زمینلرزهی پسین در کنر، افزون بر تلفات و ویرانی گستردهی خانهها، آسیبهای جدی و چندلایهای بر منابع طبیعی، زیربناهای اقتصادی و اکولوژیکی منطقه برجا گذاشته است. یافتههای پژوهشی که از سوی سلاموطندار انجام شده است، نشان میدهد که پیامدهای این فاجعه، طیف وسیعی از نابودی منابع آب و جنگلات، کشاورزی و دامداری را در بر میگیرد.
یکی از نگرانکنندهترین پیامدهای زمینلرزه، ویرانی و نابودی منابع آب در برخی از ولسوالیهای کنر است. بر بنیاد دادهها، ۵۲.۸ درصد از باشندگان ولسوالی سوکی کنر، میگویند که بخش عمدهی منابع آب ویران شده و ۲۸.۷ درصد نیز از خشکشدن کامل منابع آبی خبر میدهند. همچنین، ۱۰.۷ درصد باشندگان ولسوالی سوکی آب موجود را غیرقابل نوشیدن و آلوده توصیف کرده و تنها ۷.۴ درصد تغییری مشاهده نکرده اند. این ارقام نشان میدهد که ۹۲.۲ درصد منابع آبی منطقه آسیب دیده است.
محمد شیرین، باشندهی ولسوالی سوکی، میگوید: «ما امروز برای هر سطل آب، با دشواری زیاد به نهر میرویم. چشمهها خشک شده اند، تانکیها شکسته اند. ما آب پاک نداریم و همه مریض میشویم.»
اسماعیل، دیگر باشندهی ولسوالی سوکی، نیز میگوید: «سیستم آبرسانی ما کامل تخریب شده است. پایپها شکسته، نهر دور است و انتقال آب برای زنان و کودکان بسیار دشوار شده است. ما از نهادها خواهش داریم که ما را تنها نگذارند.»
در کنار این گفتهها، بررسیهای سلاموطندار نشان میدهد که ۶۴.۹ درصد مردم اکنون مجبور اند از آبهای سطحی استفاده کنند و ۲۵.۷ درصد آب را از روستاهای دیگر انتقال میدهند؛ وضعیتی که سلامت عمومی را به شدت تهدید میکند.
در سوی دیگر، زمینهای کشاورزی که ستون اصلی معیشت روستایی به شمار میروند، آسیب گستردهای دیده اند. بر بنیاد یافتهها، ۷۳.۴ درصد زمینها تخریب شده، ۱۷.۸ درصد کامل از بین رفته و تنها ۳.۹ درصد سالم باقی مانده است. در مجموع، ۹۳.۲ درصد زمینهای کشاورزی آسیب دیده اند؛ رقمی که آسیب شدیدی به اقتصاد خانوادهها وارد کرده و ظرفیت تولید غذای محلی را به طور جدی کاهش داده است.
حفیظالله، باشندهی روستای «با دین زو»ی ولسوالی سوکی، میگوید: «باغها خشکیده اند. مردم این جا بیشتر به زراعت مصروف اند، هیچ کار دیگری ندارند. باید این کانالها پاکسازی و زمینها دوباره احیا شوند؛ چون تمام زندگی مردم به همین زمینها وابسته است.»
گلمحمد، باشندهی روستای «سلیمان زو»ی ولسوالی سوکی، نیز میگوید: «زمینهای زراعتی ما تقریباً ۸۰ درصد تخریب شده اند؛ هم سیلابها و هم زلزله، باعث شده که دیوارهای خاکی زمینها فرو بریزند. این منطقه کوهستانی است و زمینها در ارتفاع قرار دارند، بازسازی آن بسیار دشوار است. به مردم گفتم که اکنون خاک بریزند تا موقت مهار شود و بعد به صورت اساسی بازسازی کنند.»
از سوی دیگر، دامداری که یکی از مهمترین منابع درآمد خانوادههای روستایی است، به شدت آسیب دیده است. ۵۹.۵ درصد از پاسخدهندگان گفته اند که بخشی یا تمام دامهای شان تلف شده است و ۴.۱ درصد دامهای خود را از دست داده اند. تنها ۳۱ درصد دام سالم دارند. این وضعیت، وابستگی غذایی و اقتصادی روستاها را دچار بحران کرده است.
یعقوب، باشندهی ولسوالی سوکی، میگوید: «من تمام حیواناتم را از دست دادهام، بزها بودند، تقریباً ۱۰۰ رأس بز داشتم که حالا تنها ۲۰ رأس باقی مانده است. افزون بر آن، چهار گاوم را هم از دست دادهام. وضعیت من همین گونه است، زندگی ما کامل به همین دامها وابسته بود و حالا همه از بین رفته اند. آن چه باقی مانده، دامهای لنگ و بیمار است.»
ثمرگل، دیگر باشندهی ولسوالی سوکی، نیز میگوید: «من میان ۳۰ تا ۴۰ رأس دام داشتم که در نتیجهی ریزش سنگها بسیاری از آنها آسیب دیدند و پنج بز من تلف شدند. ما از شیر این بزها استفاده میکردیم، میفروختیم و برای کودکان خود تهیه میکردیم. به دلیل زلزله، برخی دامها در کوهها گم شده اند، بعضی را سنگ زده و برخی هنوز هم از گرسنگی و تشنگی در بیابانها شبگذرانی میکنند.»
جنگلات کنر که نقش مهمی در تأمین چوب، سوخت، حفاظت خاک و پایداری اکوسیستم دارند، به شدت آسیب دیده اند. ۶۵ درصد از پاسخدهندگان، گزارش آسیب شدید داده و ۱۸.۸ درصد نیز از آسیب متوسط سخن گفته اند. تنها ۴.۷ درصد مناطق جنگلی بدون آسیب مانده و ۱۰.۶ درصد گفته اند که در منطقهی آنها جنگل وجود نداشته است. با این حساب، ۸۳.۸ درصد جنگلات موجود تخریب شده است؛ وضعیتی که خطر رانش زمین، سیل و فرسایش خاک را در آینده افزایش میدهد.
با این حال، نتیجهی این گزارش، نشان میدهد که زمینلرزهی کنر، تنها یک رویداد طبیعی نبوده، بل یک فاجعهی زیستمحیطی و اقتصادی گسترده است که پیامدهای آن تمام بخشهای حیاتی زندگی روستایی را زیر تأثیر قرار داده است. کاهش منابع آب، نابودی جنگلات، تخریب زمینهای کشاورزی، تلفات دامها و برهمخوردن زیستبوم طبیعی، همه بیانگر نیاز فوری به یک برنامهی جامع، میانمدت و بلندمدت برای بازسازی است.
گفتنی است که بامداد ۳۱ آگست ۲۰۲۵ (۹ سنبلهی ۱۴۰۴)، زمینلرزهای با قدرت شش درجهی ریشتر، ولایت کنر در شرق افغانستان را لرزاند. این زمینلرزه با عمق کانونی تنها ۸ کیلومتر و در نزدیکی ولسوالی نورگل، یکی از مرگبارترین زمینلرزههای افغانستان در دهههای پسین بود که دستکم ۲۲۰۰ کشته، بیش از ۴۰۰۰ زخمی و تخریب ۸۰۰۰ خانه را به همراه داشت.
