در یک سال اخیر، بازگشتدادن مهاجران افغان از ایران و پاکستان شدت گرفته و صدها هزار تن بدون این که دورنمای روشنی در پیش داشته باشند، ناچار به ساختن در جایی استند که برای درآوردن یک لقمهنان و سرپناه آن را ترک کرده بودند.
مرحله نخست اخراج اجباری مهاجران افغان از پاکستان در عقرب سال گذشته آغاز شد که در آن، یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن به افغانستان برگردانده شدند. بر اساس اطلاعات وزارت مهاجران و بازگشتکنندگان، مرحله دوم این روند در حمل سال روان آغاز شده و تا ۱۵ اسد، بیش از ۲۰۰ هزار تن به گونهی اجباری از پاکستان به افغانستان بازگردانده شدند.
پس از پاکستان، ایران نیز روند اخراج مهاجران افغان را شدت داده است. از ابتدای جوزای سال روان خورشیدی تا اکنون، بیش از ۷۶۰ هزار تن از این کشور به افغانستان بازگشت داده شده اند.
شماری از بازگشت کنندگان در حوزههای شمال، شرق و غرب افغانستان که چندین ماه پیش به وطن بازگشته اند، میگویند که از نداشتن سرپناه و بیکاری رنج میبرند.
سلاموطندار را در اکس دنبال کنید
بیبینثاری، باشندهی تخار و سرپرست یک خانوادهی سهنفره که چند سال پیش برای تأمین نیازهای نوههایش به ایران رفته بود، پس از سالها کارگری در این کشور، چند ماه پیش به افغانستا بازگشت داده شده است. او، از حکومت سرپرست خواستار ایجاد زمینهی کار و فراهمسازی سرپناه برای بازگشتکنندگان است. «حالی از دولت خود خواهش داریم که برای ما کار پیدا شود، یک لقمه نان ما را بته و لباس ما را بته. ما دیگه خواهش دیگه نداریم. نه سرپناه داریم و تنها سه نواسه دارم و خدا دارم و خلاص.»
عزیزالله، باشندهی بلخ که چندی پیش از گذرگاه مرزی پلابریشم در نیمروز به افغانستان بازگردانده شده، با شکایت از بیکاری، میگوید: «ما را به سر کار گرفتند و متأسفانه که وضعیت اقتصادی افغانستان خیلی ضعیف است. ما به خاطر وضعیت اقتصادی، میرفتیم کارگری متاسفانه که این جا آمدیم در هفته تنها دو روز کار پیدا می کنم و متباقی روزها را بیکار میمانم.»
شبنم، باشندهی غزنی که چندی پیش از ایران بازگردانده شده، میگوید که شوهرش بیکار است و خودش نیز به دلیل محدودیتهای وضعشده بر کار زنان، نمیتواند به شغلش در افغانستان ادامه دهد. «همه اعضای خانواده بیکارند و شوهرم شغلی ندارد. شرایط شغلی برای زنان اصلاً فراهم نیست و مه خودم آرایشگری بلدم؛ ولی این جا اجازه آرایشگری را ندارم.»
جانمحمد، باشندهی ننگرهار که ده ماه پیش از پاکستان اخراج شده، میگوید که همه داشتههایش آن جا مانده است. او، میگوید که حکومت سرپرست به آنها اطمینان داده بود که در بخش فراهمسازی خانه و ایجاد زمینه کار همکاری خواهد کرد؛ اما با گذشت ده ماه، این وعدهها هنوز عملی نشده است. میافزاید: «وظیفه خاص نداریم. منتظریم که از کجا کار پیدا شود. منتظریم و از ما پرسیده نشده که خانه دارید یا نه.»
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
بازگشت میلیونی مهاجران در جامعهای که با مشکلات اقتصادی و سطح پایین امنیت شغلی مبارزه میکند، مدیریت وضعیت پیشآمده را برای حکومت نیز دشوار کرده است؛ وضعیتی که نیازمند همکاری نهادهای جهانی به ویژه سازمان ملل است.
مسٔولان کمیسیون عالی رسیدگی به مشکلات مهاجران، میگویند که از آغاز روند اخراج اجباری مهاجران از ایران و پاکستان تا اکنون، نزدیک به سه میلیون تن از این دو کشور به افغانستان آمده اند. احمدالله وثیق، سخنگوی این کمیسیون، میگوید که امارت اسلامی به منظور ایجاد زمینهی کار و تأمین سرپناه به بازگشتکنندگان، برنامههایی را روی دست دارد. وثیق، میگوید: «کمیته ارائه خدمات، تمام خدمات را که در توان حکومت بود برای شان [بازگشتکنندگان] ارائه کرده است و برنامههای امارت اسلامی در طویلمدت این است که زمینهی کار و سرپناه را برای مهاجران افغان فراهم کند.»
در همین حال، شماری از فعالان حقوق مهاجران، تأکید میکنند که نهادهای بینالمللی باید در زمینه ایجاد کار و فراهمسازی سرپناه به بازگشتکنندگان کمک کنند. آصفه استانکزی، فعال حقوق مهاجران، میگوید: «توزیع زمین، ایجاد پروژههای مسکن کمهزینه، از نیازهای فوری است و ایجاد فرصتهای کاری از طریق پروژههای کشاورزی و صنایع دستی و برنامههای آموزشی فن و حرفه، میتواند به خودکفایی مهاجران کمک کند و همکاری نهادهای بینالمللی در این بخشها ضروری است.»
مسٔولان وزارت مهاجران و بازگشتکنندگان نیز، میگویند که تنها از آغاز سال روان خورشیدی تا اکنون، بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن از ایران و پاکستان به گونهی اجباری به افغانستان بازگشت داده شده اند.
