در زمینلرزهی ویرانگری که در نهم سنبله، شرق افغانستان را تکان داد، افزون بر کنر، بخشهایی از ننگرهار به ویژه ولسوالی درهی نور نیز آسیب دید. روستاهای سُتن، مجگندول، اوتران، لمتک، چوال، شیمل و وایگل در این ولسوالی، بیشترین آسیب را متحمل شده است؛ بیشتر خانهها به گونهی کامل ویران شده یا طوری آسیب دیده که دیگر قابل سکونت نیست.
هوا با گذشت هر روز سردتر میشود و زندگی برای آنهایی که در زمینلرزه خانههای شان از دست داده اند، دشوارتر. شیرخان ۴۰ساله، باشندهی روستای سُتن که با خانواده ۱۲ نفرهاش در خیمه شبوروز میگذرانند، میگوید؛ با این که کمکهای اولیه را از سوی حکومت و نهادهای امدادرسان دریافت کرده، اما نداشتن خانه در زمستان پیش رو، او را از ادامهی زندگی نگران کرده است. «نیاز است برای ما خانه ساخته شود؛ چون زندگی کودکان در خیمه در زمستان بسیار سخت است. پیشتر کارگر روزمزد بودم، اما حالا باید در خیمه بمانم؛ چون خانواده به کمک نیاز دارد و نمیتوانم همسر و فرزندانم را تنها بگذارم.»
احمد، دیگر باشندهی روستای سُتن که با خانوادهی خود در خیمه زندگی میکند، میگوید که برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی ناشی از سردی هوا، نیاز است که پیش از زمستان برای آنها خانه ساخته شود. «این جا برف میبارد، ما میخواهیم برای زمستان خانه برای مان بسازند یا دستکم در زمینه لباس گرم و وسایل ضروری کمک کنند. کودکانم در خیمه زندگی میکنند.»
محمد عالم، از بزرگان روستای سُتن، میگوید که در این روستا نزدیک به دو هزار خانواده زندگی میکنند که بیشتر خانههای شان ویران شده یا آسیب دیده و قابل سکونت نیست. به گفتهی او، در زلزله اخیر در این روستا ۹ تن شهید و ۷۵ تن زخمی شده اند.
محمد عالم، میگوید که در زمینلرزه، مسجدها، مدرسهها، کلینیکها و مکتبها نیز آسیب دیده و اکنون خدمات در خیمههای سیار به شهروندان ارائه میشود. او، میگوید: «پس از زلزله، کسانی که توان مالی داشتند، به مناطق دیگر رفتند؛ اما بقیه در خیمهها زندگی میکنند. اکثر خانهها ویران یا غیرقابل سکونت اند. کمکهای اولیه شده، اما مشکل اصلی مردم نبود سرپناه است. باید برای شان خانه ساخته شود.»
عبدالقدوس، بزرگ قومی روستای مجگندول ولسوالی درهی نور، میگوید که در این روستا نزدیک به ۴۵۰ خانواده زندگی میکنند و ۲۰۰ خانواده که خانههای شان به گونهی کامل ویران شده، در خیمهها به سر میبرند. او نیز از حکومت و نهادهای امدادرسان خواستار ساخت خانه برای زلزلهزدگان است؛ زیرا در جریان سرمای زمستان در این منطقه زندگی در زیر خیمهها ناممکن است. به گفتهی او، در زلزله اخیر در این منطقه، سه تن شهید و ۳۳ تن زخمی شده اند. او، میافزاید: «تمام قریه از بین رفته، خانههایی که باقی ماندهاند نیز قابل استفاده نیستند. زلزله بر روان کودکان ما تأثیر منفی گذاشته. چندی پیش تگرگ بارید و مردم را دوباره دچار مشکل کرد. اکنون زمستان نزدیک است و زندگی در خیمه بسیار سخت است. اگر برف ببارد، کودکان و سالمندان ما در خطر قرار میگیرند.»
