تعریف
سبک زندگی به مجموعه‌ای از ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، عادت‌ها و سلیقه‌ها گفته می‌شود که به شکل‌دهی نحوه‌ی زندگی فرد، گروه یا جامعه کمک می‌کند. این سبک زندگی، می‌تواند به طور گسترده به دو دسته تقسیم شود: ۱- سبک زندگی مدرن. ۲- سبک زندگی کلاسیک. سبک زندگی مدرن، به شیوه‌های زندگی اشاره دارد که زیر تأثیر فن‌آوری‌های جدید، شیوه‌های معاصر و نوآوری‌های روز قرار دارد. سبک زندگی کلاسیک، به روش‌ها و ارزش‌های سنتی و پایدار مربوط می‌شود که در درازای زمان تغییر نکرده و به شیوه‌های زندگی قدیمی و آزموده‌شده وابسته است. این شامل لباس‌ها و دکوراسیون سنتی، غذاهای سنتی و عادت‌ها و رسم‌های قدیمی می‌شود.
بیان مسئله
با پیش‌رفت‌های تکنولوژیک و جهانی‌شدن، جوانان افغانستان در تلاش اند تا سبک زندگی مدرن را با ارزش‌های سنتی خود ترکیب کنند. به منظور درک بهتر این روند، سلام‌وطندار نظرسنجی‌ای را در ۲۵ ولایت افغانستان انجام داده که در آن ۵۵۴ جوان شامل ۲۷۷ زن و ۲۷۷ مرد، شرکت کرده اند. این نظرسنجی به بررسی انتخاب‌ها و تمایلات سبک زندگی جوانان در عصر مدرن و تأثیر آن بر سبک زندگی سنتی پرداخته است. نتیجه‌ی نظرسنجی نشان می‌دهد که جوانان با وجود روندهای جهانی و مدرنیزاسیون، هم‌چنان به تلفیق عناصر سنتی و مدرن در زندگی خود علاقه‌مند اند. هم‌چنان، تفاوت‌های کمی در تصمیم‌گیری‌های مشورتی میان دختران و پسران مشاهده شده است؛ با این تفاوت که دختران به طور نسبی بیشتر از پسران به اهمیت مشورت در تصمیم‌گیری‌ها باور دارند.
پرسش‌های اصلی پژوهش
۱- جوانان بیشتر علاقه‌مند کدام نوع سبک زندگی اند؟
۲- جوانان در کدام بخش‌های زندگی علاقه‌مند سبک قدیم و در کدام بخش‌ها علاقه‌مند سبک نوین اند؟
۳- با این که جامعه‌ی امروزی با پیش‌رفت تکنولوژی و کوتاه‌شدن فاصله‌ها متحول شده و سبک‌های زندگی نیز تغییر کرده است؛ اما با این وجود در افغانستان سنت‌ها و فرهنگ‌های گذشته هنوز هم چه قدر طرف‌دار دارد؟
پیشینه‌ی پژوهش
در خصوص سبک زندگی جوانان، رسانه‌های بیرونی، وبسایت‌های گوناگون اطلاع‌رسانی، نهادهای آموزشی و مؤسسه‌های مختلف مقاله‌ها و پژوهش‌های سودمند و کاربردی را به نشر رسانده اند؛ اما به گونه‌ی مشخص هیچ پژوهش میدانی با حضور جوانان در افغانستان انجام نشده است که این امر، تازگی و اهمیت این پژوهش را نشان می‌دهد.
اهداف پژوهش
۱- تحلیل انتخاب سبک زندگی جوانان: بررسی تمایل جوانان افغانستان به ترکیب و تلفیق سبک‌های زندگی سنتی و مدرن و تحلیل اولویت‌های آن‌ها در زمینه‌های مختلف مانند پوشاک، غذا، موسیقی، جشن‌ها و شغل.
۲- ارزیابی تأثیرات تکنولوژی: تحلیل میزان استفاده از تکنولوژی و اهمیت آن در زندگی روزمره‌ی جوانان و بررسی نحوه‌ی تطابق آن‌ها با روندهای مدرن.
۳- بررسی تفاوت‌های جنسیتی: تحلیل تفاوت‌ها در نگرش‌ها و اولویت‌ها میان دختران و پسران در زمینه‌های مختلف سبک زندگی از جمله تصمیم‌گیری‌های خانوادگی، انتخاب نوع پوشاک و علاقه به غذاها و موسیقی.
