دانشگاه‌ها، مکاتب و مسجدها در بارۀ پی‌آمدهایی بد این گونه مهاجرت به مردم آگاهی داده‌اند.

به مهاجرت نامنظم نه بگویید!

مهاجرت؛ جوانی که پس از ۵ سال کارکردن در ایران دست‌خالی برگشت

در بسیاری موارد جوانان برای یافتن کار و زنده‌گی رویایی به مهاجرت نامنظم رو می‌آورند و بی‌خبر از خطرات جسمی، مالی و روانی این مسیر مرگ‌بار، پول هنگفتی را به هدر می‌دهند.

نعمت‌الله، یکی از جوانانی‌ست که برای دست‌یابی به زنده‌گی رویایی‌ به مهاجرت نامنظم تن‌داده و برای رفتن به ایران همه داروندار خود را فروخته است.

او می‌گوید، در میان راه دشواری‌های زیادی تا اوج فاجعۀ انسانی را دیده به گونه‌یی که جوانان برای رسیدن به ایران از بالای کوه‌ها افتاده و جان باخته‌اند و استخوان‌های‌شان در میان سنگ‌ها نرم شده است.

نعمت‌الله چشم دیدش از مهاجرت نامنظم به ایران و جان باختن همراهانش را این‌گونه بیان می‌کند: «بالای کوه‌ها بودیم می‌رفتیم و پایین می‌آمدیم یک نفر پایش خطا خورد رفت، با چند سنگ که بالای سرش گذاشتیم دفن‌اش کردیم. تنها این نه، چند جنازه بود و قبرها بالای کوه‌ها. این چنین مشکل است برادرت هم باشد در چنین حالت نمی‌تواند کمک کند. یک کوه است که مهاجران یک‌روز راه می‌روند تا بر سر آن کوه برسند.»

این جوان می‌گوید که در میان راه‌های دشوارگذر و مرگ‌بار به سوی ایران قاچاقبر اولی او و سه دوستش را به یک قاچاقبر دیگر فروخته و این قاچاقبر برای دریافت پول آن‌ها را تا دم مرگ لت‌وکوب و شکنجه کرده و به جای دیگر انتقال داده است.

به گفتۀ او، قاچاقبران انسان به خاطر دریافت پول مهاجران را با «اسلحه و چاقو شکنجه می‌کنند و ناخن‌‌ها و گوش‌های آنان را می‌برند. در یک موتر کرولا ۱۵ تا ۱۶ تن را سوار می‌کنند.»

 نعمت‌الله و دوستانش می‌خواستند با مهاجرت نامنظم چرخ اقتصاد خانواده‌های خود را بچرخانند، اما پس از گذشت پنج سال و تحمل مشقت و زحمت کار زیاد در ایران، دست‌خالی به کشور برگشته‌اند.

عبدالمالک رستمی، رئیس مهاجران و برگشت‌کننده‌گان جوزجان به سلام‌وطندار می‌گوید، برای آن شمار مهاجران برگشته از کشورهای ایران و پاکستان که کارت‌های مهاجرت دارند به همکاری نهادهای همکار کمک صورت می‌گیرد.

به گفتۀ او، به همکاری سازمان جهانی غذا برای ۱۲۷ خانوادۀ برگشته از ایران و پاکستان هژده هژده هزار افغانی پول نقد و برای ۴۴۰ خانواده ۵۰۰ دالر به منظور بازسازی سرپناه کمک شده است.

سیدشیرحسین هنریار، همآهنگ‌کنندۀ مرکز معلومات مهاجرت به سلام‌وطندار می‌گوید که این اداره در بارۀ پی‌آمدهای ناگوار مهاجرت برنامه‌های آگاهی‌دهی را به مردم ارایه می‌کند که پس از شیوع ویروس کرونا این روند را به گونۀ آنلاین انجام می‌دهند.

سالانه هزاران تن در رویای رسیدن به زنده‌گی آسوده و آرام عازم کشورهای همسایه و کشورهای اروپایی می‌شوند، اما بسیاری از این افراد در میان راه به دست دزدان و قاچاقبران انسان می‌افتند و قربانی می‌شوند.

به مهاجرت نامنظم نه بگویید!

