زنان اخراجشدۀ بیسرپرست افغانستانی از ایران، همانند دیگر جوانان از خشونتهای رنجآور از سوی مرزبانان ایرانی و قاچاقبران انسان روایت میکنند.
شماری از این زنان میگویند که به خاطر زندهگی آسوده و آرامش روانی، خانه و کاشانۀ خود را در افغانستان ترک کردند و از راه مهاجرت نامنظم به ایران رفتند؛ اما برعکس، زندهگی در دیار غربت رنجشان را دو برابر کرده است.
توهین، لتوکوب و انجام کارها شاقه در ایران، از عمدهترین خشونتهاییست که این زنان از آنها حکایت میکنند.
حبیبه که با چهار فرزند خُردسالش به تازهگی از ایران به کشور برگشته میگوید، شوهرش را به دلیل اعتیاد به مواد مخدر از دست داده است.
این بانو که ۳۶ سال دارد یکونیم سال پیش فریب قاچاقبران انسان را خورده و به خاطر آیندۀ بهتر کودکانش با کولهباری از امید، با چهار کودک و شوهرش به گونۀ قاچاقی از طریق مرز نیمروز، وارد ایران شدند.
در حالیکه خاطرههای تلخ مهاجرت نامنظم بر چهرۀ حبیبه نمایان است، میگوید که پس از ۵ روز پیادهروی از راههای دشوارگذر به ایران رسیدند و در یک باغ در حومۀ شهر تهران مشغول به کار شدند.
او که به خاطر آرامش روانی خود و آیندۀ کودکانش راه مهاجرت نامنظم را در پیش گرفته بود، برعکس آنچه تصور میکرد، برایش رخ داد.
«با ما خیلی برخورد بد میکردند، فُحش میدادند، بچههای مرا میزدند. خاطرات تلخ را اگر بگویم بسیار زیاد است. برای خودم هم مشکل روانی و هم مشکل اعصاب پیدا شده است. وقتیکه به صف نانوایی میرفتیم، برای ما میگفتند افغانی کثیف. به سر کار هم که میرفتیم، همینقسم بود و به شفاخانهها مریضان مرا کسی تحویل نمیگرفت.»
افزون بر اینکه آرزوهای حبیبه و کودکانش برآورده نشد، بلکه خودش به بیماریهای روانی نیز دچار شده است. این بانوی جوان، دلیل اینهمه مشکلات را اهانت بیش از حد از سوی ایرانیها میداند.
«با ما خیلی برخورد بد میکردند، فُحش میدادند، بچههای مرا میزدند. خاطرات تلخ را اگر بگویم بسیار زیاد است. برای خودم هم مشکل روانی و هم مشکل اعصاب پیدا شده است. وقتیکه به صف نانوایی میرفتیم، برای ما میگفتند افغانی کثیف. به سر کار هم که میرفتیم، همینقسم بود و به شفاخانهها مریضان مرا کسی تحویل نمیگرفت.»
حبیبه، این همه تحقیر را تحمل نتوانسته و سرانجام پس از یکونیم سال اقامت در ایران، اکنون به کشور بازگشته است. او میگوید، امیدوار است روزی در افغانستان امنیت برقرار شود تا شهروندان به مهاجرت نامنظم رو نیاروند.
زرغونه، دیگر بانوی اخراجشده از سوی مرزبانان ایرانیست. او یکماه پیش با شش فرزندش خطر مهاجرت نامنظم را به جان خریده و از طریق مرز نیمروز وارد خاک ایران شده بود.
زرغونه با شش فرزندش و شمار دیگری از شهروندان کشور، پس از رسیدن به تهران، از سوی پولیس ایران بازداشت و زندانی شد.
این بانوی میانسال که سرپرستی شش کودکش را به عهده دارد و از بیماری دیسک کمر رنج میبرد، میگوید که شش روز با کودکانش در اردوگاه «بیرجن» ایران زندانی بودند و پس از تحمل خشونتهای دردآور، به اسلامقلعۀ هرات برگشت داده شده است.
جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات نیز شکایتها از برخورد نامناسب مرزبانان ایرانی و اخراج اجباری شهروندان افغانستان از این کشور را میپذیرد و میگوید که حکومت این شکایتها را پیگیری میکند.
احمدجاوید نادم، رئیس مهاجران و بازگشتکنندهگان هرات به سلاموطندار میگوید، از آغاز امسال تاکنون بیش از ۳۳۰ هزار شهروند افغانستان از مرز اسلامقلعه به کشور وارد شده که از این میان، ۶۸ هزار تن آنان از ایران اخراج شدهاند.
به گفتۀ او، از ۳۳۰ هزار شهروند کشور که از ایران برگشتهاند ۱۶۸ هزار آنان زنان تنها و ۴۰۰ تن دیگرشان کودک هستند.
کنسولگری ایران در هرات همواره تأکید میکند و میگوید، آن شمار شهروندان کشور که بدون گذرنامه وارد خاک ایران میشوند، اخراج خواهند شد.
بر بنیاد معلومات سازمان جهانی مهاجرت (IOM)، در ششسال پسین از هر سه شهروند افغانستانی، یک تن آن تجربۀ مهاجرت نامنظم را داشته است. از این میان، ایران با ۴۸ درصد مهاجرت نامنظم، پاکستان با ۳۱ درصد، عربستان سعودی ۹ درصد و به همین ترتیب آلمان و انگلستان کشورهای مقصد مهاجرتهای نامنظم را تشکیل میدهند.