۴- ارائه‌ی توصیه‌های کاربردی: ارائه‌ی پیشنهادهایی به دولت، رسانه‌ها و جوانان برای حفظ و ترویج فرهنگ کشور و بهبود درک و تطابق با سبک‌های زندگی مختلف.
زمان پژوهش
این پژوهش در ۱۵ جولای ۲۰۲۴ آغاز شده و در ۱۳ آگست همین سال به پایان رسیده است.
چالش‌های پژوهش
این یک موضوع کامل واضح است که در شرایط کنونی افغانستان، راه‌اندازی چنین نظرسنجی‌ها و گرد‌آوری مواد آن کار ساده‌ای نیست؛ اما با آن هم ما توانستیم با این چالش‌ها کنار بیاییم و این نظرسنجی را انجام بدهیم.
به گونه‌ی فشرده به چالش‌هایی که در راستای انجام این پژوهش با آن روبه‌رو بوده‌ایم، اشاره می‌شود.
۱- وقت‌گیربودن این نظرسنجی؛
۲- نبود علاقه میان جوانان برای اشتراک در این نظرسنجی؛
۳- طفره‌روی از پاسخ‌های نظرسنجی توسط اشتراک‌کنندگان؛
۴- محدودیت‌ها بر توزیع پرسش‌نامه میان جوانان از طرف نهادهای خصوصی مانند آموزش‌گاه‌ها و دانش‌گاه‌ها؛
متغیرهای پژوهش
سبک زندگی، تصمیم‌گیری و علاقه‌مندی، از متغیرهای این پژوهش است.
فشرده‌ی گزارش
یافته‌های نظرسنجی سلام‌وطندار که در ۲۵ ولایت افغانستان انجام شده است، نشان می‌دهد که جوانان در عصر تکنولوژی و مدرنیته به دنبال تلفیق سبک‌های سنتی و مدرن در زندگی خود هستند.
این یافته‌ها، هم‌چنان نشان می‌دهد که جوانان در امور پوشاک، خوراک و تصمیم‌گیری، بیشتر علاقه‌مند تلفیق سبک‌های مدرن و کلاسیک هستند؛ در حالی که در امور جشن‌های خانوادگی و انتخاب شغل، علاقه‌مندی بیشتر به سبک‌های مدرن دارند. هم‌چنان گوش‌دادن به موسیقی کلاسیک، یگانه موردی است که بیشتر جوانان در این نظرسنجی، نوع سنتی آن را دوست دارند.
از سویی هم، یافته‌های این نظرسنجی با تفکیک جنسیت نشان می‌دهد که پسران بیشتر از دختران علاقه‌مند به سبک‌های زندگی سنتی هستند؛ در حالی که دختران بیشتر علاقه‌مند تلفیق زندگی مدرن و کلاسیک اند.
گزارش کلی
سلام‌وطندار نظرسنجی‌ای را در ۲۵ ولایت افغانستان انجام داده است که ۵۵۴ جوان در آن شرکت کرده اند. کابل با ۲۰.۶ درصد، بیش‌ترین شمار اشتراک‌کننده و بغلان با ۰.۲ درصد، کم‌ترین شمار اشتراک‌کننده را داشته است.
از میان ۵۵۴ اشتراک‌کننده در این نظرسنجی، ۲۷۷ تن آن‌ها را زنان و ۲۷۷ تن دیگر را مردان تشکیل می‌دهند.
اشتراک‌کنندگان این نظرسنجی در رده‌های سنی مختلف قرار داشته اند که از میان آن ۵۰.۲ درصد را جوانان میان ۲۰ تا ۲۵ سال با بیش‌ترین درصد تشکیل می‌دهد و ۸.۳ درصد دیگر را جوانان میان ۳۰ تا ۳۵ سال با کم‌ترین درصد اشترک‌کننده در این نظرسنجی تشکیل می‌دهد.
تصمیم‌گیری در امور خانوادگی: ۷۴.۳ درصد معتقد اند که تصمیم‌های خانوادگی باید با مشورت اعضای خانواده گرفته شود؛ در حالی که ۱۹.۷ درصد به تصمیم‌گیری بزرگ‌ترها و شش درصد به تصمیم‌گیری فردی تمایل دارند.
نوع پوشاک: ۵۱.۸ درصد ترجیح می‌دهند که پوشاک شان ترکیبی از سنتی و مدرن باشد، ۳۴.۸ درصد پوشاک سنتی و ۱۳.۴ درصد پوشاک جدید را انتخاب کرده اند.
