نبود دسترسی مستقیم به سیستمهای پرداخت بینالمللی، یکی از بزرگترین مانعها پیش روی جوانان افغانستان در عرصهی تولید محتوای دیجیتال، طراحی اپلیکیشن و ساخت وبسایت است. یافتههای سلاموطندار از گفتوگو با ۳۵ جوان فعال در این حوزهها نشان میدهد که این مشکل سبب کاهش چشمگیر درآمدهای شان شده و آنان را ناچار کرده تا از مسیرهای پیچیده، پرهزینه و غیرمستقیم برای دریافت درآمد خود استفاده کنند.
این جوانان، میگویند که به دلیل محدودیتهای بانکی و نبود سیستمهای رسمی بینالمللی در افغانستان، مجبور اند از حسابهای بانکی دوستان یا شرکتهای خارجی در بیرون از کشور استفاده کنند. این کار با پرداخت درصدی از درآمدها به عنوان کارمزد یا مالیات همراه است که در مواردی تا ۵۰ درصد درآمد را کاهش میدهد.
خالد ۲۷ساله از تخار و جاوید ۲۹ساله از بامیان که هر دو در کانالهای یوتیوب شان به تولید محتواهای فرهنگی مشغول هستند، در بارهی چالشهای درآمدزایی شان چنین میگویند.
سلاموطندار را در تلگرام دنبال کنید
خالد، میگوید: «درآمد یوتیوب در افغانستان خیلی دشوار است؛ چون بانکهای کشور مورد اعتماد یوتیوب نیست و تحت تحریم است. ما از طریق کشورهای اروپایی با امسیان پول ما را به دست میآوریم یا یک دوست و رفیق اگر در کشورهای اروپایی یا امریکایی داشته باشند، به نام آنها یک گوگل ادسنس میسازند و آنها پول را نقد میکنند و میفرستند افغانستان. ما هم از همین طریق پیش میرویم؛ برای شان درصدی قایل میشوند؛ مثلاً امسیانها ۳۰ تا ۵۰ درصد پول را میگیرند. انشاءالله که این مشکل برطرف شود؛ چون ۵۰ درصد پول ما کم میشود.»
جاوید، نیز میگوید: «در قسمت ثبت یوتیوب یک مشکل است که سه ماه زمان میبرد ثبت آن. در حساب بانکی مشکل دیگر این است که در کشور دوم که ثبت میشود، مالیه وضع میشود؛ دولتش مالیه میگیرد؛ ۲۰ تا ۳۰ درصد است. یکی از مشکلات بزرگ دیگر ساخت اکونت/حساب گوگل ادسنس است. اگر داخل افغانستان باشد، خود شخص میتواند اوکونت کسانی که این اکونت را ندارند، همراه شرکتهای خاجی قرارداد میکند، شرکت هم درصدی دریافت میکند.»
منصور، جوان ۲۶سالهای از فراه که بیش از چهار سال است در زمینهی طراحی وبسایت فعالیت دارد، دریافت پول از طریق آنلاین را بزرگترین چالش خود میداند و میگوید: «پروژههای مختلف انجام دادهام از جمله E- commerce web online service, وغیره که در کنار پروژههای داخل کشور، پروژهای برای مشتریان خارجی نیز کار کردهام؛ اما متأسفانه از بزرگترین چالشهایی که دارم، دریافت پول از خارج از کشور است. وقتی وبسایت میسازی، طبیعی است که پرداخت باید از طریق آنلاین صورت بگیرد؛ ولی در افغانستان انتقال پول برای فریلنسرها به سادگی امکانپذیر نیست و نیاز به اکونتهای خارجی و بینالمللی دارد که از طریق اکونتهای دوستهای ما در خارج از کشور این پول را دریافت میکنیم.»
در این میان، شماری از جوانانی که در زمینهی طراحی اپلیکیشنها فعالیت دارند، نیز میگویند که نبود حسابهای بینالمللی مالی، راهاندازی و درآمدزایی از پلتفرمهای شان را با چالشهای جدی روبهرو کرده است.
عبدالباعث ۲۲ساله، باشندهی کابل که در طراحی اپلیکیشنها مشغول است، در بارهی چالشهایش چنین میگوید: «اپلیکیشن به نام بکسک دارم. به خاطر ساختش، چالشهایی که داشتم مثلاً باید اکونت گوگل پلی میساختم. افغانستان در لیست گوگل پلی نیست و نمیتوانیم عایدات ما را مستقیم دریافت کنیم. برای ساختن اکونت به مشکل از دوستم که خارج از افغانستان زندگی میکند، کمک گرفتم؛ یک مقدار پول را باید مالیه هم بدهیم.»
