تاپی، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های انرژی منطقه‌ای است که به عنوان یک مسیر استراتژیک برای انتقال گاز طبیعی، نقش مهمی در توسعه‌ی اقتصادی و هم‌گرایی کشورهای عضو دارد. با آغاز کار این پروژه در خاک افغانستان، امیدواری‌ها برای تحول در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی افغانستان افزایش یافته است؛ پروژه‌ای که شهروندان سال‌ها انتظار اجرایی‌شدن آن را داشتند؛ اما به دلیل‌های مختلف، کار آن آغازنشده باقی ماند و سرانجام امارت اسلامی در سومین سال روی‌کارآمدن حکومتش اقدام به آغاز عملی کار این پروژه در خاک افغانستان کرد و هم‌اکنون زیر کار است.
حیدرمحمد نظری، خبرنگار سلاموطندار برای روشن‌سازی ابعاد مختلف این پروژه، گفت‌وگوی ویژه‌ای را با همایون افغان، سخن‌گوی وزارت معادن و پترولیم، انجام داده است که شرح آن را باهم مرور می‌کنیم.
آقای افغان، پروژه‌ی تاپی چه گونه می‌تواند به توسعه‌ی اقتصادی افغانستان تأثیر بگذارد و این پروژه چه فرصت‌های شغلی برای شهروندان فراهم می‌کند؟
بلی، پروژه‌ی تاپی، یکی از پروژه‌های بسیار مهم و اقتصادی نه تنها برای افغانستان؛ بل که برای ترکمنستان، پاکستان و هند است. این پروژه‌ی انتقال گاز طبیعی از ترکمنستان از طریق افغانستان به جنوب آسیا به ویژه هند و پاکستان است. هر کشور از آن منافع خود را دارد و فرصت پیدا می‌کند که برای فروش گاز طبیعی خود بازار خوبی پیدا کند. افغانستان نیز از طریق ترانزیت سالانه صدها میلیون دالر بهره خواهد برد و می‌تواند گاز مورد نیاز خود را از مسیرهایی که این پروژه از آن عبور می‌کند، تأمین کند. پاکستان و هند که کشورهای بزرگ صنعتی هستند، نیز از این پروژه برای تأمین گاز مورد نیاز خود استفاده خواهند کرد.
وزارت معادن و پترولیم چه اقداماتی برای تضمین امنیت پروژه‌ی تاپی انجام داده است و چه گونه می‌توان به ثبات این پروژه در منطقه امیدوار بود؟
شما می‌دانید که تطبیق پروژه‌های بزرگ به امنیت نیاز دارد. سال‌های زیادی این پروژه متوقف بود و علت اصلی آن ناامنی بود. پس از آن که امنیت سرتاسری تأمین شد، فرصت خوبی برای اجرایی‌شدن این پروژه فراهم شد. امارت اسلامی مصمم است که امنیت پروژه‌های بزرگ در افغانستان را تأمین کند و ارگان‌های مسئول ما شبانه‌روزی تلاش می‌کنند تا امنیت این پروژه را تضمین کنند.
آیا وزارت معادن و پترولیم در تلاش است کشورهای بیش‌تری را برای مشارکت در این پروژه جذب کند؟ هم‌کاری‌ها چه گونه می‌تواند به موفقیت پروژه کمک کند و سهم هند و پاکستان در این پروژه چه گونه است؟
بلی، همان طور که از نام این پروژه پیداست، تاپی یعنی چهار کشور دخیل هستند؛ ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند. هدف این پروژه، انتقال گاز ترکمنستان از طریق خاک افغانستان به پاکستان و هند است. افغانستان هم می‌تواند گاز مورد نیاز خود را از این مسیر بگیرد و حق ترانزیت را دریافت کند. این پروژه به افغانستان و منطقه بسیار مهم است؛ زیرا افغانستان به یک نقطه‌ی وصل میان آسیای مرکزی و آسیای جنوبی تبدیل می‌شود. این موقعیت جغرافیایی خاص می‌تواند به ثبات افغانستان و توسعه‌ی روابط سیاسی و فرهنگی کمک کند.