تنوع غذایی: ۵۶.۵ درصد از غذاهای سنتی و جدید هر دو استفاده می‌کنند، ۲۸.۵ درصد تنها غذاهای سنتی و ۱۵ درصد تنها غذاهای جدید را ترجیح می‌دهند.
سبک موسیقی: ۴۳.۳ درصد به موسیقی سنتی، ۱۶.۱ درصد به موسیقی جدید و ۴۰.۶ درصد به ترکیبی از هر دو گوش می‌دهند.
برگزاری جشن‌ها: ۵۶.۷ درصد ترجیح می‌دهند مراسم خانوادگی به شیوه‌ی مدرن برگزار شود و ۴۳.۳ درصد ترجیح می‌دهند به شیوه‌ی سنتی برگزار شود.
انتخاب شغل: ۹۳.۵ درصد شغل‌های جدید مانند خبرنگاری و پزشکی را انتخاب کرده اند و تنها ۶.۵ درصد به شغل‌های سنتی علاقه دارند.
استفاده از تکنولوژی: ۳۷.۹ درصد به طور کامل از تکنولوژی استفاده می‌کنند، ۳۰.۵ درصد تا اندازه‌ای و ۱.۴ درصد اصلاً استفاده نمی‌کنند.
نوع دید به تکنولوژی: ۹۷.۵ درصد تکنولوژی را نیاز اساسی زندگی می‌دانند.
از سوی دیگر، یافته‌های نظرسنجی با تفکیک جنسیت نشان می‌دهد با تفاوت کمی، پسران بیشتر از دختران علاقه‌مند سبک‌های قدیمی برای زندگی هستند. بیشتر جوانان که سبک‌های مدرن یا تلفیق هر دو سبک مردن و کلاسیک را انتخاب کرده اند را دختران تشکیل می‌دهند؛ اما بیشتر جوانانی را که سبک‌های کلاسیک را انتخاب کرده اند، پسران تشکیل می‌دهند.
تصمیم‌گیری در امور خانوادگی: از مجموع پسران، ۲۴.۵ درصد گفته اند که دوست دارند تصمیم‌های زندگی شان را بزرگان خانواده بگیرند؛ در حالی که از مجموع دختران، ۱۴.۸ درصد این نوع تصمیم‌گیری را در زندگی شان انتخاب کرده اند.
پوشاک: از مجموع پسران، ۳۹.۴ درصد گفته اند که به پوشاک‌های سنتی علاقه‌مند هستند؛ در حالی که از میان دختران ۳۰.۴ درصد این مورد را انتخاب کرده اند.
تنوع غذایی: از مجموع پسران، ۴۰.۱ درصد گفته اند که غذاهای محلی را دوست دارند؛ در حالی که از مجموع دختران ۱۷.۴ درصد این نوع غذا را انتخاب کرده اند.
سبک موسیقی: از مجموع پسران، ۵۱.۳ درصد گفته اند که به موسیقی سنتی محلی علاقه‌مند هستند؛ در حالی که از مجموع دختران، ۳۵ درصد این نوع موسیقی را انتخاب کرده اند.
برگزاری جشن‌ها: از مجموع پسران، ۴۹.۸ درصد گفته اند که دوست دارند جشن‌های خانوادگی را به شیوه‌های قدیمی برگذار کنند؛ در حالی که از مجموع دختران ۳۶.۶ درصد این گونه جشن‌ها را انتخاب کرده اند.
پیشنهادها
۱- با وجود این که این نظرسنجی به طور کلی سبک‌های زندگی جوانان را بررسی کرده است، پیشنهاد می‌شود که رسانه‌ها و پژوهش‌گران به طور موردی تأثیر عامل‌های مختلف بر سبک زندگی جوانان را مورد پژوهش قرار دهند.
۲- پیشنهاد می‌شود که رسانه‌ها و نهادهای پژوهشی تفاوت‌های سبک زندگی جوانان را بر اساس زندگی شهری و روستایی و نیز سطح سواد آنان، مورد بررسی قرار دهند.
۳- به نهادهای مسئول دولتی پیشنهاد می‌شود که با درک تحولات اجتماعی، تعریفی جدید از فرهنگ و اصول سبک زندگی ارائه دهند تا از بروز شکاف‌های اجتماعی در کشور جلوگیری شود.