عبدالمبین ۲۶ساله، دیگر باشندهی کابل که در طراحی اپلیکیشنها مشغول است، نیز در بارهی چالشهایش میگوید: «اپلیکیشن دیوال برای خرید اجناس دست دوم طراحی شده؛ اما به دلیل عدم دسترسی به حسابهای بینالمللی و ماسترکارت، نتوانستهایم آن را در گوگل پلی راهاندازی کنیم. برای حل این مشکل، از دوستان در ایران کمک گرفتیم که پرداختها را انجام دهند و پول در حسابهای آنها جمع میشود که این خود سبب میشود پول ما در چند دست تقسیم شود.»
شماری از کارشناسان مسائل اقتصادی، به این باور اند که دسترسینداشتن مستقیم به پرداختهای مالی، سبب زیانهای اقتصادی و کاهش شدید درآمدزایی جوانان از طریق سیستمهای مالی و آنلاین شده است و تنها با حل چالشهای سیاسی و رفع تحریمها علیه حکومت سرپرست، میتوان به سیستمهای اقتصادی پایدار دست یافت.
سیداحمد مسعود، کارشناس مسائل اقتصادی، در این باره میگوید: «چالشهای پرداختهای بینالمللی برای جوانانی که از طریق آنلاین درآمدزایی میکنند، باعث شده بخشی از درآمد شان به کشورهای دیگر یا افراد واسطه منتقل شود؛ مسئلهای که از نظر اقتصادی ضرر و از نظر انسانی نوعی ظلم تلقی میشود. این جوانان نمیتوانند مطابق با قوانین کشور خود پول دریافت کنند و در عمل، حاصل کار و تخصص آنها به سود کشورهای دیگر تمام میشود. این وضعیت ضربهای اقتصادی، فنی و روانی به انگیزه و فعالیت جوانان در افغانستان وارد میکند.»
عبدالنصیر رشتیا، دیگر کارشناس مسائل اقتصادی، نیز در این باره میگوید: «با تغییر نظام، کشورهای غربی تحریمهایی بر سیستم اقتصادی افغانستان وضع کردند و انتقال پول تنها از طریق حوالهها ممکن است. اگر ارتباط افغانستان با بانکهای جهانی برقرار شود، جوانان میتوانند به حسابهای بینالمللی دسترسی پیدا و فعالیتهای آنلاین خود را شروع کنند. پس از حل مشکلات سیاسی و رفع تحریمها، دسترسی به این حسابها آسان خواهد شد.»
سلاموطندار را در اکس دنبال کنید
در همین حال، کارشناسان حوزهی فنآوری/تکنولوژی، نیز میگویند که حکومت با تقویت زیرساختهای دیجیتال و راهاندازی برنامههای آموزشی میتواند بخشی از چالشهای مربوط به سیستمهای پرداخت آنلاین در کشور را برطرف کند.
قریب آرین، کارشناس حوزهی فنآوری، میگوید: «به باور من، اگر دولت واقعاً میخواهد زمینهی رشد فعالیتهای آنلاین را فراهم کند، باید چند اقدام اساسی انجام دهد؛ مذاکره با شرکتهای بینالمللی پرداخت آنلاین مانند پیپال و پایونییر برای فراهمسازی دسترسی به خدمات شان در افغانستان، تقویت زیرساختهای دیجیتال و ایجاد مرکزهای آموزشی و رشد دیجیتال برای آموزش و حمایت تخنیکی جوانان. رفع موانع دیجیتالی نیازمند برنامهریزی جامع از سوی دولت است.»
چالشهای پرداختهای بینالمللی در افغانستان نه تنها دامنگیر طراحان وبسایت، تولیدکنندگان اپلیکیشن و مدیران کانالهای یوتیوب شده، بل فریلنسرها، تجارتهای آنلاین و شرکتهای توریستی را نیز با مانعهای جدی روبهرو کرده است. نبود دسترسی به سیستمهای بانکی جهانی، ناتوانی در دریافت و پرداخت از طریق پلتفرمهای بینالمللی و دشواری در انجام تراکنشهای مالی، روند درآمدزایی و ارائهی خدمات به مشتریان خارجی را مختل کرده و بسیاری از فرصتهای اقتصادی کشور را زیر تأثیر قرار داده است.