مهاجرت؛ جوانی که پس از رسیدن به ایران زندانی و به کشور برگردانده شد

ضیاالحق که ۳۸ سال دارد و باشندۀ شهر گردیز مرکز ولایت پکتیا می‌باشد، می‌گوید که به دلیل بیکاری و مشکلات اقتصادی به گونۀ نامنظم به کشور ایران مهاجرت کرده است.

او در نخست تصور هم نمی‌کرد که مسیر مهاجرت نامنظم چقدر پرخطر و مرگ‌بار است. ضیاالحق می‌گوید که قاچاقبران در یک موتر «پیکپ» که گنجایش ۵ مسافر را دارد، ۲۰ تن سوار را می‌کردند.

این جوان سرگذشت خود از مسیر مهاجرت نامنظم به ایران را این‌گونه بیان می‌کند: «در اول برای ما گفته شده بود که شما در سیت‌های موتر نشسته سفر می‌کنید، اما برای ما موتر کلان را آوردند و در بادی‌اش ۵۰-۶۰ تن سوار شدند. بر سر این موتر ترپال انداخته بود تا کسی دیده نشود و ما را می‌ترساند که نباید میان خود گپ بزنید تا کسی صدای‌ شما را نشنود.»

ضیاالحق می‌گوید، قاچاقبر به آنان گفته بود که مسیر رفتن به ایران بسیار ساده است. او می‌افزاید که اما این‌گونه نبود و پس از سپری‌کردن سختی‌های زیاد به ایران رسیدند.

او و همراهانش پس از رسیدن به شهر کرمان ایران، از سوی پولیس بازداشت و روانۀ زندان شدند.

ضیاالحق و همراهانش چند روز در زندان ایران گرسنه و تشنه ماندند و از سوی زندان‌بانان لت‌وکوب نیز می‌شدند. آنان پس از سپری‌کردن ۵ شبانه‌روز در زندان، به گونۀ اجباری به افغانستان برگشتانده شده‌اند.

به گفتۀ ضیاالحق، اگر کارجویان افغانستان در ایران صاحب کار هم شوند، حقوق‌شان از سوی صاحب کارشان پرداخت نمی‌شود و اگر یک کارگر ده روز کار کند تنها مزد پنج روز کاری برایش داده می‌شود.

این مرد از دیگر جوانان می‌خواهد تا فریب دیگران را نخورند و به مهاجرت نامنظم رو نیاورند. زیرا به گفتۀ او، در کشورهای دیگر به جز مشکلات و بدبختی چیزی دیگری برای مهاجران وجود ندارد.

عبیدالله مرهونی، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان ولایت پکیتا به سلام‌وطندار می‌گوید که تلاش دارند تا مهاجران با عزت و به گونۀ محفوظ به کشور برگشتانده شوند.

به گفتۀ او، سال گذشته ۱۹۱ مهاجر که به گونۀ نامنظم به ایران و دیگر کشورها مهاجرت کرده بودند به پکتیا برگشتانده شده‌ و برای کمک به سازمان جهانی مهاجرت معرفی شده‌اند.

در این حال اسحاق افغان، رئیس سازمان جهانی مهاجرت یا IOM در حوزۀ جنوب‌شرق به سلام‌وطندار می‌گوید، بیشتر جوانانی که در این حوزه شکار قاچاقبران می‌شوند، کودکان خُردسن هستند که در مناطق دوردست زنده‌گی می‌کنند. به گفتۀ او، این کودکان از ولایت‌های پکتیا، پکتیکا و غزنی هستند.

آقای افغان می‌گوید که تنها در ۴ ماه اخیر ۲۵ مهاجر به گونۀ اجباری از ایران  به افغانستان برگشتانده شده‌اند.

بر بنیاد آمارهای سازمان‌های مهاجرتی پس از آفریقا، جوانان افغانستان، پاکستان و بنگلادش به دلیل نبود کار تن به مهاجرت‌های نامنظم می‌دهند.

به مهاجرت نامنظم نه بگویید!

مهاجرت نامنظم؛ جوانی که به مقصد نرسید و دست‌خالی برگشت

در سال‌های پسین ناامنی و بیکاری در کشور دلیل بیشتر مهاجرت‌های نامنظم بوده است، اما با این حال کسانی هم هستند که از سر شوق تصمیم به مهاجرت می‌گیرند. از نظر این افراد زنده‌گی در بیرون از کشور، رویایی و بدون دغدغه است.

