سلام‌وطندار نینگ کابل ده ۲۴ ناگران عیال بیلن اۉتکزگن صحبتی اساسیده، بو عیاللر سرپرست حکومت تامانیدن معاش آلیش شرایطی گه تېنگ بولسه‌لرده؛ بیراق اولر نینگ ۱۷ نفری هېچ یاردم آلمه‌گن و باشقه ییتّی نفری گه یاردم بیریله‌دی لېکن تېریکیچلیک بویوم‌لرینی ساتیب آلیش اوچون یېترلی اېمس.
بو عیاللر دن ۱۸ نفری قول و ایاغ دن ناگران و باشقه آلتی نفری کوزدن عاجز دیر. اولر ارا توقیز نفری اوروش‌لردن قالگن ماین‌لر پارتلشی، اوچ نفری باله‌لر فلجی (پولیو) گه ضد واکسین بولمسلیگی، ایکّی نفری مادرزادی و باشقه اوچ نفری قُولش، کسل‌لیک و ترافیکی واقعه‌لر باعث ناگران بولگنلر.
بیری کوزدن عاجز و باشقه بیری ایاغ دن ناگران رابعه احمدی و بهار صدیقی نینگ ایتیشلریچه، سرپرست حکومت تامانیدن هېچ یاردم آلمه‌گن و قیین احوال ده تېریکچیلیک قیلماقده‌لر.
رابعه احمدی نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «کیچیک‌لیکدن کوزدن عاجز اېدیم و اۉزیم نی جوده هم ضعیف حس قیلردیم. دولت هېچ یاردم بیرگن یوق و اقتصادی قیینچیلیک بیلن دوچ میز و احتیاج‌لریمیزنی تامینله‌ی آلمه‌یمیز.»
بهار صدیقی گه کوره: «اۉزیم اوی عیالی من؛ ایاغ دن ناگرام من و قولیمدن هېچ ایش کېلمه‌یدی و کوپ قیینچیلیک بیلن دوچ من. بونگه قۉشیمچه اقتصادی قیینچیلیک دن هېچ سۉره‌منگ؛ اقتصادی احوالیمیز جوده‌هم ضعیف دیر. یاردم هېچ آلگن یوق‌میز و شهیدلر و ناگران‌لر وزیرلیگی تامانیدن اصلا کارتیمیز یوق.»
شهیدلر و ناگران‌لر وزیرلیگی تامانیدن بو عیاللر گه عین‌حالده یاردم کورسه تیلمه‌یدی که بو وزیرلیک نینگ ایتیشیچه، فیزیکی ناگران بولگن بوتون عیاللر نینگ ناگران‌لیک عاملی نظر گه آلینمسدن اولر حقوق آلیش شرایطی گه تېنگ تانیلگن.
نیچه مراتبه حقوق آلیش اوچون شهیدلر و ناگران‌لر ریاستی گه مراجعت قیلگن رویا و زهره، هېچ یاردم و حقوق آلمه‌گنلرینی اېته‌دیلر.
رویا گه کوره: «اوی عیالی من و ایکّی کوزدن عاجز من. اوچ مراتبه سناتوریم گه مراجعت قیلدیم؛ لېکن هېچ جواب قیترمه‌دیلر و کېین اېسه شاه دوشمشیره گه باردیک و او ییرده هم فرم تولدیردیک؛ بیراق ېنه هم نتیجه بیرمه‌دی و نهایت شهیدلر و ناگران‌لر ریاستی گه مراجعت قیلدیک، یاردم بیریش وعده‌سینی بیردیلر؛ اما اولردن حاضرگچه هېچ خبر یوق و اقتصادی لحاظ دن اوی ده حتا ۱۰ افغانی‌میز یوق دیر.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
زهره نینگ ایتیشیچه: «ایاغ دن ناگران من و شهیدلر وناگران‌لر گه باردیم؛ لېکن اعتبار قره‌تمه‌دیلر. حاضرگچه حتا کارت آلگنیم یوق و نیچه مراتبه باردیم؛ بیراق هېچ اعتبار قیلمه‌یدیلر.»
باشقه تاماندن، سلام‌وطندار نینگ اوشبو گزارشی اساسیده، سوراو گه قتنشگن ۲۴ عیال دن ییتّی نفری بیر تور شهیدلر و ناگران‌لر وزیرلیگی تامانیدن حقوق آله‌دی و بو حقوق روزغار بویوم‌لرینی تامینلش اوچون یېترلی اېمس.
ایچکی اوروش‌لردن قالگن ماین‌لر پارتلشی عاقبتیده ناگران بولگن عیاللردن بیری شکیلا گه کوره: «ایکّی باله‌م بار و کوپ قیینچیلیک بیلن حیات کیچیرماقده‌میز؛ ایاغیم تېزه‌مدن قویی کېسیلگن. آی‌لیک تولنه‌دی؛ بیراق وقتیده اېمس، قیینچیلیگی‌میز جوده هم کوپ دیر.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
ایچکی اوروش‌لردن قالگن ماین‌لر پارتلشی عاقبتیده ناگران بولگن عیاللردن باشقه بیری شکریه نینگ ایتیشیچه: «اوروش‌لرده ناگران بولدیم و ایاغیمنی قولدن بیردیم؛ تورموش قوردیم؛ ایکّی باله‌م بار و ایریم هم ناگران دیر؛ او هم اوروش ده ناگران بولیب و حاضر ایش‌سیز اوی ده دیر. اقتصادی قیینچیلیگی‌میز کوپ، دولت قۉللب-قوتله‌یدی نیچه کون آلدین ۶۰۰۰ افغانی بیردی.»