امیراحمد، بزرگ قومی روستای لمتک ولسوالی درهینور، میگوید در این روستا ۴۰۰ خانواده زندگی میکنند و ۳۵۰ خانواده که خانههای شان ویران شده، اکنون در خیمهها زندگی میکنند. به گفتهی او در این روستا نزدیک به ۳۰ تن در اثر زلزله زخمی شده اند. میگوید: «کمکهای نقدی، مواد غذایی و لوازم خانگی دریافت کردهایم؛ اما زمستان نزدیک است و در این جا برف میبارد. مردم بسیار فقیرند و زندگی در خیمه دشوار است. حتا از عصر به بعد در خیمهها سردی طاقتفرساست و کودکان ما در رنج اند.»
علیشاهان، بزرگ قومی روستای اوتران ولسوالی درهینور، میگوید که در این روستا نزدیک به ۷۰۰ خانواده زندگی میکردند که ۲۱۵ خانه در اثر زلزله ویران و بقیه نیز آسیب دیده و غیرقابل استفاده اند. در این روستا، دو تن شهید و ۱۵ تن دیگر زخم برداشته اند.
احسانالله، مسئول کلینیک «بیسیپلس» در روستای سُتن، میگوید که در حال حاضر با همکاری یونیسف، خدمات صحی به زلزلهزدگان ارائه میشود. به گفتهی او، ساختمان کلینیک در زلزله آسیب دیده و اکنون خدمات درمانی در زیر خیمهها به آسیبدیدگان ارائه میشود. «از آغاز زلزله تا اکنون ۱۶۷ مورد تروما داشتهایم، ۵۸ تن را به شفاخانه حوزهای ننگرهار انتقال دادهایم و برای بقیه در محل خدمات فراهم کردهایم. در مناطق سُتن، مجگندول، اوتران، لمتک، چوال، کندک، سرکلک و شیمل خدمات صحی ارائه میکنیم.»
احسانالله، میافزاید که نبود ساختمان و کمبود کارمندان صحی، باعث کندی در روند ارائه خدمات درمانی شده است. «پرستار و ادویه دست راست داکترند. مردم در اثر زلزله آسیب روانی دیدهاند و هنوز هم پسلرزهها ادامه دارد، بنا بر این، نیاز به خدمات روانی و پرسنل صحی بیشتر داریم. باید برای ما تعمیر ساخته شود؛ چون در خیمه خدمات کامل ممکن نیست.»
در همین حال، عبدالله رحمانی، ولسوال درهینور، میگوید که نیازهای ابتدایی زلزلهزدگان در بخش مواد خوراکی و دارو برطرف شده؛ اما با نزدیکشدن زمستان، آنها به سرپناه نیاز دارند. میافزاید: «وزیر حوادث به محل آمد و وعده داد که خانهها طبق نقشه ساخته خواهد شد، مانند پروژههای هرات و پکتیکا. اکنون مهندسان در حال طراحی نقشهها استند تا خانهها مطابق نیاز مردم ساخته شود.» به گفتهی والسوال درهی نور، کمبود زمین نیز یکی از چالشهای ساخت است و «از حکومت میخواهیم برای مردم زمین مناسب مشخص کند.»
رحمانی، میافزاید که در این ولسوالی در اثر زلزله، مسجدها، مدرسهها، کلینیکها، مکتبها و منابع آبی نیز آسیب دیده، اما بررسیها انجام شده و برای بازسازی آنها اقدام صورت گرفته است. او همچنان میافزاید که در مناطق زلزلهزده، خدمات صحی و آموزشی فعلاً در خیمهها ارائه میشود.
زمینلرزهی نهم سنبله در شرق افغانستان که مرکز آن کنر بود، یکی از مرگبارترین و یرانگرترین زمینلرزهها در سالهای پسین بود که باعث شد هزاران تن جان باخته و زخم بردارند و همین گونه هزاران خانهی رهایشی نیز ویران شود.
در سالهای پسین، افغانستان در برابر رویدادهای طبیعی به ویژه زمینلرزه آسیبپذیر شده و زیادی را متحمل شده است. در آخرین مورد، بامداد دوشنبه -۱۲ عقرب- زمینلرزهای به بزرگی ۶.۳ درجهی ریشتر سمنگان، بلخ و شماری از ولایتهای دیگر را تکان داد که در نتیجهی آن، ۲۷ تن شهید شده و نزدیک به هزار تن زخم برداشتند.