عبدالله یکی از این افراد ا‌ست که بلندپروازیش سبب‌شد تا وظیفۀ خود را در کابل ترک‌کرده و بدون اجازۀ خانواده مهاجرت کند. او در یکی از نهادهای خارجی به عنوان عکس‌بردار کار می‌کرد.

عبدالله که ۲۶ سال دارد دو سال پیش تصمیم گرفت به یکی از کشورهای اروپایی که دوست‌اش نیز آن‌جاست مهاجرت کند. او چهار سال پیش نیز تصمیم به مهاجرت گرفته بود، اما با مخالفت شدید خانواده‌اش روبه‌رو شده بود.

عبدالله این بار بدون در جریان قراردادن خانوادۀ خود به گونۀ پنهانی تصمیم به مهاجرت گرفت.

این پسر می‌گوید که با پول پس‌انداز و پولی که از فروش موتر خود به دست آورده بود و همچنان گرفتن قرض از دوستان خود راه مهاجرت نامنظم را در پیش گرفت.

عبدالله را یکی از دوستانش به قاچاقبر آشنای خود معرفی می‌کند، اما آن قاچاقبر به دلیل نامعلومی او را نمی‌برد.

او با کمک دوستان خود قاچاقبر دیگری را پیدا می‌کند، اما این قاچاقبر از عبدالله و سه تن از همراهانش خواسته بود تا پیش از سفر تمام پولش را بدهند وگرنه آن‌ها را نمی‌برد. او و همراهانش از سر ناچاری در همان ابتدا بدون هیچ‌گونه ضمانتی تمام پول قاچاقبر را پرداختند.

عبدالله می‌گوید که با دوستان و ۳۰ تن دیگر بدون هیچ‌گونه مشکلی تا ولایت نیمروز رفتند و در جایی‌که شب اول را سپری کردند در حدود ۳ هزار تن دیگر نیز آن‌جا بودند. اما تا دو روز دیگر تمامی این ۳ هزار تن از آن‌جا به سوی ایران رفتند به جز کاروانی که عبدالله و دوستانش در آن بودند.

این پسر می‌گوید که دو روز دیگر را نیز در بی‌سرنوشتی در آن‌جا سپری کردند، اما  هیچ‌خبری از قاچاقبر نشد.

آنان هیچ راه ارتباطی با قاچاقبر نداشتند، با آن هم منتظر ماندند. در روز سوم به آن‌ها خبر رسید که یک قاچاقبر که قصد فرار به ایران را داشت از سوی مرزبانان این کشور به اتهام قاچاق مواد مخدر بازداشت شده است.

به گفتۀ عبدالله، آن قاچاقبر در کنار قاچاق انسان، مواد مخدر نیز قاچاق می‌کرده است.

پس از آن اتفاق عبدالله ناگزیر می‌شود دو باره به کابل برگردد. در این‌جا از یک‌سو خانواده‌اش او را سرزنش می‌کند و از سوی دیگر وظیفۀ خود را دو باره به دست آورده نتوانسته است.

اکنون عبدالله نزدیک به ۳۰ هزار دالر به دوستانش بدهکار است. او در حال حاضر کابل را ترک کرده و به  شهر مزارشریف رفته، اما با گذشت نزدیک به یک‌سال هنوز شغل مناسبی پیدا نکرده است.

در این حال سیدشیرحسین هنریار، مسئول مرکز معلومات مهاجرت می‌گوید که این نهاد برنامه‌های آگاهی‌دهی در بارۀ چگونگی مهاجرت منظم را به مردم آموزش می‌دهد.

به گفتۀ او، اکنون به دلیل شیوع ویروس کرونا تیم آگاهی‌دهی آن‌ها نمی‌توانند که برای آگاهی‌دهی به دانشگاه و انستیتوت‌ها بروند، اما برنامه‌های آنلاین این مرکز هنوزهم ادامه دارند.

از سوی دیگر سیدعبدالباسط انصاری، مسئول بخش رسانه‌های وزارت مهاجران و بازگشت‌‌کننده‌گان به سلام‌وطندار می‌گوید که سال گذشتۀ خورشیدی حدود ۳۳۰ هزار مهاجر از کشورهای مختلف به ویژه ایران به افغانستان برگشته‌اند.

او می‌افزاید که همچنان سال گذشته ۵۵ هزار مهاجر از پاکستان نیز به کشور آمده‌اند.

به مهاجرت نامنظم نه بگویید!