شو بیلن بیرگه، سلام‌وطندار نینگ شهیدلر و ناگران‌لر وزیرلیگی بیلن اۉتکزگن صحبتی اساسیده، بو وزیرلیک ده ثبت اېتیلگن عیاللر هر ییلی ایکّی مراتبه احتیاج‌لری گه قره‌ب معاش آله‌دیلر؛ لېکن ناگران عیاللر بو معاشنی یېترلی بیلمه‌یدی.
برچه‌سی بیلن، اقتصادی قیینچیلیکّه قۉشیمچه، جمعیتده ناگران عیاللر بیلن عادی اهالی نینگ یانده‌شووی، ناگران عیاللر دوچ بولگن باشقه معمالردن سنله‌دی.
اوشبو عیاللردن عابده فیضی نینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه: «۳۵ یاشر من و مجاهدلر زمانیده ماین پارتلشی عاقبتیده توقیز یاشرلیگیمده ایاغیم کېسیلدی. افغانستان ده ناگران‌لیک بیر عیب دیر و اینیقسه عیاللر اوچون؛ بیراق مین اوچون اهمیتی یوق. ایچیمده قیغوره‌من لېکن ظاهرده کورستمه‌ی من و بو نقطه‌ی نظردن عذاب چېکه‌میز؛ نه‌فقط بیز بلکه بوتون ناگران‌لر.»
عین‌حالده، ۱۷ یاشر مریم گه کوره، ناگران‌لیک قۉشمه تیریکچیلیک نی باشلش اوچون مانع بولیشی ممکن؛ شونی اوچون تورموش قورمسلیکّه قرار قیلگن.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «بیش یاشرلیگیمده موتر باسیب کېتیشی طفیلی ایاغیم کېسیلدی و یامان اویله‌ی من؛ چونکه باشقه‌لر کبی یوره آلمه‌ی من؛ باشقه‌لر کبی تیریکچیلیک قیلیب و اېسته‌گن کییمنی کییه آلمه‌ی من. عذاب چېکدیم؛ لېکن اوزیم اوچون مهم بولمه‌گن؛ چونکه اۉزیم اېسته‌ی من و اۉزیم قرار آلیشیم کېره‌ک و اقتصادی احوالیم یخشی اېمس و هېچ زمان تورموش قوریش گه نیتیم یوق.»
بیراق روان‌شناس‌لر نینگ ایشانچی گه کوره، ناگران‌لیک چېکلنیب قالمه‌یدی و ناگران کیشی‌لر تورلی ساحه‌لرده اۉزلری نینگ خارق‌العاده استعدادلرینی کورسه‌تیش‌لری ممکن.
روان‌شناس نظامی عزیز نینگ ایتیشیچه: «فیزیکی ناگران کیشی‌لر باشقه عادی اهالی کبی جمعیتده حضور تاپه آلمه‌یدیلر؛ چونکه ناگران کیشی‌لر جسمانی و ذهنی قیینچیلیک بیلن دوچ دیر، بیر تور اضطراب‌لری بار و ناگران‌لر جمعیتده کم سیتیلمه‌ی و اۉزلری گه علیحده اۉرین تاپیش اوچون مردم بولرنی باشقه عادی کیشی‌لر کبی کوریشی درکار.»
شونینگدیک، مدنی فعال و «کام‌ایر شرکتی» نینگ انسان پرورلیک یاردم‌لر بولیمیده وکیل زلیخا یعقوبی، اهالی دن ناگران کیشی‌لر بیلن یخشی معامله قیلیش‌لرینی اېسته‌یدی. او تورلی اداره‌لرده ناگران‌لر اینیقسه عیال ناگران‌لر ایشگه آلینیشی اوچون اوستون‌لیک بیریلیشینی سۉره‌یدی.
اونگه کوره: «یاردم‌لریمیز ده ناگران عیاللر نینگ حقینی اجره‌ته میز و ساغلام بولگن کیشی‌ده بولگن نرسه ناگران کیشی‌لرده هم بار دیب اویله‌ی من و بو مسئله گه بی‌فرق بولمسلیک کېره‌ک. حقیقتن اولر نینگ استعدادلری و توانالیگی کوپ.»
برچه‌سی بیلن، سرپرست حکومت شهیدلر و ناگران‌لر وزیرلیگی سۉزلاوچیسی فیصل خاموش نینگ ایتیشیچه، بو وزیرلیک ده ۳۰ مینگ ۳۷۷ ناگران عیال ثبت اېتیلگن و اوشبو عیاللر نینگ رویخط گه آلیش جریانی دوام اېتماقده و هر آلتی آی ایچیده مذکور وزیرلیک تامانیدن اولر گه مالی یاردم کورسه تیله‌دی.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «اولر گه بیر ییل ایچیده ایکّی مراتبه (هر آلتی آی ده بیر مراتبه) بانکی سیستم آرقه‌لی مالی یاردم کورسه تیله‌دی. ناگران و بیوه عیاللر نینگ رویخط گه آلیش و بایومتریک قیلیش اوچون علیحده بولیم قورگن‌میز که ناگران و بیوه عیاللر نینگ ثبت اېتیش و بایومتریک قیلیش ایشلرینی آلغه آلیب باره‌دی و خادم‌لری هم عیاللر دیر.»
ایتیش کېره‌ک، سۉنگی ییل‌لرده ایچکی اوروش‌لر ده کوپ سانده عیاللر و ایرکک‌لر ناگران بولگن و اولر گه یېترلیچه یاردم بیریلمه‌گن.