گفته می‌شود که نمایندگان پاکستان و هند در مراسم آغاز کار عملی پروژه‌ی تاپی در افغانستان حضور نداشتند. دلیل آن چه بود؟
یک هفته پیش از آغاز کار عملی پروژه‌ی تاپی در افغانستان در کشور میزبان (ترکمنستان)، هیئت‌های ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند حضور داشتند و به آغاز کار عملی پروژه‌ی تاپی در افغانستان رأی مثبت دادند. حضور آن‌ها در امضای توافق‌نامه ضروری بود و موافقت شد که با آغاز کار عملی فاز نخست که از مرز ترکمنستان تا گذره‌ی هرات به طول ۱۵۳ کیلومتر است، این پروژه اجرایی شود. عدم حضور آن‌ها در مراسم افتتاح این فاز اهمیت چندانی نداشت؛ اما موافقت آن‌ها برای امضای توافق‌نامه ضروری بود.
از آغاز این پروژه‌ی حیاتی بیش از یک هفته می‌گذرد. آیا پیش‌رفتی در کار مشاهده می‌شود؟ چالش‌ها و موانع چه بوده است؟
فعلاً هیچ مانعی وجود ندارد و کار عملی پروژه در یک مراسم خاص آغاز شده است. این کار به صورت مرحله به مرحله پیش خواهد رفت. البته مسائلی مانند استملاک زمین و بحث‌های فنی وجود دارد؛ مثلاً در هرات شبکه‌های توزیع گاز باید احداث شود و مطالعات امکان‌سنجی انجام گیرد تا مشخص شود چه میزان ظرفیت جذب گاز در شهر هرات وجود دارد. کار هم‌زمان روی پایپ‌لاین و دیگر مراحل فنی نیز جریان دارد.
پروژه‌ی تاپی چه نفعی برای مردم محلی در مناطق تحت پوشش دارد؟ آیا برنامه‌ای برای بهبود شرایط زندگی آن‌ها وجود دارد؟
طبیعتاً در مناطقی که پروژه از آن عبور می‌کند، برای جوانان و مردم محلی فرصت‌های شغلی فراهم خواهد شد. در بخش تأمین امنیت نیز افراد محلی استخدام خواهند شد. این پروژه به ویژه در ولسوالی گذره به مردم هرات و پارک‌های صنعتی منطقه به صورت مستقیم و غیرمستقیم سود خواهد رساند. هم‌چنین در استفاده از گاز در منازل و صنعت نقش کلیدی خواهد داشت. یکی از شرایط توافق‌نامه این است که از نیروی انسانی و ماشین‌آلات محلی استفاده شود و تأکید ما این است که اولویت به مردم افغانستان داده شود.
تأمین مالی این پروژه چه گونه انجام می‌شود و آیا وزارت قصد دارد برای پروژه‌های آینده از همان الگو استفاده کند؟
پروژه‌ی تاپی بر اساس موافقت‌نامه‌ای که امضا شده، به‌طور عمده توسط ترکمنستان تأمین مالی می‌شود. سهم افغانستان، پاکستان و هند هر کدام پنج درصد است. ترکمنستان بر اساس حسن نیت خود وعده داده که سهم افغانستان را پرداخت کند و در آینده، حق ترانزیت افغانستان از این پروژه تأمین خواهد شد.
پیام شما برای مردم افغانستان و کشورهای همسایه چیست؟
افغانستان در یک موقعیت خاص جغرافیایی قرار دارد که سال‌ها از آن استفاده نشده است. با آمدن امارت اسلامی و تأمین امنیت در سراسر کشور، این موقعیت به درستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما می‌خواهیم افغانستان به یک نقطه‌ی وصل در منطقه تبدیل شود و منابع آسیای مرکزی به آسیای جنوبی و برعکس از طریق افغانستان منتقل شود. پالیسی امارت اسلامی، اقتصادی و متوازن است و ما به دنبال همکاری در بخش آبادی هستیم، نه ویرانی.
