تصمیم تازهی امارت اسلامی مبنی بر اختیاریشدن درج عکس زنان در شناسنامه، واکنشهای گستردهای را در میان زنان و فعالان حقوق زن برانگیخته است. شماری از زنان نگران اند که به دلیل فشارهای فرهنگی و اجتماعی، امکان درج عکس شان محدود شده و این اختیار از آنها سلب شود.
محمدحلیم رفیع، سخنگوی ادارهی احصائیه و معلومات، میگوید که شناسنامه برای همه شهروندان افغانستان بدون تبعیض توزیع میشود و درج عکس زنان پس از تأیید دارالافتای امارت اسلامی، اختیاری شده است. «بر اساس فیصلهی شماره ۱۰۷۵ دارالافتای امارت، درج تصویر زنان در تذکره اقدامی شرعی و اختیاری اعلام شده است.»
این تصمیم نگرانیهایی را در میان فعالان حقوق زن ایجاد کرده است. تهمینه منگل، فعال حقوق زن، معتقد است که نبود الزام درج عکس، زمینه را برای افزایش کنترل مردان بر زنان و محدودشدن حضور آنها در مراجع رسمی فراهم میکند. او، میافزاید: «زمانی که عکس زنان اختیاری شود، بسیاری از خانوادهها به دلیل فشارهای فرهنگی، از درج آن جلوگیری میکنند؛ هویت مستقل زنان در اسناد رسمی کمرنگ میشود و این، میتواند به تدریج حضور آنها را در عرصههای اجتماعی و حقوقی محدود کند.»
داوود مایار، آگاه حقوقی، بر اهمیت درج کامل مشخصات فردی در شناسنامه تأکید کرده و آن را گامی ضروری برای پیشگیری از مشکلها و نقض حقوق افراد عنوان میکند. او، میگوید: «هرچه مشخصات بیشتر و دقیقتر در شناسنامه ذکر شود، احتمال جعل و مشکلهای قانونی کاهش مییابد. در داخل کشور ممکن است که چالشهای جدی ایجاد نشود؛ اما در خارج، عکس نقش کلیدی در تشخیص هویت دارد.»
با وجود این نگرانیها، برخی زنان میگویند که درج عکس برای شان مسئلهای ندارد و آن را بخشی از هویت شان میدانند؛ اما نگران اند که اختیاریشدن، این حق ابتدایی شان را تحت فشار خانوادهها محدود کند. ناهیده، باشندهی کابل، میگوید که عکسش بخش مهمی از هویتش است و باید در سندهای رسمیاش نصب شود. این خانم، میافزاید: «همان قسم که نام مربوط خودم میشود و اثر انگشتم به هویتم استفاده میشود. همین قسم نصب عکس در تذکره سبب میشود که هویتم روشنتر شود و جای شک، جعلکاری و سوءاستفاده از هویتم در مکان دیگری وجود نداشته باشد.» او، میگوید که نمیتواند بپذیرد که عکسش در شناسنامه نباشد.
حمیده غلامی، زن دیگری از کابل، میگوید که ممکن است به دلیل این وضعیت فرهنگی و اجتماعی، از حقوقش به صورت کامل و بدون فشار خانواده بهرهمند شود. «همین موضوعها ما زنان را کمکم از جامعه دور میکند، ذهنیت خانوادهها ناخواسته تغییر میکند و روزی میگویند که نباید عکس تان در تذکره باشد.»
این نگرانیها در حالی مطرح میشود که بر بنیاد گزارش زنان سازمان ملل متحد در ۲۰۲۴، زنان افغان به طور فزایندهای از فرآیندهای تصمیمگیری در جامعه کنار گذاشته شده اند.
