طارق رسا، جوان ۲۷ ساله، باشندۀ ولایت بغلان است. او برای دستیابی به زندهگی آرام و حفظ جانش، نزدیک به شش سال پیش شغلش را ترک کرد و با صرف هزینۀ هنگفت، راه مهاجرت نامنظم را در پیش گرفت.
طارق پیش از مهاجرت در یکی از رسانههای خصوصی کار میکرد. او به دلیل تهدیدهای پیهم از سوی تفنگداران ناشناس، خانواده و کشور خود را ترک کرد و به خاطر حفظ جانش نخست روانۀ ایران شد و از آنجا به ترکیه رفت.
طارق همانند دیگر جوانان روایت مشابهی از فریب قاچاقبران انسان و دشواریهای مسیر پُرخطر مهاجرت نامنظم دارد. او میگوید، در یک موتر نوع داتسون که گنجایش انتقال افراد اندهکی را دارد، ۱۴ تن جابهجا و روانۀ ایران شدند.
طارق که روایت دردناکی از سفرش دارد میگوید، به دلیل تنگی جای در داخل موتر، گریه میکردند. او و همراهانش به دلیل بستهبودن مرز دوازده روز را در راه سپری کردند. راهی که در آن آبی برای نوشیدن پیدا نمیشد و طارق و همراهانش برای رفع تشنهگی از آبهای غیر قابل آشامیدن، نوشیدهاند.
طارق از تاریکی شب و خاطرۀ تلخی که تاکنون با خود دارد و هر شب همان لحظهها را کابوس میبیند میگوید، در تاریکی شب از روی جسدهای افرادی رد شده که در این راه کشته شده بودند.
«از مرزها عبور کردیم و در جایی که ما رسیدیم، شب بود و در یک دشت حرکت میکردیم. زمانیکه من بر سر سنگ پایم را میگذاشتم، پایم سر انسانی رفت که مرده بود و سر پای او پایم لغزید و بعد متوجه شدم. تا امروز آن لحظه را کابوس میبینم.»
طارق اکنون از ترکیه به کشور برگشته و از زندهگیاش خرسند است. او از دیگر جوانان افغانستانی میخواهد که هیچگاهی کشور را ترک نکنند.
عبدالمجیب خلوتگر، رئیس اجرایی نهاد پشتیبان رسانههای آزاد افغانستان یا نی، در پیوند به خبرنگارانی که تهدید به مرگ میشوند، میگوید، خبرنگاران افغانستانی همواره برای دسترسی به اطلاعات تحقیر و در برخی موارد لتوکوب میشوند. به گفتۀ او، کسانیکه دست به تحقیر و لتوکوب خبرنگاران میزنند، مقامهای دولتی، فرماندهان محلی، طالبان و دیگر گروههای مسلح هستند.
آقای خلوتگر در پیوند به خبرنگارانی که برای حفظ جانشان کشور را ترک میکنند، میگوید، این کار زمینۀ ادامۀ خشونت علیه خبرنگاران را فراهم میکند.
او میافزاید، از آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی تاکنون، بیش از ۵۰ شکایت از سوی خبرنگاران ثبت شده که بیشتر آن در رابطه به تهدید و معضل دسترسی به اطلاعات بوده است.
سیدعبدالباسط انصاری، مشاور دفتر رسانههای وزارت مهاجران و بازگشتکنندهگان میگوید، در بخش آگاهیدهی برای مهاجرتهای نامنظم، برنامههایی از سوی این وزارت راهاندازی شده است.
به گفتۀ او، در مکتبها و دانشگاهها آگاهیدهی شده و در پی تلاش آنان در سال ۲۰۲۰، رقم مهاجران نامنظم کاهش چشمگیری داشته است.
انصاری میگوید، سالانه حدود ۷ تا ۸ هزار تن که شامل بیجاشدهگان و بازگشتکنندهگان میشوند، از طریق برگزاری آموزشهای فنی و حرفهیی در بخشهای گوناگونی چون خیاطی و نجاری آموزش میبینند.
بر بنیاد آمارهای تازۀ وزارت مهاجران و بازگشتکنندهگان، شمار مهاجران افغانستان در کشورهای اروپایی، در سال ۲۰۱۸ به ۵۲ هزار تن و در سال ۲۰۱۹ به ۳۳ هزار تن میرسد. اما آمار دقیق سال ۲۰۲۰، تاکنون در دست نیست و در پایان سال جاری میلادی از سوی اتحادیۀ اروپا اعلام خواهد شد.
آمار این وزارت همچنان نشان میدهد که از آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی تاکنون، حدود ۵۰۰ هزار تن از ایران و پاکستان به کشور برگشتهاند.