درختان میوه در شهر فیضآباد، مرکز بدخشان، این روزها با دشمنی ناشناخته دستوپنجه نرم میکنند؛ آفتی که از دو ماه پیش در باغهای فیضآباد ظاهر شده، نه تنها محصول یک فصل را تهدید میکند، بل آیندهی اقتصادی صدها خانواده را در معرض خطر قرار داده است.
باغداران، از ظهور کرمهای سفیدرنگ در میان درختان و میوههای سردرختی خود خبر میدهند؛ آفتی که سبب پژمردگی و حتا خشکیدن کامل برخی از حاصلات درختی شده است. اما آن چه نگرانی را دوبرابر میکند، بیتوجهی مسئولان محلی است که تا کنون هیچ اقدامی برای شناسایی این آفت انجام نداده اند.
رامین، یکی از باغداران در منطقهی «لایابه» در شهر فیضآباد، میگوید که این آفت از حدود دو ماه پیش در میان درختان باغ شان مشاهده شده و بیشتر درختان میوه به ویژه سیب را، آلوده کرده است. به گفتهی او، این آفت به شکل کرم سفید است که به سرعت رشد میکند و سبب پوسیدگی و ریزش میوهها میشود.
او، میافزاید که تلاشهای شان برای مقابله با آفت به شیوههای محلی تا کنون بینتیجه بوده و نگرانی آنها از نابودی کامل محصولات سالانه افزایش یافته است. «نشانههای اولیهاش این بود که ما کمکم در تنهی درختان یک قسم کرمهای سفید را دیدیم که بسیار خُرد خُرد بود و به مرور زمان تکثر کرده، خیلی زیاد شده و تمام درختان را گرفته و حتا برگهای درختان هم خشک شده است.»
محمود، یکی دیگر از باغداران در فیضآباد، با نگرانی میگوید که این آفت در آستانهی فصل برداشت، زیانهای مالی جدی به باغداران وارد کرده و بیشتر درختان میوه آسیب دیده اند. به گفتهی او، در نتیجهی شیوع این آفت، میوههای نارس پیش از رسیدن کامل فرو میریزند. «بیشتر درختانی که در مناطق ما آسیب دیده اند از قبیل درختان میوهجات سیب میباشد؛ شفتالو میباشد و زردآلو که این درختان بیشتر آسیب دیده اند و بسیار ضرورت به پرورش دارند. باز این درختان بسیار نازک و آسیبپذیر استند که نسبت به دیگر درختان آسیب بیشتر دیدند.»
جسور، یکی دیگر از باشندگان شهر فیضآباد، میگوید که باغداری و کشاورزی تنها منبع درآمد بیشتر خانوادهها در این منطقه است و با شیوع این آفت ناشناخته که هنوز تشخیص داده نشده، باغها و درختان میوه به شدت آسیب دیده اند. به گفتهی او، بارها موضوع را با مسئولان در میان گذاشته اند؛ اما تا کنون توجهی به وضعیت پیشآمده نشده است.
در سوی دیگر، صدیقالله صدیقی، کارشناس امور کشاورزی در بدخشان، این آفت را تهدیدی جدی برای باغداران میداند. او، تأکید میکند که این آفت هنوز به طور دقیق شناسایی نشده و مشخص نیست چه گونه بیماری یا حشرهای سبب خشکشدن و آسیب میوهها شده است. صدیقی، هشدار میدهد که در صورت عدم بررسی و انجام اقدامات پیشگیرانهی به موقع، این آفت میتواند به دیگر مناطق سرایت کرده و زیانهای بیشتری به بخش باغداری وارد کند.
او، میافزاید: «اقداماتی که در کوتاهمدت برای این مشکل انجام شود، باید درختانی که بیش از حد آلوده شده اند، قطع شود، سوزانده شود و در ضمن آن، داروها، زهر و سمهایی که در این بخش نیاز است، باید از اینها استفاده شود تا درختانی که آلوده نیستند، از آلودگی نجات پیدا کنند.»
احمد نایل، مدیر عمومی حفاظت نباتات ریاست زراعت بدخشان، در واکنش به شکایتهای باغداران میگوید که تیمهای فنی و کارشناسان آماده اند تا به ساحه مراجعه کرده، نوع آفت را شناسایی و راهکارهای مقابله با آن را ارائه کنند.
او اما در ادامه به نوعی مسئولیت را به گردن باغداران میاندازد و از مراجعهنکردن به موقع آنان انتقاد میکند. «باغداران ولایت بدخشان به خصوص فیضآباد و اطراف فیضآباد، در هنگامی که رشد و نموی نبات میباشد به خصوص میوه میداشته باشد، مراجعه میکنند؛ اما متأسفانه در فصلی که بعضی عملیاتها ضروری است مثلاً در خزان و زمستان، هیچ مراجعه نمیکنند. ما بارها برای شان گفتهایم، در تریننگها سر خورده و برای شان گفتهایم در این باره؛ متأسفانه علاقه کم دارند؛ باغداران مشکل شان را به شما رساندند، ما نمیفهمیم چه طور به شما رسیده؛ اما به ما نرسیده تا کنون.»
باغداری، یکی از مهمترین منابع درآمد در بدخشان به شمار میرود و نقش حیاتی در تأمین معیشت خانوادهها دارد. این بخش اقتصادی در درازای سالها با چالشهای مختلفی از جمله خشکسالی، آفتها و بیماریهای نباتی روبهرو بوده است.
