دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان یا یوناما اعلام کرده است که پس از آغاز گفت‌وگوهای صلح بین‌الافغانی در ۲۲ سنبلۀ ام‌سال در دوحه، ۵ فعال حقوق بشر و ۶ کارمند رسانه‌یی در حمله‌های هدف‌مند و عمدی در افغانستان کشته شده‌اند.
این نهاد در تازه‌ترین گزارشش زیر عنوان «کشتار مدافعان حقوق بشر و کارمندان مسلکی رسانه‌ها در افغانستان» که امروز (دوشنبه، بیست‌وهفتم دلو/بهمن) منتشر کرده است، می‌گوید که دورۀ پس از آغاز گفت‌وگوهای صلح بین‌الافغانی گواه شمار زیادی از کشته‌شدن مدافعان حقوق بشر و کارمندان مسلکی رسانه‌یی در افغانستان بوده که به تغییر فضای حقوق بشری و رسانه‌یی انجامیده است.
در این گزارش، اطلاعات و روند مربوط به کشتار مدافعان حقوق بشر و کارمندان رسانه‌یی از اول جنوری ۲۰۱۸ تا ۳۱ جنوری ۲۰۲۱ تجزیه و تحلیل شده است.
براساس این گزارش، از اول جنوری سال ۲۰۱۸ تا ۳۱ جنوری سال ۲۰۲۰ میلادی ۶۵ تن از مدافعان حقوق بشر و کارمندان رسانه‌یی در کشور کشته شده‌اند. ۳۲ تن از کشته‌شده‌گان را فعالان حقوق بشر و ۳۳ تن دیگر را نیز کارمندان رسانه‌یی تشکیل می‌دهند.
یوناما گفته است پس از آغاز گفت‌وگوهای صلح که ۱۱ فعال حقوق بشر و کارمند رسانه‌یی در افغانستان کشته شده‌اند، این روند با عدم پذیرش مسئولیت آن همراه بوده که سبب ایجاد فضای ترس در میان مردم شده است.
طبق گزارش یوناما، ادامۀ این روند سبب تغییر فضای حقوق بشری و رسانه‌یی شده است و شمار زیادی از افراد مسلکی در کارشان دست به خودسانسوری زده یا کارشان را رها کرده یا هم خانه و جامعه را به امید بهبود مصونیت ترک کرده‌اند.
در این گزارش آمده است: «بسیاری به شمول شخصیت‌های سرشناس از کشور فرار کرده‌اند. این قتل‌ها تأثیر گسترده‌یی بر جامعه داشته و انتظارات پیرامون تلاش‌های صلح را کاهش می‌دهد.»
یونا می‌گوید، حمله‌ها علیه نماینده‌گان بخش حقوق بشر و عرصۀ رسانه‌ها در کشور موضوع جدیدی نیست، اما در نوع قتل‌ها تغییر مشخصی آمده است.
بر بنیاد گزارش یوناما، موج اخیر، هدف قراردادن عمدی، برنامه‌ریزی‌شده و با قصد قبلی افراد که عاملان آن ناشناس باقی مانده‌اند، در تضاد با سال‌های گذشته است. یوناما افزوده است که در سال‌های گذشته این نوع قتل‌ها عمدتا به دلیل نزدیک‌بودن افراد به محل حمله‌هایی که از سوی گروه‌های مسلح سازمان‌یافته به طور عمده گروه داعش صورت می‌گرفت.
دیبرا لاینز، نمایندۀ ویژۀ دبیر کل سازمان ملل متحد برای افغانستان می‌گوید، شهروندان افغانستان به فضای مدنی شکوفا، جامعه‌یی که در آن مردم بتوانند فکر کنند، بنویسند و دیدگاه‌های‌شان را آزادانه و به دور از ترس بیان کنند، نیاز دارند و شایستۀ آن هستند.
بانو لاینز می‌گوید: «صدای مدافعین حقوق بشر و رسانه‌ها برای هر جامعۀ باز و شایسته، ضروری است. در زمانی که گفت‌وگو و پایان‌دادن به جنگ از طریق مذاکره و توافق سیاسی باید در محوریت قرار گیرد، صدای مدافعین حقوق بشر و رسانه‌ها باید بیشتر از هر وقت دیگر شنیده شود، اما در عوض آن‌ها خاموش ساخته می‌شوند.»
در گزارش یوناما تصریح شده است، کسانی که برای ارایۀ معلومات به موقع در مورد موضوع‌های مختلف از جمله نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه و قانون حقوق بشر برای مردم افغانستان کار می‌کنند، در بسیاری وقت‌ها در معرض تهدیدات، ارعاب، آزار و اذیت، نظارت یا توقیف خودسرانه قرار می‌گیرند.
یوناما تأکید کرده است که همه جوانب نقش مهمی در جلوگیری از چنین کشتارها و تهدیدها و هم‌چنان در ارتقای پاسخ‌گویی و جلوگیری از عدم مجازات را دارند. به گفتۀ یوناما، تحقیقات در مورد قتل‌ها باید مستقل، بی‌طرف، سریع، دقیق، معتبر و شفاف باشد.
در این گزارش یوناما سفارش‌هایی به طرف‌های دولتی و غیردولتی ارایه شده است. به کارگیری سازوکار محافظتی ملی موثر و کارا مبتنی بر کمیسیون مشترک محافظت مدافعان حقوق بشر؛ ایجاد چارچوب مناسب جلوگیری به شمول تدابیر ویژۀ محافظتی و امنیتی برای مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ها مشروط بر موجودیت تهدیدات یا سایر انواع تهدیدها و حصول اطمینان از این‌که مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ها از حقوق قانونی‌شان مانند حق زنده‌گی، حق آزادی اجتماع، آزادی بیان و دست‌رسی به اطلاعات و هم‌چنان سایر آزادی‌های اساسی بدون ترس از انتقام یا حمله مستفید می‌شوند، از جمله سفارش‌های یوناما به دولت افغانستان است.
متوقف‌کردن هرگونه قتل مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ها در مطابقت با قانون حقوق بشر بین‌المللی و قانون بشردوستانۀ جهانی، پیشنهاد یوناما به جناح غیردولت است.
تقبیح رویدادهای قتل علیه مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ها در سطح رهبری و تحقیق قضایایی که اعضای گروه طالبان متهم به ارتکاب آن هستند، از توصیه‌های یوناما به طالبان است.
