در گوشهای از دفترش نشسته و بیوقفه سرگرم تنظیم و فراهمسازی خدمات آموزشی و بهداشتی برای دختران دارای معلولیت است. مریم احمدی ۲۳ساله، باشندهی شهر کابل که از معلولیت نابینایی رنج میبرد، میگوید که بدون دریافت هیچ دستمزدی تلاش دارد برای دیگر دختران دارای معلولیت نابینایی شرایط زندگی بهتر را فراهم کند؛ تلاشی که از نگاه او تنها مسئولیت نیست و بخشی از هویت و باورش به تواناییهای افراد دارای معلولیت در افغانستان است. «چند مدت به عنوان رییس در یک سازمان روشنضمیران افغانستان بودم و برای افراد دارای معلولیت کار میکردم؛ فعلا هم آمر کمیته بانوان روشندلان استم و در این بخش کار میکنم.»
مریم که در رشتهی زبان و ادبیات دری در یکی از دانشگاههای خصوصی تحصیل کرده، میگوید که زندگی برای افراد دارای معلولیت در افغانستان دشوار است. «در مجموع برای افراد دارای مشکلات است؛ اگرچه حکومت یک مقدار معاش میدهد؛ اما کفایت نمیکند؛ چون هر کدام ما در شرایط بسیار سخت و دشوار زندگی میکنیم.»
از سوم دسمبر همهساله در جهان به عنوان روز جهانی افراد دارای معلولیت گرامیداشته میشود؛ روزی که برای میلیونها فرد دارای معلولیت نماد آگاهیرسانی، حمایت از حقوق، مشارکت برابر و تلاش برای ساختن جامعهی فراگیر و بدون تبعیض است.
نبیلای ۲۷ساله، باشندهی بلخ که چندین سال است توانایی راهرفتن را از دست داده است، میگوید که افراد دارای معلولیت در افغانستان با برخوردهای تبعیضآمیز روبهرو اند. او میافزاید: «بعضیها افراد دارای معلولیت را به چشم بد میبینند؛ وظیفه برای این قشر کم است و سپردن وظیفه برای این افراد امکان ندارد.»
علی، باشندهی کابل که توانایی راهرفتن ندارد، از حکومت میخواهد برای بهبود وضعیت معیشت و فراهمسازی خدمات لازم برای افراد دارای معلولیت گامهای عملی بردارد. «در هیچ ارگان دولتی، دانشگاه، مکتب به ما کدام سهولت نیست؛ همین مشکلات زندگی را برای ما دشوار کرده است.»
با این همه، فیصل خاموش، سخنگوی وزارت شهدا و معلولین امارت اسلامی، میگوید که در سال روان چندین برنامهی آموزشی و حرفهای را برای بهبود زندگی افراد دارای معلولیت راهاندازی شده است. «در مرکز و شماری از ولایتها برنامههای آموزشی، فنی و حرفهای را راهاندازی کردیم و صدها فرد دارای معلولیت در این دوره را با موفقیت سپری کردند؛ پس از فارغشدن از دورههای آموزشی شش ماه وسایل مورد نیاز شروع کار برای آنان داده میشود.»
شماری از جامعهشناسان، میگویند که حکومت با رویدستگرفتن راهکارهای مؤثر و عملی میتواند زمینهی داشتن زندگی بهتر را برای افراد دارای معلولیت فراهم کند.
شعیب احمدی، جامعهشناس، میگوید: «نبود امکانات از قبیل راهروها، چراغهای صوتی برای کسانی که نابینا استند میتواند به آنها کمک کند؛ محرومیت از خدمات سبب میشود که آنها به انزوا بروند؛ حکومتها باید قانونگذاری کنند، مصئونسازی شهرها صورت بگیرد.»
بخش افغانستان صندوق جمعیت سازمان ملل متحد نیز، اعلام کرده که واقعیتهای زندگی افراد دارای معلولیت در افغانستان به ویژه در بخشهای دوردست این کشور چند برابر سنگین است.
بر بنیاد آمار ارائهشده از سوی سازمان ملل متحد، یک میلیون و ۵۰۰ هزار شهروند افغانستان با معلولیتهای جدی زندگی میکنند.
